Τα ναρκωτικά στην αρχαιότητα

Η ευρύτερη χρήση

Τα ναρκωτικά στην αρχαιότητα έχουν χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους για τη θεραπεία ενός ευρέος φάσματος ασθενειών και όχι μόνο. Δεδομένου ότι οι Σουμέριοι και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν όπιο για να ανακουφίσουν τον πόνο και να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες για χαλάρωση και ύπνο. Το όπιο, η κάνναβη και ο μανδραγόρας χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη για τη θεραπεία ποικίλων παθήσεων, από την ανακούφιση του πόνου έως τη διαχείριση ψυχικών ασθενειών.

Στη σύγχρονη ιατρική, τα οπιούχα και άλλες ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν στην αρχαιότητα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται συχνά. Επιπλέον, πολλοί πολιτισμοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ναρκωτικά σήμερα για ψυχαγωγικούς και πνευματικούς λόγους. Παρά τους κινδύνους, η χρήση οπιοειδών και γενικότερα τα ναρκωτικά στην αρχαιότητα, συνέβαλαν σημαντικά στην πρόοδο της σύγχρονης ιατρικής καθώς και στις πνευματικές και ψυχαγωγικές παραδόσεις πολλών πολιτισμών. Αν και ποτέ δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως πώς αυτά τα φάρμακα επηρέασαν τον τρόπο ζωής των αρχαίων κοινωνιών, η επιρροή τους μπορεί ακόμα να φανεί στις σύγχρονες ιατρικές θεραπείες και τα πολιτιστικά πρότυπα.

Terence McKenna

Μια αρκετά ενδιαφέρουσα οπτική, δίνεται με την θεωρία του Stoned Ape (Μαστουρωμένος Πίθηκος), που προτάθηκε από το είδωλο της αντικουλτούρας και ψυχοναύτη Terence McKenna (Tέρενς ΜακΚένα). Yποδηλώνει ότι η χρήση ψυχοδραστικών ουσιών στις προ-αγροτικές κοινωνίες οδήγησε σε ένα δραματικό άλμα στην ανθρώπινη εξέλιξη. Δεδομένης της τρέχουσας επιστημονικής κατανόησης της ανθρώπινης εξέλιξης, αυτή η θεωρία είναι αμφιλεγόμενη, στην καλύτερη περίπτωση. Η θεωρία του McKenna βασίζεται στην ιδέα ότι η χρήση ενθεογόνων φυτών, όπως τα μανιτάρια ψιλοκυβίνης και η ayahuasca (αγιαχουάσκα), παρείχαν ένα γνωστικό όφελος στα πρώιμα ανθρωποειδή. Συγκεκριμένα, προτείνει ότι η κατάποση αυτών των ουσιών για τελετουργικούς και ιατρικούς σκοπούς προκάλεσε νευροχημικές αλλαγές που οδήγησαν σε αύξηση της δημιουργικότητας και των δυνατοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Αυτό, με τη σειρά του, επέτρεψε την ανάπτυξη της γλώσσας και τελικά πρωτόγονων εργαλείων και άλλων μορφών τεχνολογίας. Οι ιδέες του McKenna παραμένουν σε μεγάλο βαθμό υποθετικές, καθώς δεν υπάρχουν άμεσα στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι ψυχοδραστικές ουσίες χρησιμοποιήθηκαν σε προ-γεωργικές κοινωνίες. Βάσισε το επιχείρημά του σε δεδομένα από έρευνα του Roland L. Fischer (Ρόλαντ Φίσερ) που διεξήχθη στις δεκαετίες του 1960 και του 1970 και πιστώθηκε κυρίως αυτές τις έρευνες για τις διανοητικές προόδους που έκαναν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια της γνωστικής επανάστασης. Ο Roland, αναφέρει στα έργα του τα ναρκωτικά στην αρχαιότητα, σε αντίθεση με τον McKenna, που μένει στην εποχή των Αυστραλοπιθήκων και των Homo Erectus και Homo Sapiens.

