Χριστούγεννα: ψυχοθεραπευτικές ιστορίες ή παραμύθια

Πηγή εικόνας: Παγωμένο γραφείο του Scrooge, ΜΙΝΑΜΙ ΜΟΡΟΧΑΣΙ(bbc.com)

 

Εκείνος που δεν έχει τα Χριστούγεννα στην καρδιά του δε θα τα βρει ποτέ κάτω από ένα Χριστουγεννιάτικο δέντρο..

Roy L. Smith

Παραμονή Χριστουγέννων 2020:

Πασχίζω με βιάση να στριμώξω στο εσωτερικό της πάνινης τσάντας τη ροζ υφασμάτινη μάσκα πλάι σε δυο τρία ξύλινα «μισοπαγωμένα» στολίδια παραδομένη σε ένα ατίθασο γαϊτανάκι ακανόνιστων σκέψεων. «Δεν είναι καιρός για Χριστούγεννα» συλλογίστηκα περιδιαβαίνοντας ωσάν άνεμος τις άδειες μισοστολισμένες λεωφόρους που συντρόφευαν τις μοναχικές ατραπούς του μυαλού μου. Μια μονάδα μέσα στο πλήθος προσπαθούσα να δραπετεύσω από τις πρώτες ολόλευκες νιφάδες που τρύπησαν το σκοτεινό χριστουγεννιάτικο ουρανό.

Ξαφνικά η σαγήνη μιας δεσμίδας φωτός περιέπαιξε τη ραστώνη των ματιών μου. Σχηματίζοντας τρίλιζα με τις μικροσκοπικές μπουκιές λευκής πάχνης στο οδόστρωμα πλησίασα μια μισοσκότεινη βιτρίνα ενός παλαικού βιβλιοπωλείου. Στρίμωξα το βλέμμα μου ανάμεσα στα σιδερένια «αγκαθωτά» ρολά που με χώριζαν από τα δεκάδες εξώφυλλα κοιμισμένα πάνω σε ξύλινα ραφάκια. Και όλα αυτά υπό το άγρυπνο βλέμμα μιας σειράς από λαμπιόνια. Ένα ξεκούρδιστο φωτάκι σε ένα ύστατο χαιρετισμό ανάσαινε ασθματικά μέχρι να βουτήξει στο απόλυτο σκοτάδι. Λίγο παραπέρα μια γνώριμη γυναικεία φιγούρα που ξεπήδησε από τον παπαδιαμάντειο κόσμο έγνεφε μυστικά.

Advertising

Advertisements
Ad 14
Χριστούγεννα
Πηγή εικόνας: openbook.gr

 

Ἦτον (ἂς εἶναι μοναχή της!) ἀπ’ ἐκείνας πο δεν ἔχουν στον ἣλιο μοῖρα. «Η θεία Αχτίτσα» αναφώνησα με μια έκπληξη όμοια με εκείνη της γειτόνισσας Ζερμπινιώ, ἰδοῦσα τῇ ἡμέρᾳ τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἔτους 187… την θειὰ – Ἀχτίτσα φοροῦσαν καινουργῆ μανδήλαν, καὶ τον Γέρο και την Πατρώνα με καθαρά ὑποκαμισάκια και με νέα πέδιλα. Ο κακοτράχηλος δρόμος της καραβωμένης Αχτίτσας, μιας δραματουργικά τραγικής παπαδιαμάντειας φιγούρας που απώλεσε τους κοντινούς συγγενείς, τον άνδρα, την κόρη και τα δύο αδιαφόρετα παιδιά της θαμμένα στη θάλασσα ορθώνεται εμπρός μου.

