Το θέατρο, σήμερα, αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι των πολιτισμένων κοινωνιών. Η ιστορία του μέσα στους αιώνες έχει αποδείξει την πολιτική του αξία, την σατυρική του δύναμη, την αισθητική του ορθότητα αλλά και την δραματική του αρτιότητα. Καμία, όμως, σύγχρονη μορφή του δεν θα υπήρχε χωρίς τις καταβολές του αρχαίου θεάτρου. Τελικά, τι πραγματικά γνωρίζουμε για τον πρόδρομο της σύγχρονης υποκριτικής.
1.Πως ξεκίνησαν όλα:
Το θρησκευτικό στοιχείο της κλασικής εποχής, φαίνεται πως γέννησε το θέατρο. Οι γιορτές προς τιμή του Διόνυσου δημιουργούσαν, συχνά, ένα εκστατικό κλίμα ευφορίας που οδηγούσε του πολίτες να παριστάνουν του ακολούθους του Θεού είτε ως σάτυροι είτε ως μαινάδες. Έτσι, δεν άργησαν να εμφανιστούν, η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό δράμα.
2.Ορισμός της τραγωδίας:
O ορισμός της τραγωδίας επιχειρείται για πρώτη φορά από τον μέγα Έλληνα Φιλόσοφο, Αριστοτέλη:
- «Ἔστιν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»
Μετάφραση:
Η τραγωδία λοιπόν είναι μίμηση πράξεως σοβαρής και αξιόλογης, πράξεως ολοκληρωμένης, που έχει και κάποιο μέγεθος. Ο λόγος της τραγωδίας είναι λόγος εμπλουτισμένος με διάφορα «καρυκεύματα που τον νοστιμίζουν»· το κάθε, πάντως, είδος αυτών των «καρυκευμάτων» χρησιμοποιείται χωριστά στα διάφορα μέρη της. Η μίμηση δεν γίνεται στην τραγωδία με απαγγελία, αλλά με το να παρουσιάζονται οι άνθρωποι που είναι το αντικείμενο της μίμησης σαν να δρουν οι ίδιοι. Διεγείροντας τα ψυχικά πάθη της συμπόνιας και του φόβου η τραγωδία φέρει εις πέρας την κάθαρση των τάδε τάδε συγκεκριμένων πράξεων-παθημάτων (Λυπουρλής).
3. Ρεκόρ γκίνες
- Η μεγαλύτερη λέξη που μπήκε στο βιβλίο Γκίνες στο 1990, είναι ελληνική και προέρχεται από τον αρχαίο Έλληνα δραματουργό, Αριστοφάνη. Αποτελείται από 172 γράμματα και εμφανίστηκε στους στίχους 1169-1174 στο αριστοφανικό έργο, «Εκκλησιάζουσες». Στο έργο αυτό οι γυναίκες ντύνονται άντρες και ψηφίζουν νόμο, ο οποίος μετατρέπει την αθηναϊκή δημοκρατία σε γυναικοκρατούμενη.
- Η λέξη είναι η εξής:
- λοπαδοτεμαχοσελαχογαλεοκρανιολειψανοδριμυποτριμματοσιλφιοκαραβομελιτοκατακεχυμενκιχλεπικοσσυφοφαττοπεριστεραλεκτρυονοπτοκεφαλλιοκιγκλοπελειολαγῳοσιραιοβαφητραγαοπ
Και η μετάφραση της:
«Ένα πιάτο με φέτες ψαριών, καρχαρία και κομμάτια από κεφάλι σκυλόψαρου, που δημιουργούν μια μίξη με έντονη, πικάντικη γεύση. Κάβουρα με μέλι, τσίχλα και κοτσύφι από πάνω, αγριοπερίστερο, ένα κανονικό περιστέρι, λίγο ψητό κοτόπουλο, ένα λαγό κρασάτο και τραγανές φτερούγες για βουτήγματα»….
4. Τα μυστικά μέρη της θεατρικής σκηνής
Τα κύρια μέρη του αρχαίου ελληνικού θεάτρου ήταν η σκηνή, η ορχήστρα και το κοίλον, με τα ακόλουθα επιμέρους μέρη:
-
- Η σκηνή: ορθογώνιο, μακρόστενο κτήριο, που προστέθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. στην περιφέρεια της ορχήστρας απέναντι από το κοίλον. Στην αρχή ήταν ισόγεια και χρησιμοποιούταν μόνο ως αποδυτήρια, όπως τα σημερινά παρασκήνια.