John Marco Allegro

Αν και το παραπάνω παράδειγμα ανήκει στην προϊστορία, με ελλιπείς αποδείξεις, έρχεται το βιβλίο του John M. Allegro (Τζόν Μάρκο Αλέγκρο), “Το Ιερό Μανιτάρι και ο Σταυρός” (The Sacred Mushroom and the Cross) για να ανατρέψει πλήρως την παρούσα βλέψη και άποψη για την Βίβλο και τον Χριστό. Είναι ένα πρωτοποριακό και σημαντικό έργο που προσφέρει μια συναρπαστική προοπτική της Βίβλου και άλλων κλασικών γραπτών. Ο Allegro υποστηρίζει ότι οι βιβλικές ιστορίες είναι κάτι περισσότερο από μεταφορές ή αλληγορίες. Αντίθετα, είναι τα ερείπια μιας προϊστορικής λατρείας γονιμότητας που σεβόταν έναν παραισθησιογόνο μύκητα ως υπερφυσικό πρόσωπο. Υποστηρίζει ότι το μανιτάρι θεωρήθηκε ως σύμβολο γονιμότητας και ακόμη και ως αναπαράσταση του σταυρωμένου και αναστημένου Χριστού. Από τη δημοσίευσή του, το έργο του Allegro έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση, καθώς αμφισβητεί τις αποδεκτές ερμηνείες θρησκευτικών κειμένων. Έχει λάβει επαίνους για τις αρχικές του έννοιες, αλλά έχει επίσης επικριθεί για την έλλειψη υποστηρικτικών δεδομένων και για πιθανή λογοκλοπή. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι ένα σημαντικό κομμάτι στην ιστορία των θρησκευτικών σπουδών. Να σημειωθεί πως ο John M. Allegro ήταν Άγγλος αρχαιολόγος και μελετητής των Παπύρων της Νεκράς Θάλασσας (Dead Sea Scrolls), οι δημοσιεύσεις και οι ραδιοφωνικές εκπομπές του βοήθησαν να γίνουν ευρύτερα γνωστοί.

Advertisements

O θάνατος προ θανάτου

Αν όχι η σημαντικότερη, μια απο τις πιό σημαντικές τελετουργίες του αρχαίου κόσμου, ήταν αυτή των Μεγάλων Ελευσίνιων Μυστηρίων. Από τον Μάρκο Αυρήλιο και τον Πλάτωνα ή Αριστοκλή, μέχρι τον Ασκληπιό και τον Ερεχθέα, μερικές απο τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της κλασικής αρχαιότητας μυήθηκαν ή παρευρέθηκαν στον Ναό της Δήμητρας.
Στην αρχαία Ελλάδα, η τελετή των Μεγάλων Μυστηρίων της Ελευσίνας ήταν μια πολύ σημαντική θρησκευτική πρακτική και τα ναρκωτικά χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς σε αυτήν. Το θέμα αυτής της τελετής, η οποία επικεντρώθηκε στη συμβολική αναπαράσταση της ανθρώπινης ζωής και του θανάτου, λέγεται ότι ήταν ένας τρόπος για πνευματική φώτιση. Η χρήση ναρκωτικών ήταν απαραίτητη, επειδή θεωρήθηκε ότι θα επέτρεπε στους ανθρώπους να συνδεθούν με το πνευματικό βασίλειο. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να αναπτύξουν μια βαθύτερη πνευματική επίγνωση και κατανόηση της θέσης τους στο σύμπαν. Στην τελετή, η χρήση συγκεκριμένων ουσιών ήταν εξαιρετικά σημαντική. Μια τέτοια ουσία ήταν το παραισθησιογόνο κυκεών, το οποίο θεωρήθηκε ότι δίνει στους χρήστες μια θεϊκή ενόραση ή αποθέωση. Επιπλέον, η χρήση ναρκωτικών θεωρήθηκε ως ένας τρόπος για να εξαγνιστεί η ψυχή και να αναπτυχθεί ένας ισχυρότερος δεσμός με τους θεούς. Έτσι, τα ναρκωτικά στην αρχαιότητα ήταν ζωτικής σημασίας, επειδή βοήθησαν τους συμμετέχοντες, σε αντίστοιχες τελετουργίες, να κατανοήσουν την πνευματικότητα με έναν πιο βαθύ και ουσιαστικό τρόπο.