Όμως πόσο επίκαιρη φαντάζει η ιστορία της Σταχομαζώχτρας στη σημερινή κοινωνία; Ποια τα βασικά μαγικά φίλτρα που ανάγουν τη θεία Αχτίτσα σε παραδειγματική μητρική μορφή με αντίκτυπο σε κάθε οικογενειακό οχυρό του 2020;

Ο σουρτούκης γιος που ἐξενιτεύθη καὶ εὑρίσκετο εἰς την Ἀμερικήν, διαρρηγνύοντας οποιαδήποτε γέφυρα σύνδεσης με το οικογενειακό παρελθόν του, ο χαρτοπαίκτης, μέθυσος και με ἄλλας ἀρετάς ἀκόμη γαμβρός της πατέρας των δύο ορφανών εγγονιών, δεν κατόρθωσαν να ξεριζώσουν από τα αβαθή ύψη της μητρικής ψυχής το μίτο της προσμονής. Ένα σύμπλεγμα ακονισμένων αντιθέσεων αναμειγμένων με ισχυρές δόσεις  παπαδιαμάντειου ρεαλισμού υφέρπουν στην ιδιαίτερα ευλύγιστη γραφή του Σκιαθίτη πεζογράφου. Άνθρωποι απλοί, τρωτοί, καθημερινοί, αδιάφοροι ξεπηδούν από τις λογιοσυνάτες γλαφυρές περιγραφές λαμβάνοντας διαστάσεις σχεδόν θεικές. Άνθρωποι που ακροβατούν πάνω στις ράγες τις ζωής καθώς προσπίπτουν ωσάν ικέτες προς τις διαθέσεις της άκαρδης θεάς τύχης.

Και κάπου εκεί στην ετήσια συγκομιδή των σταχυών που ξεμυτούν ἀπό τῶν δραγμάτων τῶν θεριστῶν, ἀπό τῶν φορτωμάτων και κάρρων,  σχηματίζεται με αδρές γραμμές η εικόνα της θείας Αχτίτσας να θωρεί υπερήφανα δυο τρεις σάκους σιτάρι, τη μοναδική πανοπλία της έναντι της πενίας, μιας πενίας που τροχίζει τη ζωή της. Η απλότητα του παπαδιαμάντειου κόσμου σε πλήρη σύγκρουση με την υπερύλη που καταδυναστεύει κάθε επιθυμία σε κοινωνίες μονόφθαλμες του 21ου αιώνα. Αδήριτη αλλαγή ή μια απόλυτη έκφραση αλλοτρίωσης;

Ήθη και έθιμα σε ελεύθερη πτώση στριμώχνονται σε σεντούκια και συρτάρια, σφιχταγκαλιάζονται με σκόνη ναφθαλίνης  ενώ υπηρετούν μια δίψα για ύλη που σταλάζει στις σκέψεις του παιδικού κοινού την περίοδο των Χριστουγέννων. Φανταχτερά διαφημιστικά μηνύματα σε ευφάνταστες συσκευασίες σαγηνεύουν τις παιδικές προσδοκίες, πακετάροντας τους δείκτες δημιουργικότητας.

Διαβάστε επίσης  Η σημασία της αυτο-ρυθμιζόμενης μάθησης στην εκπαίδευση
Advertising

Ο παιδικός υλισμός στην έρευνα Richins

«Η έρευνά μας δείχνει ότι τα παιδιά που λαμβάνουν πολλές υλικές ανταμοιβές από τους γονείς τους είναι πιθανό να συνεχίζουν να επιβραβεύουν τους εαυτούς τους με υλικά αγαθά όταν ενηλικιωθούν, κάτι το οποίο μπορεί να αποδειχθεί προβληματικό», ανέφερε η Marsha Richins καθηγήτρια μάρκετινγκ στο Sr. College of Business του MU. «Η έρευνα μας, επισημαίνει την σημασία εξέτασης των συνθηκών στην παιδική ηλικία και τις γονεϊκές πρακτικές προκειμένου να κατανοήσουμε την καταναλωτική συμπεριφορά των ενηλίκων».

Τα ανεξίτηλα σημάδια της γονεϊκής στρατηγικής χρησιμοποίησης υλικών αγαθών στην ενήλικη ζωή των παιδιών με επίκεντρο την περίοδο των εορτών, τίθενται στο μικροσκόπιο μελέτης του Πανεπιστημίου του Μιζούρι και του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο. Στο περιθώριο της επιστημονικής αυτής αναζήτησης ζητήθηκε από τα αντικείμενα της μελέτης-ένα εύρος 700 ενηλίκων η καταγραφή των ανταμοιβών και ποινών που έλαβαν κατά τα τρία στάδια της παιδικής τους ηλικίας.

