Ξεκινώντας ένα ζευγάρι την κοινή του πορεία, έχει όνειρα για ένα κοινό μέλλον χωρίς εντάσεις και αλλαγές. Θεωρεί πως θα είναι όλα ρόδινα και πως δεν υπάρχει περίπτωση να αντιμετωπίσει προστριβές και συγκρούσεις με τον αγαπημένο του. Πιστεύει πως τα συναισθήματα, που βίωνε τον πρώτο καιρό θα διατηρηθούν επ’ αόριστον και πως πάντα θα υπάρχει η καλή διάθεση. Ένα ζευγάρι, ξεκινώντας τη σχέση και οδεύοντας προς τον γάμο, δεν φαντάζεται πως θα νιώσει την ανάγκη που θα δυσκολεύεται να διαχειρίζεται κάποιες καταστάσεις και θα θελήσει να απευθυνθεί σε θεραπεία ζεύγους. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός πως ένα μεγάλο ποσοστό γάμων καταλήγουν σε διαζύγιο.
Περιπτώσεις
Οι πιο συνήθεις περιπτώσεις, που το ζευγάρι απευθύνεται για θεραπεία ζεύγους είναι όταν κλείνουν περίπου 15 χρόνια γάμου. Παρ’ όλα αυτά, καθώς η μορφή της οικογένειας έχει αλλάξει, για θεραπεία ζεύγους απευθύνονται άτομα, τα οποία μένουν με τον σύντροφό, τους χωρίς να έχουν παντρευτεί απαραίτητα. Συχνό φαινόμενο πια είναι να απευθύνονται ζευγάρια που έχουν δρομολογήσει το γάμο τους και βιώνουν αισθήματα πανικού και αμφιβολίας. Τα μεγαλύτερα ποσοστά ζευγαριών, που απευθύνονται για θεραπεία ζεύγους, είναι άτομα παντρεμένα που έχουν και παιδιά σε μικρή ηλικία.
Αιτιολογία
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους ένα ζευγάρι απευθύνεται για θεραπεία ζεύγους. Πολλές από τις αιτίες υπήρχαν και πριν τον γάμο, όπου το ένα μέρος δεν έδινε βαρύτητα σε ενοχλητικές γι’ αυτόν συμπεριφορές. Οι πιο συχνοί λόγοι είναι οι εντάσεις, οι τσακωμοί και οι καβγάδες. Στην περίπτωση της κακοποίησης, η σωματική κακοποίηση -αν και σοβαρό συμβάν- δεν αποτελεί λόγο που παρακινεί τα ζευγάρια για θεραπεία ζεύγους. Άλλος λόγος είναι η απιστία, η έλλειψη εμπιστοσύνης και οικειότητας, σεξουαλικές δυσκολίες. Οι βασικοί λόγοι είναι η σύγκρουση των διαφορετικών αντιλήψεων και πεποιθήσεων για τη σχέση και τον άλλον, που βασίζονται συνήθως σε πρότυπα μίμησης της οικογένειας καταγωγής. Αν και τα προβλήματα προϋπάρχουν, μπορεί να μην έρχονται στην επιφάνεια αν δεν συμβεί κάποιο συμβάν. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η απομάκρυνση των παιδιών από το σπίτι, όπου το ζευγάρι μένει μόνο του.
Μοτίβα συντήρησης
Αν και η αιτιολογία έχει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση εντάσεων, βαρύτητα έχει η διαιώνιση αυτών. Αυτό είναι έκδηλο μέσω της υιοθέτησης ορισμένων χαρακτηριστικών. Τα πιο συνήθη χαρακτηριστικά είναι τα λεκτικά και εξωλεκτικά μηνύματα και η απόδοση αιτιών. Στα λεκτικά μηνύματα είναι οι αρνητικοί χαρακτηρισμοί στον άλλον, η κοροϊδία, οι φωνές, η αρνητική κριτική. Στα μη λεκτικά μηνύματα είναι η στάση του σώματος, οι μορφασμοί, η απάθεια, η έλλειψη χαμόγελου. Το πιο συνηθισμένο μοτίβο συντήρησης είναι η απόδοση των αιτιών. Τα ζευγάρια που βρίσκονται σε σύγκρουση τείνουν να αποδίδουν τις αρνητικές καταστάσεις και τα γεγονότα στον άλλον, χωρίς να φιλτράρουν τη συμβολή τους. Στη θεραπεία ζεύγους στόχος είναι η αναγνώριση αυτών και η αντικατάστασή τους με πιο λειτουργικά.