Τα Ελευσίνια Μυστήρια, φαίνεται να είναι μια μεταγενέστερη μορφή τελετουργιών, τα οποία προέρχονται από τα Καβείρια Μυστήρια. Φρυγικής ή Φοινικικής προέλευσης, σηματοδοτεί χρονικά τουλάχιστον, μια γραμμική συνέχεια προ κλασικής εποχής με τις ίδιες όμως αξίες και σκοπούς. Από προϊστορικούς χρόνους μέχρι και το τέλος των Δρυίδων, ο άνθρωπος φαίνεται να αναζητά την επαφή με το θείο και ανώτερο, μέσω φυσικών ουσιών. Σήμερα, σαν μια άλλοτε Ελευσίνα, η Νότια Αμερική στέκεται ως αντίστοιχη πνευματική πρωτεύουσα του κόσμου. Οι λίγοι Σαμάνοι που έχουν απομείνει, τελούν τελετουργίες αυστηρά πνευματικού χαρακτήρα, με ayahuasca ή peyot (πεγιότ).

Πολιτισμός άνευ πνεύματος

Είναι εκατοντάδες οι πολιτισμοί, καθ’ όλη την διάρκεια της ιστορίας, που επηρέασαν σε πολιτισμικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο την πορεία τους, με την χρήση ουσιών στις τελετουργίες τους. Η ραγδαία ταχύτητα της τεχνολογίας εκτόπισε την φυσική αυτή συνέχεια εκτός τροχιάς, και είναι κάτι εμφανές άλλωστε. Οι μεγάλεις πόλεις ακμάζουν με τεχνολογικά επιτεύγματα αλλά παρακμάζουν ακόμη πιο γρήγορα από την έλλειψη πνευματικότητας. Πάν μέτρον άριστον, τι γίνεται όμως όταν το «άριστον », ώς ναρκωτικό, γίνεται το μέτρον; Δε προτείνω επιστροφή στους Ναούς και τους βωμούς, μια όμως καλύτερη οπτική και κατανόηση τους πνεύματος από τουλάχιστον 2.000 χρόνια καταγεγραμμένης ιστορίας, ίσως μας επέτρεπε να ξεφύγουμε απο την στασιμότητα.

Πηγές:

Συνέντευξη του Sean Illing με τον Brian Muraresku – Τhe psychedelic roots of Christianity ανακτήθηκε 4/3/21 από www.vox.com/vox-conversations-podcast/2021/3/4/21759683/christianity-psychedelics-brian-muraresku-the-immortality-key (Τελευταία πρόσβαση 17/4/23)

Road to Eleusis: Unveiling the Secret of the Mysteries βιβλίο απο τους R. Gordon Wasson, Carl A. P. Ruck, και Albert Hofmann διαθέσιμο σε διαδικτυακές ιδιωτικές βιβλιοθήκες

The Stoned Ape Theory: What Is It? – Martha Allitt ανακτήθηκε 24/2/23 από wayofleaf.com/psychedelics/stoned-ape-theory (Τελευταία πρόσβαση 17/4/23)

Jack Finegan – Jesus Christ as a crimson-spotted fungus ανακτήθηκε από The New York Times σε ψηφιακή μορφή, άρθρο από 6/9/70 www.nytimes.com/1970/09/06/archives/jesus-christ-as-a-crimsonspotted-fungus-the-sacred-mushroom-and-the.html (Τελευταία πρόσβαση 17/4/23)

Philip Matyszak – Happy plants laughing weeds: how people of the ancient world used and abused drugs ανακτήθηκε 1/8/19 από www.historyextra.com/period/ancient-history/ancient-drug-use-history-how-what-for-opium-hemp/ (Τελευταία πρόσβαση 17/4/23)