Υλισμός: ανταπόδοση, τιμωρία ή απλά έκφραση τρυφερότητας;

Διάθεση ανταπόδοσης μιας επιτυχίας με την παροχή δώρων, τιμωρία των παιδιών μέσω της στέρησης προσφιλών αντικειμένων  αλλά και μετάφραση των δώρων σε έκφραση τρυφερότητας, οι πρωτογενείς στρατηγικές υλιστικής εκπαίδευσης κατά τα ευρήματα της Richins. «Ορισμένοι γονείς έχουν την τάση να δείχνουν την αγάπη τους παρέχοντας στα παιδιά τους υλικά αγαθά», ισχυρίζεται η Richins απηχώντας τους αλγόριθμους υλισμού που κωδικοποιούν τη γονεική συμπεριφορά του 21ου αι. Την ίδια στιγμή, Γέρος και Πατρώνα στο μακρινό 187.. κόρεσαν την πείνα τους με έναν από τους σταλαχτίτες που κρέμονταν στην στέγη-αποθησάυρισμα άφθονης παιδικής εμπνεύσεως που παραχώρησε τη θέση της στην παιγνιώδη διάθεσή τους πριν την άφιξη της μάμμης τους. Μια πολυαναμενόμενη άφιξη που φιλοδώρησε με τεμάχιον άρτου και χαμόγελα την ακόρεστη παιδική προσμονή.

Ὁ Γέρος, ὅστις ἐγνώριζε ἐκ τῆς παιδικῆς τοῦ πείρας, ὅτι ποτέ ἄνευ αἰτίας δεν ἐφούσκωναν οἱ κόλποι τῆς μάμμης του, ἀναπηδήσας ἔτρεξεν εἰς τό στῆθος της, ἐνέβαλε την χεῖρα και ἀφῆκε κραυγήν χαρᾶς.

Advertising

«Μία εξήγηση για τη συσχέτιση μεταξύ των υλικών ανταμοιβών και του υλισμού στη μετέπειτα ζωή» συμπληρώνει η Richins «είναι ότι τα παιδιά που δέχονται αυτές τις ανταμοιβές είναι περισσότερο πιθανό να χρησιμοποιούν τα πράγματα που έχουν στην κατοχή τους προκειμένου να ορίσουν και να εμπλουτίσουν τον εαυτό τους από ό, τι άλλοι, το οποίο αποτελεί ένα ουσιαστικό στοιχείο του υλισμού».

Ένα πιθανό θύμα της υλιστικής παγίδας ένας μοναχικός φιλάργυρος γέρος που «φοβάται τον κόσμο» και βιώνει μια πρωτόγνωρη ψυχοθεραπευτική εμπειρία.

Παραμονή Χριστουγέννων και η σκοτεινή φιγούρα ενός κακού, φοβισμένου γέρου, του Ebenezer Scrooge ανασυστήνεται στην Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Dickens.

Πηγή εικόνας: Gutenberg.org

 

Απλός εφιάλτης, σύντομο ψυχωτικό επεισόδιο, άνοια με σωμάτια Lewy ή αλλιώς λογοτεχνική μεταφορά της ανθρώπινης θεραπείας. Μέσα από το ευφυές εύρημα των τριών κατασκευασμάτων-πνευμάτων με τη χρήση χαλάρωσης, την εαυτοσκοπία, τον ψυχικό χρόνο, την επανάληψη αυτοβιογραφικών εμπειριών πραγματώνεται η πρόβα τζενεράλε ενός “νέου” ευατού.