Το προσκήνιο: μια στοά με κίονες μπροστά από τη σκηνή. Ανάμεσα στα διαστήματα των κιόνων βρίσκονταν θυρώματα και ζωγραφικοί πίνακες (τα σκηνικά). Τα θυρώματα του προσκηνίου απέδιδαν τρεις πύλες, από τις οποίες έβγαιναν οι υποκριτές. Το προσκήνιο ήταν αρχικά πτυσσόμενο, πιθανώς ξύλινο.
Τα παρασκήνια: τα δύο άκρα της σκηνής που προεξέχουν δίνοντάς της σχήμα Π στην κάτοψη.
Οι πάροδοι: οι διάδρομοι δεξιά και αριστερά από τη σκηνή που οδηγούν στην ορχήστρα. Συνήθως σκεπάζονταν με αψίδες. - Το λογείο: ένα υπερυψωμένο δάπεδο, ξύλινο και αργότερα πέτρινο ή μαρμάρινο, όπου έπαιζαν οι ηθοποιοί.
- Η ορχήστρα: Η ημικυκλική (ή κυκλική, π.χ. Επίδαυρος) πλατεία στο κέντρο του θεάτρου. Συνήθως πλακόστρωτη. Εκεί δρούσε ο χορός.
Η θυμέλη: ο βωμός του Διονύσου στο κέντρο της ορχήστρας.
Ο εύριπος: αγωγός απορροής των υδάτων στην περιφέρεια της ορχήστρας από το μέρος του κοίλου. - Το κοίλον: όλος ο αμφιθεατρικός χώρος (με τα εδώλια, τις σκάλες και τα διαζώματα) γύρω από την ορχήστρα όπου κάθονταν οι θεατές.
Οι αναλημματικοί τοίχοι: οι τοίχοι στήριξης του εδάφους στα άκρα του κοίλου.
Οι αντηρίδες: πυργοειδείς τοίχοι κάθετοι προς τους αναλημματικούς που χρησιμεύουν στην καλύτερη στήριξή τους.
Τα διαζώματα: οριζόντιοι διάδρομοι που χωρίζουν τις θέσεις των θεατών σε οριζόντιες ζώνες.
Οι σκάλες: κλιμακωτοί εγκάρσιοι διάδρομοι για την πρόσβαση των θεατών στις θέσεις τους.
Οι κερκίδες : ομάδες καθισμάτων σε σφηνοειδή τμήματα που δημιουργούνται από τον χωρισμό των ζωνών με τις σκάλες.
Τα εδώλια: τα καθίσματα, οι θέσεις των θεατών.
Η προεδρία : η πρώτη σειρά των καθισμάτων όπου κάθονταν οι επίσημοι.
- Η σκηνή: ορθογώνιο, μακρόστενο κτήριο, που προστέθηκε κατά τον 5ο αι. π.Χ. στην περιφέρεια της ορχήστρας απέναντι από το κοίλον. Στην αρχή ήταν ισόγεια και χρησιμοποιούταν μόνο ως αποδυτήρια, όπως τα σημερινά παρασκήνια.
5. Η μούσα της τραγωδίας
Η Μούσα Μελπομένη ήταν προστάτιδα της Τραγωδίας, -επειδή αυτή την επινόησε-, της ρητορικής και της μουσικής μελωδίας (μολττήν). Ονομάστηκε Μελπομένη από την λέξη μολττήν … επειδή δι αυτής μέλπουσιν οι άνθρωποι όλοι τους αγαθούς. Η Μελπομένη με τον Αχελώο, κατά μία παράδόση, γέννησε τις Σειρήνες. Τη ζωγράφιζαν να φορεί μάσκα τραγωδίας, θυμωμένη, δαφνοστεφανωμένη με σκήπτρο, ρόπαλο στα χέρια και την επιγραφή Μελπομένη Τραγωδίαν.
Πηγές βάσει ενότητας:
2. http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=76&page=5
3. https://www.mixanitouxronou.com.cy/arxaiotita/i-megaliteri-lexi-pou-bike-sto-vivlio-gkines-ine-dimiourgima-tou-aristofani-echi-172-grammata-ke-mallon-den-borite-na-tin-epanalavete/
4.https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF
5.https://olympia.gr/2020/01/07/%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CE%BD%CE%BD%CE%AD%CE%B1-%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%82/
