Η έδρα ελέγχου (locus of control) αποτελεί βασική έννοια, η οποία αναφέρεται στη θεωρία προσωπικότητας του Rotter. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη θεωρία, η έδρα ελέγχου αναφέρεται στον έλεγχο, που ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες επηρεάζουν ή καθορίζουν τις αποφάσεις του ατόμου και τα γεγονότα ζωής του. Η έννοια έχει χρησιμοποιηθεί και ερευνηθεί ευρέως, είτε ως ανεξάρτητη μεταβλητή, είτε σε σχέση με άλλους παράγοντες. Στον χώρο της Οργανωσιακής Ψυχολογίας, μεγάλη έμφαση έχει δοθεί στη συγκεκριμένη έννοια, καθώς φαίνεται να επηρεάζει άλλους παράγοντες, που επικρατούν στον εργασιακό χώρο.
Κατηγορίες
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η έδρα ελέγχου αναφέρεται στον έλεγχο, που ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τις αποφάσεις. Επομένως, έμφαση δίνεται στη προσωπική άποψη του εργαζομένου, κατά πόσο δηλαδή ο ίδιος θεωρεί ότι τα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή του είναι αποτέλεσμα δικών του επιλογών ή της τύχης. Πιο συγκεκριμένα, διακρίνεται σε εσωτερική και εξωτερική. Ο εργαζόμενος με υψηλή εσωτερική έδρα ελέγχου, σκοράρει χαμηλά στην εξωτερική.
Εσωτερική
Ο εργαζόμενος με εσωτερική έδρα ελέγχου αποδίδει τις συνθήκες, τις αποφάσεις και τα γεγονότα στον δικό του έλεγχο. Υποτιμά την επίδραση των εξωτερικών παραγόντων και θεωρεί ότι ο κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του. Έχει υψηλό αίσθημα αυτο-αποτελεσματικότητας και θεωρεί πως έχει τις δυνατότητες να επιτύχει πράγματα. Το άγχος του θεωρείται περισσότερο παραγωγικό, καθώς δεν είναι έρμαιο των καταστάσεων, ούτε εξαρτάται από τους άλλους. Τα άτομα αυτά στο οργανωσιακό οργανόγραμμα βρίσκονται στις πιο υψηλές θέσεις.
Εξωτερική
Άτομα με εξωτερική έδρα ελέγχου αποδίδουν τις καταστάσεις σε εξωτερικούς παράγοντες. Ως εξωτερικοί παράγοντες θεωρούνται οι άλλοι, η τύχη και η μοίρα. Ο εργαζόμενος θεωρεί πως έχει μικρό μερίδιο ευθύνης. Αντίστοιχα, παρουσιάζει χαμηλό αίσθημα αυτο-αποτελεσματικότητας και θεωρεί πως δεν είναι σημαντικό να προσπαθεί, καθώς το αποτέλεσμα μιας κατάστασης μπορεί εύκολα να μεταβληθεί. Τα άτομα αυτά επίσης σκοράρουν υψηλά στον παράγοντα του νευρωτισμού και παρουσιάζουν μεγαλύτερα επίπεδα άγχους. Θεωρούν ότι δεν αξίζει να προσπαθούν, γιατί ανώτεροι παράγοντες επηρεάζουν την έκβαση μίας κατάστασης.
Σημαντικότητα
Η έδρα ελέγχου αποτελεί έννοια με μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον. Ο λόγος είναι ότι επηρεάζει άμεσα άλλους εργασιακούς παράγοντες. Αποτελέσματα ερευνών, που έχουν διεξαχθεί δείχνουν ότι άτομα με εσωτερική έδρα ελέγχου παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα εργασιακής ικανοποίησης. Καθώς θεωρούν πως έχουν τις δυνατότητες, μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τις εργασιακές σχέσεις, να διεκδικήσουν καλύτερο μισθό, αλλά και να μεταβάλλουν τις εργασιακές συνθήκες. Καθώς παρουσιάζουν υψηλό αίσθημα αυτο-αποτελεσματικότητας, μπορούν να σημειώσουν καλύτερη εργασιακή απόδοση και να έχουν περισσότερες ευκαιρίες για προαγωγή. Τέλος, παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό οργανωσιακή δέσμευση.
Βιβλιογραφία
Βακόλα, Μ., & Νικολάου, Ι. (2011). Οργανωσιακή Ψυχολογία και Συμπεριφορά. Αθήνα: Rosili.
Phares, E. J. (1976). Locus of control in personality (Vol. 174). Morristown, NJ: General Learning Press.