Πηγή εικόνας: Charles Dickens Museum

Μια τρομακτική μορφή με ξέπλεκες βαριές αλυσίδες από ατσάλι να σμίγουν ερμητικά με την άγρια θωριά του άθλιου συνεργάτη του, Marley που ξεπήδησε έπειτα από 7 χρόνια από τον τάφο για να ανταμώσει τον συναισθηματικά ανάπηρο Ebenezer απηχεί τη διαπεραστική κραυγή  για θεραπεία. «Business! Η ανθρωπότητα ήταν δική μου δουλειά. Η κοινή ευημερία ήταν η δουλειά μου, η φιλανθρωπία, το έλεος, η ανεκτικότητα και η καλοσύνη, ήταν, όλα, δουλειά μου. Οι συναλλαγές του εμπορίου μου ήταν μόνο μια σταγόνα νερού στον ολοκληρωμένο ωκεανό της επιχείρησής μου!», απαντά ο Marley ως κακός οιωνός ή ύστατη προειδοποίηση των επικείμενων βασανιστηρίων που θα επισκεφθούν τον κακόθυμο γέροντα σε περίπτωση που δεν επιδείξει αίσθημα μεταμέλειας.

Διαβάστε επίσης  Ενεργητική ακρόαση: η διαδικασία μέσα από την ενσυναίσθηση
Advertising

Το αποκρουστικό δημιούργημα του Dickens, ενός Dickens που κινείται σε παράλληλες ράγες με τον πρωταγωνιστικό πρόσωπο της ιστορίας του, φυτεύει την ιδέα ότι το παρελθόν δεν καθοδηγεί το παρόν-θεμελιώδες πρόσταγμα της θεραπείας. Μέσα από τα κάλια ενός απλού τριτοπρόσωπου παρατηρητή ο επιπόλαιος  Ebenezer αναβιώνει συναισθηματικά γεγονότα αποστασιοποιημένος πλέον από οιαδήποτε τραυματικά αισθήματα άμεσα σχετιζόμενα με το συμβάν.

Ένα πνεύμα.. από το Παρελθόν

Σε μια συνεχή ψυχολογική παλινδρόμηση εκφρασμένη σε παρελθοντικό και παροντικό χρόνο συστήνεται με την εμπειρία της ενσυναίσθησης. Συγχρόνως μοιράζεται συναισθήματα με τον παλιό εαυτό του. Η παιδική περιθωριοποίηση, τα δύσβατα παιδικά τραύματα, οι ελλείψεις στα γονεϊκά αποθέματα αγάπης, η «στοργική» απομόνωση, ο πόνος, το κοινωνικό στίγμα, η «λάβα» θυμού, η δραματική απώλεια της αδερφής του κατά τον τοκετό και το ακόρεστο μίσος που σταλάζει στον σκληροτράχηλο Ebenezer απέναντι στον ανιψιό του, οι κλωστές που «μπαλώνουν» τη συναισθηματική δυσκαμψία.

Λίγο αργότερα επόμενος σταθμός στην περιπλάνηση του δύσπιστου  Scrooge συνοδεία του πνεύματος η οικογενειακή θαλπωρή της πρώην αρραβωνιαστικιάς του που καταποντίζει την μπρούτζινη απάθειά του από τον γυάλινο εύθραυστο θρόνο σε μια θρηνητική ελεγεία για την χαμένη αγάπη που ξεθώριασε ωσάν μία από τις αναρίθμητες  «ζεστές» λίρες  του. Η σκιά του μικρού, αθώου Ebenezer στις απόκρυφες γωνιές της ανάμνησής του, ξηλώνει την κουστουμαρισμένη, καλοραμμένη ζωή του.

Κατά τη διαδικασία σταδιακής οικοδόμησης του παραμυθιού, η συγγραφική πένα του Dickens φαίνεται να στηρίχθηκε στο φαινόμενο της «πανοραμικής μνήμης», της προθανάτιας εμπειρίας δηλαδή κατά την οποία μια σειρά επεισοδιακών αναμνήσεων συνοδευόμενα με τα αρχικά συναισθήματα αναβοσβήνουν στο μυαλό των ανθρώπων.