Ο ρόλος του θεραπευτή
Η θεραπεία ζεύγους είναι μία δύσκολη συνθήκη, καθώς ο θεραπευτής έχει απέναντί του δύο άτομα. Είναι σημαντικό να έχει εκπαιδευτεί κατάλληλη σε μία θεραπευτική προσέγγιση, αλλά και πιο ενισχυμένα στη θεραπεία ζεύγους. Αυτό είναι απαραίτητη προϋπόθεση, καθώς η θεραπεία ζεύγους διαφέρει από τη θεραπεία ενηλίκων, εφήβων και παιδιών. Ο θεραπευτής είναι σημαντικό να οριοθετεί καταστάσεις, που ξεφεύγουν (π.χ. αρνητικοί χαρακτηρισμοί του ζευγαριού μεταξύ τους). Ακόμα, είναι βασικό να μην αναλαμβάνει τον ρόλο του διαιτητή. Στη θεραπεία ζεύγους, το ζευγάρι ζητά από τον θεραπευτή να πάρει το μέρος κάποιου. Ο θεραπευτής δεν πρέπει να μπει σε τέτοια μονοπάτια, αλλά να δείχνει ενσυναίσθηση και για δύο πλευρές.
Θεραπεία και συνθήκες
Ο θεραπευτής πρέπει να θέσει εξαρχής κάποιους κανόνες και να οριοθετεί. Για παράδειγμα, αν το πρόβλημα είναι η απιστία του ενός, προκειμένου να συνεχιστεί η θεραπεία, πρέπει να διακοπεί η παράλληλη σχέση. Στη θεραπεία ζεύγους, ο θεραπευτής χρειάζεται να διερευνά όλες τις παραμέτρους. Σε περίπτωση που εντοπίσει κάποιες δυσκολίες, που πιθανότατα οφείλονται στη μία πλευρά, χρειάζεται να αλλάξει η δυναμική της θεραπείας. Για παράδειγμα, αν το ένα μέλος έχει κατάθλιψη, είναι σημαντικό για ένα διάστημα να βλέπει ξεχωριστά το ζευγάρι, ώστε να αντιμετωπιστούν ορισμένες δυσκολίες που δυσχεραίνουν την ομαλή εξέλιξη της θεραπείας.
Δεξιότητες
Στη θεραπεία ζεύγους, οι βασικές δεξιότητες που είναι σημαντικό να αναδειχθούν είναι οι παρακάτω. Το ζευγάρι κατηγορεί ο ένας τον άλλον για κάποιες καταστάσεις και απαιτούν από τον άλλον να αλλάξει. Είναι σημαντικό να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση στις ανάγκες και να έχουν σεβασμό στις επιθυμίες του άλλου. Ακόμα, είναι σημαντικό να εστιάσουν στη δική τους αλλαγή και όχι του συντρόφου. Χρειάζεται να αναγνωρίσουν πρωτίστως τα μοτίβα εκείνα και τα χαρακτηριστικά, που συντηρούν το αρνητικό κλίμα μεταξύ τους. Στη συνέχεια, είναι ωφέλιμο να εστιάσουν στα θετικά σημεία και του άλλου, αλλά και της σχέσης ως δυναμική. Σε αυτό το κομμάτι, είναι βοηθητικό το ζευγάρι να δημιουργεί ποιοτικό προσωπικό χρόνο. Τέλος, είναι σημαντικό να εξασκηθεί σε δεξιότητες επικοινωνίας, έκφρασης συναισθήματος με διεκδικητικό και όχι επιθετικό τρόπο και σε δεξιότητες επίλυσης προβλήματος. Με τα παραπάνω, η θεραπεία ζεύγους θα εξελιχθεί σε μια δημιουργική διαδικασία με οφέλη στη σχέση του ζευγαριού.
Βιβλιογραφία
Beck, A. (1996). ∆εν αρκεί µόνο η αγάπη. Αθήνα: Πατάκη.
Dattilio, F.M., & Padesky, C.A. (1995). Συµβουλευτική ζευγαριών. (Επιµ. Α. Καλαντζή-Αζιζι). Αθήνα: Ελληνικά Γράµµατα.
