Πηγή Εικόνας: https://www.expoaus.org
20 χλμ νότια από τους Αγίους Σαράντα και με θέα το κανάλι του Βιβάρι, το Βουθρωτό αποτελεί ένα από τα άγνωστα διαμάντια των Βαλκανίων. Η καθοριστικής σημασίας θέση του, αποτέλεσε έναν βασικό παράγοντα κατοίκησης ήδη από την Εποχή του Χαλκού. Σύμφωνα, μάλιστα με την Αινιάδα του Βυργιλίου, ο Έλενος, γιος του Βασιλιά Πριάμου της Τροίας, υπήρξε ο ιδρυτής του Βουθρωτού. Το όνομά του σχετίζεται με το βόδι (βους) που θυσίασε ο Έλενος και το οποίο αφού επέζησε, διέσχισε τη θάλασσα και του υπέδειξε την τοποθεσία ίδρυσης. Η ανάπτυξη της περιοχής ακολούθησε ανοδική πορεία, με σχεδόν αδιάλειπτη χρήση έως και την Οθωμανική περίοδο. Τι είναι ωστόσο, αυτό που κάνει πραγματικά το Βουθρωτό να ξεχωρίζει ανάμεσα σε άλλα μνημεία της Μεσογείου;
Στις ανασκαφές που διήθυνε ο Ιταλός αρχαιολόγος Luigi Maria Ugolini στο διάστημα μεταξύ 1928-1939 ήρθαν στο φως περισσότερες από 6 φάσεις κατοίκησης από τον 8ο προχριστιανικό αιώνα έως και τη βυζαντινή περίοδο. Η ανάπτυξή του κατά τους κλασικούς χρόνους, σχετίζεται με την ίδρυση του Ασκληπιείου. Συνεπώς, το υδάτινο στοιχείο που επικρατεί στην περιοχή, οδηγεί πλήθος πιστών στο Βουθρωτό με σκοπό την ίαση από τον Ασκληπιό. Η ραγδαία ανάπτυξη της πόλης είχε ως επακόλουθο την δημιουργία λουτρών, αγοράς, πρυτανείου, γυμνασίου και στοών.
ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα θέατρα, έτσι κι εκείνο του Βουθρωτού χτίστηκε στο κλίτος της Ακρόπολης. Η κατασκευή του ανάγεται στους ελληνιστικούς χρόνους, με αρκετές παρεμβάσεις κατά τους ρωμαϊκούς. Αν και μικρών διαστάσεων αρχικά, οι όλο κι αυξανόμενες πληθυσμιακές ανάγκες οδήγησαν σε διεύρυνσή του τον 3ο αιώνα. Το κοίλον μπορούσε να φιλοξενήσει περί τους 2000 θεατές. Επιπλέον, διέθετε πλήθος αγαλμάτων στις κόγχες των τριών εισόδων/εξόδων των ηθοποιών. Τα τρία αυτά θυρώματα είναι και σήμερα ορατά. Παρέμεινε σε λειτουργία ως την ύστερη αρχαιότητα, όταν η είσοδος του χριστιανισμού και η αλλαγή των ηθών της αυτοκρατορίας επέβαλε την εγκατάλειψή τους.
Πηγή Εικόνας: wikimedia.org
ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΤΗΡΙΟ
Το Βαπτιστήριο ανακαλύφθηκε κατά τη πρώτη φάση των εργασιών το 1928 και αποτελεί το 2ο σε μέγεθος βαπτιστήριο μετά από εκείνο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη.
ΤΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ
Το σημαντικότερο στοιχείο του Βαπτιστηρίου αποτελεί αναμφίβολα το ψηφιδωτό του δάπεδο. Αναπτύσσεται σε 7 ζώνες, με επαναλαμβανόμενα θέματα, πρώτο εκ των οποίων είναι αυτό του κισσού. Ακολούθως, αναπτύσσονται συμπλεκόμενα μετάλλια που φιλοξενούν εντός τους απεικόνιση τοπικών ζώων και φυτών. Ακόμη, η 3η ζώνη περιλαμβάνει δακτυλίους που συμπλέκονται σε αραιή διάταξη και ακολούθως η τέταρτη επαναλαμβάνει το θέμα των μεταλλίων. Εν συνεχεία, η 5η και η 6η ζώνη ψηφοθετούνται με το ίδιο ακριβώς θέμα με τη 1η και τη 3η ζώνη αντίστοιχα και τέλος η 7η που αγκαλιάζει περιμετρικά τη βάση της δεξαμενής, φέρει συμπλεκόμενα μετάλλια με γεωμετρικά σχέδια, επί παραδείγματι ρόμβους.
Πηγή Εικόνας: www.expoaus.org
Σημαντικά για τη σύνθεση του ψηφιδωτού αποτελούν τα δύο παρεμβαλλόμενα θέματα μεταξύ των ζωνών, στην κεντρική είσοδο των πιστών και του βαπτιζομένου προς τη δεξαμενή. Το πρώτο εξ αυτών, καλύπτει την 4η και 5η ζώνη φέρει στο κέντρο του υπερμέγεθες αγγείο, από απ’ όπου φύεται κληματίδα. Κάτω από αυτό υπάρχουν περιστέρια και εκατέρωθεν παγώνια. Η δεύτερη σύνθεση στην 7η ζώνη, περιλαμβάνει δύο ελάφια να ξεδιψούν από πηγή και σταυρό άνωθέν της κεφαλής τους. Το ελάφι αποτέλεσε ένα προσφιλές ζώο προς απεικόνιση, το οποίο εντοπίζει κανείς τόσο σε ύμνους (π.χ. Υμνος 49) όσο και σε βίους Αγίων (π.χ. του Αγίου Ευσταθίου).
Πηγή Εικόνας: www.expoaus.org
Όλα τα παραπάνω σύμβολα, σχετίζονται με τη σωτηρία και την αιωνιότητα της ψυχής του βαπτιζομένου, τον παράδεισο και την αθανασία, στην οποία θα εισέλθουν οι χριστιανοί κατά τη δεύτερη έλευση του Χριστού. Το υγρό στοιχείο και τα θέματα που χρησιμοποιήθηκαν στο ψηφιδωτό του βαπτιστηρίου εντοπίζονται και σε άλλα κτήρια, αποδεικνύοντάς την αλληλεπίδραση κλασικής και βυζαντινής τέχνης.
Η ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Κατά την ενετοκρατία και την οθωμανική κυριαρχία, το Βουθρωτό αποτέλεσε σημείο ελέγχου των Στενών της Κέρκυρας και του Καναλιού του Βιβάρι. Ανεγέρθηκε έτσι Πύργος και κάστρο περιμετρικά της Ακροπόλεως. Αρχιτεκτονικά θυμίζει τον Φραγκικό Πύργο της Ακρόπολης των Αθηνών, όπως μαρτυρούν τα σχέδια των περιηγητών που τον απεικόνισαν πριν κατεδαφιστεί το 1874.
Πηγή Εικόνας: www.expoaus.org
Ο αρχαιολογικός χώρος του Βουθρωτού συγκαταλέγεται από το 1999 στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Συνεπώς, το Βουθρωτό αποτελεί ένα εξαιρετικό παράθυρο στον χρόνο, προσφέροντας την ευκαιρία στον επισκέπτη να δει τις διαδοχικές φάσεις διαφορετικών πολιτισμών, μέσα σε ένα απίστευτης ομορφιάς βιότοπο της Βαλκανικής χερσονήσου.
ΠΗΓΕΣ
Hodges, R., Bowden, W., and Lako, K., eds. (2004). «Byzantine Butrint: excavations and surveys». Oxford.
Maguire, H., (1990). «Earth and Ocean: The Terrestrial World in Early Byzantine Art». Penn State University Press.