Advertising

Ένα πνεύμα.. από το Παρόν

Στη συνέχεια το φάντασμα των Παρόντων Χριστουγέννων μέσα από μια υπερπτήση στο σπίτι του γραμματέα του Bob Cratchit, «εξαναγκάζει» τον Scrooge σε μια θεμελιώδη παραδοχή. «Θα ζήσω στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον!» Η στρατευμένη χρησιμοποίηση δύο μόνο συνεδριών καθοδηγούμενων εικόνων επιφέρει μια χαρούμενη, γενναιόδωρη εκδοχή του μοναχικού γέρου. Και η θεραπεία απέβη απόλυτα επιτυχής. Η χριστουγεννιάτικη ιστορία του Dickens με θεραπευτικές ιδιότητες για τον ευρετή της γεννήθηκε 40 χρόνια πριν την ερμηνεία των ονείρων του Freud.

Μέσω μιας ψυχοθεραπευτικής εποπτείας της ζωής του με όχημα τη χρονοκάψουλα του Dickens, επιτυγχάνεται το ταξίδι του Ebenezer στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Το λογοτεχνικό πείραμα του συγγραφέα μια πολυμερής έκφραση του προσωπικού θρήνου για το τραύμα της ζωής πυροδοτεί ένα γαϊτανάκι γεγονότων. Η αναγέννηση ενός αλλότερου Ebenezer Scrooge αποτελεί ένα απτό αποκύημα της θεραπευτικής Χριστουγεννιάτικης ιστορίας που επιτυγχάνεται τελικώς με την απρόσμενη έλευση ενός τρίτου φαντάσματος. Ένα φάντασμα μάντη των μελλούμενων.

Διαβάστε επίσης  Μετωπιαίοι λοβοί-ένα σημαντικό κέντρο ελέγχου

Ένα πνεύμα.. από το μέλλον

Χριστούγεννα
Πηγή εικόνας: “The Last of the Spirits” – του John Leech(bbc.com)

 

Απρόσωπος, αλλόκοτος μέσα από το μαύρο του ένδυμα ο τρίτος κατά σειρά νυχτερινός περιπατητής συμβάλλει στο καθρέφτισμα του μέλλοντος. Προβάλλει το θάνατο ενός πλούσιου ανδρός με αμύθητη περιουσία που γίνεται βορά στην άγρια θύελλα διαθέσεων μερικών άθλιων χαρακτήρων οι οποίοι υποθάλπονται μερίδια του λέοντος από την περιουσία του. Στη διαρκή, επίμονη ερώτηση του Scrooge η αποκάλυψη της αναμενόμενης αλήθειας που χαράχτηκε πάνω στη ταφόπετρα φέρουσα το όνομα του Ebenezer ραγίζει την πέτρινη καρδιά του ήρωα. «Θα τιμήσω τα Χριστούγεννα στην καρδιά μου και θα προσπαθήσω να τα κρατήσω όλο το χρόνο» ομολογεί με περισσή αυταπάρνηση ο Scrooge σ’ ένα κρεσέντο ειλικρίνειας.

«Θα ζήσω στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον. Τα πνεύματα και των τριών θα αγωνιστούν μέσα μου. Δεν θα απορρίψω τα μαθήματα που διδάσκουν. Ω, πες μου ότι μπορώ να απομακρύνω τα γράμματα σε αυτήν την πέτρα!» Η αθυμία της συναισθηματικής του οκνηρίας εκθρονίζει από το βάραθρο την δαφνοστεφανομένη του παραίτηση από τη ζωή. Τα τρία λογοτεχνικά υποκατάστατα του Dickens υπό την μορφή πνευμάτων τα σπασμένα αποκόμματα της ψυχής του Scrooge. Ίσως εν τέλει τα φαντάσματα που στοιχειώνουν την ιδιοτέλειά του αποτελούν “πολίτες”- πλάσματα του ενδότερου ψυχικού του κόσμου.

Advertising

Η άμεση συνειδητοποίηση του εφήμερου της ανθρώπινης ζωής ξεχύνεται σα μοιρολόγι σιγανό προς ένα μέλλον που ψυχορραγεί από ματωμένα θραύσματα σε παρελθόντα χρόνο. Η θνητότητα της ύλης ένας άστοχος αλγόριθμος στην αμβροσία της ζωής.

Μια κατά συρροήν ενορατική εμπειρία, ένας μισητός εφιάλτης, μια διαταραχή στομάχου ή μια αφοπλιστικά ακριβής λογοτεχνική ενορχήστρωση της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας; Τι σημασία έχει;

Η ανατολή της ημέρας των Χριστουγέννων έπειτα από τη μετωπική σύγκρουση του Scrooge με το επίκαιρο γεγονός του θανάτου του συνοδεύεται από μια θρυλική μεταμόρφωση. Το «αντίδοτο» που προσφέρουν οι τρεις ψυχοδυναμικοί, υπαρξιακοί πνευματικοί θεραπευτές δρομολογεί την απόλυτη ψυχική κάθαρση και πνευματική απελευθέρωση ενός «πεσόντος»  στο κυνήγι του απωλεσθέντος ανθρωπισμού. Ένα αναπόσπαστο γρανάζι στην ισχυρότατη αλυσίδα  του ανθρώπινου υλισμού, ο κακόφρων γέρος ανακινεί την κλεψύδρα για να συναντήσει τα βήματα του μικρού, αθώου Ebenezer. Μιας ασθενικής φιγούρας στριμωγμένης στα ενδότερα του ψυχισμού της. Άραγε ποια η χιλιομετρική απόσταση ανάμεσα σε έναν Ebenezer παρελθοντικό, έναν Scrooge παροντικό, και έναν ανώνυμο πλούσιο άνδρα που στάθηκε με τον θάνατό του η αφορμή άφθονων λεηλασιών-λεία στα ζωώδη ένστικτα ληστών;

Από την περίλαμπρη θωριά της θείας-Αχτίτσας έπειτα του ανέλπιστου συναλλαγματικού εμβάσματος από την Αμερική ανήμερα των Χριστουγέννων μέχρι την Χριστουγεννιάτικη ιστορία του Dickens. H λύση του γόρδιο δεσμού της ανανέωσης του ανθρώπινου πνεύματος  η θεραπευτική αποφυλάκιση του χαμένου εαυτού ανήμερα των Χριστουγέννων. Γιατί εάν ενσκήψουμε πάνω από την προσωπική άβυσσο, ίσως ανακαλύψουμε έναν εγκλωβισμένο Ebenezer ή άλλοτε μια λησμονημένη θεία-Αχτίτσα στη δική μας Χριστουγεννιάτικη ιστορία..

Πηγές:

Advertising

  • Συγκεκριμένες γονεϊκές τακτικές μπορεί να καλλιεργήσουν στα παιδιά υλιστικές συμπεριφορές, ανακτήθηκε από www.psychologynow.gr(τελευταία πρόσβαση στις 10/12/2020)
  • Dickens’ “Christmas Carol”, ανακτήθηκε από www.psychologytoday.com (τελευταία πρόσβαση στις 10/12/2020)
  • A Christmas Carol… or a tale of three therapists?, ανακτήθηκε από www.hgi.org.uk(τελευταία πρόσβαση στις 10/12/2020)
  • The Case of Ebenezer Scrooge: Therapeutic Reflections on A Christmas Carol, ανακτήθηκε από www.psychotherapy.com(τελευταία πρόσβαση στις 10/12/2020)

"Το γράψιμο δεν είναι τίποτε άλλο από ένα κατευθυνόμενο όνειρο." - Χόρχε Λουίς Μπόρχες
"Ονειροπόλα" δυναμική, πειθαρχημένα απρόβλεπτη, ζωηρά εκκεντρική. Ή αλλιώς ο 24χρονος εαυτός μου που πασχίζει να σκαρώσει πάνω σε τσαλακωμένα αποκόμματα ξεχασμένους στίχους. Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, απόφοιτος της Κλασικής Φιλολογίας του Α.Π.Θ., με διακαή πόθο τη δημοσιογραφία και υποτροφία σε ιδιωτική σχολή δημοσιογραφίας. Εθισμένη στη συγγραφή, τη σοκολάτα, τη μόδα, την υποκριτική, τις φωτογραφίες, το ποδόσφαιρο και.. πάντα σ' ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Κυνηγημένη από μία ανάγκη να αποτυπώσει στο χαρτί ιδέες, ιδέες και αισθήσεις που γίνονται λέξεις, παύλες και τελείες.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,
Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές