
Ο φόβος είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα του ανθρώπου. Συνήθως κάνει την εμφάνιση του στα πρώιμα χρόνια της ζωής του ανθρώπου. Είναι το αίσθημα που νιώθουμε όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με κάποιον κίνδυνο. Από πολλούς έχει χαρακτηριστεί σαν ένα συναίσθημα ανατριχίλας ή η στιγμή που κοκκαλώνεις και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα.
Είναι ένα συναίσθημα που προξενεί αντανακλαστικά και άμυνα. Όταν φοβόμαστε, αυτομάτως ο οργανισμός μας δημιουργεί μία κατάσταση άμυνας προκειμένου να μην πληγωθεί. Υπάρχουν φόβοι που είναι έμφυτοι και άλλοι που είναι επίκτητοι.
Έμφυτοι είναι οι φόβοι που έχουν σχέση με τα ένστικτα. Όπως, για παράδειγμα είναι ο φόβος που νιώθουμε όταν ακούμε έναν δυνατό θόρυβο, ή όταν πετάει κάποιος ξαφνικά κάτι προς τα εμάς ( π.χ μία μπάλα ).
Επίκτητοι είναι οι φόβοι που μεταδόθηκαν μέσα από τη συναναστροφή με άλλα άτομα. Φόβοι δηλαδή που έχουμε αποκομίσει μέσω της στενής και συχνής επαφής με άλλους. Για παράδειγμα, ο φόβος για τις ενέσεις.
Ο φόβος, είναι και κάτι που έχει λογική, είναι η αντίδραση του ανθρώπου απέναντι σε μία πραγματική απειλή, σε κάτι αληθινό.
Αντίθετα, οι φοβίες είναι αγχώδεις διαταραχές και κάνουν την εμφάνιση τους σε περιόδους έντονου άγχους και στρες. Δεν έχει σαν βάση την πραγματικότητα, αλλά είναι κάτι το οποίο έχουμε πλάσει εμείς με την φαντασία μας. Για παράδειγμα, όσοι άνθρωποι έχουν εντομοφοβία ( ο φόβος για τα έντομα ) γνωρίζουν ότι οι κατσαρίδες δεν είναι επικίνδυνες αλλά και πάλι δεν αντέχουν.
Η φοβία είναι η αντίδραση μας απέναντι σε μία μη πραγματική απειλή, η οποία μας προκαλεί περισσότερο ανησυχία παρά φόβο. Πολλές φορές μπορεί να έχει άμεση σχέση με προσωπικά βιώματα. Τα άτομο που υποφέρουν από φοβίες έχουν επίγνωση της υπερβολής τους, αλλά δεν μπορούν να κάνουν κάτι για αυτό.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΦΟΒΙΩΝ
Υπάρχουν πολλές μορφές φοβιών, όμως συνήθως τις χωρίζουμε σε 3 κατηγορίες:
- ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ: Είναι μία αγχώδης διαταραχή, σύμφωνα με την οποία τα άτομα τρέμουν στην ιδέα να βγουν έξω, γιατί δεν υπάρχει εύκολος τρόπος διαφυγής ή κάποιο άτομο να τους βοηθήσει σε περίπτωση πανικού. Διστάζουν να πηγαίνουν όχι μόνο σε ανοιχτούς χώρους, για παράδειγμα στην πλατεία ή σε κάποιο πάρκο, αλλά και σε κλειστούς χώρους όταν υπάρχει πολυκοσμία. Όταν ένα άτομο έχει αγοραφοβία, αποφεύγει συγκεκριμένα μέρη, που του προκαλούν άγχος, πανικό και φόβο.
- ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ: Το άγχος που περιβάλλει ένα άτομο όταν είναι το επίκεντρο προσοχής σε ένα κοινωνικό σύνολο. Κυριαρχεί ο φόβος, ότι θα τον κρίνουν για κάτι που θα κάνει, θα τον σχολιάσουν, θα τον κοροϊδέψουν, έχοντας την αίσθηση ότι έκανε κάτι λάθος. Πολλές φορές, οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή τη φοβία, είναι μοναχικοί, με λίγους ή καθόλου φίλους, μένουν συχνά κλεισμένοι στα σπίτια τους και βρίσκουν ενασχολήσεις σε αυτό. Για παράδειγμα, διαβάζουν βιβλία, βλέπουν ταινίες ή σειρές, παίζουν παιχνίδια. Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις δίνει την εντύπωση πως είναι κάτι καλό, αλλά ο άνθρωπος από την αρχή της ζωής του έχει ανάγκη τη συναναστροφή με άλλα άτομα.
- ΕΙΔΙΚΗ ΦΟΒΙΑ: Η ειδική φοβία έχει άμεση σχέση με τον φόβο. Για παράδειγμα, ο φόβος για τα ύψη ή ο φόβος για τα ζώα.
ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΠΌ ΤΙΣ ΠΙΟ ΓΝΩΣΤΕΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΦΟΒΙΕΣ:
- ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ: Ο φόβος για τους μικρούς κλειστούς χώρους. Όπως είναι για παράδειγμα, ο ανελκυστήρας, η ντουλάπα ή κάποιος στενός χώρος.
- ΥΨΟΒΟΦΙΑ: Ο φόβος για τα ύψη. Τα άτομα αυτά δεν προτιμούν τα ταξίδια με αεροπλάνο όπως καταλαβαίνει κανείς και δεν επιλέγουν σπίτια σε υψηλούς ορόφους. Δεν συζητάμε καν τη πιθανότητα να ανέβουν σε κανένα βουνό ή να δοκιμάσουν ελεύθερη πτώση.
- ΕΝΤΟΜΟΦΟΒΙΑ: Ο φόβος για τα έντομα. Ειδικά τώρα που ξεκίνησε η ζέστη και σιγά σιγά έρχεται το καλοκαίρι, θα κάνουν και την εμφάνιση τους πολλά έντομα. Οι κατσαρίδες είναι σχεδόν πάντα το νούμερο ένα ζωύφιο που μισούν οι περισσότεροι άνθρωποι. Βέβαια στην ίδια θέση θα μπορούσαμε να βάλουμε τόσο τις αράχνες όσο και τις ακρίδες.
- ΘΑΛΑΣΣΟΦΟΒΙΑ: Ο φόβος για τη θάλασσα. Και όχι δεν εννοούμε τα ρηχά καταγάλανα νερά στις παραλίες. Εννοούμε τον βαθύ απέραντο και σκοτεινό ωκεανό. Αν σκεφτεί κανείς ότι έχουμε λίγες πληροφορίες για το τι βρίσκετε μέσα στους ωκεανούς, αυτομάτως σου προκαλεί μία ανατριχίλα.
- ΤΡΥΠΑΝΟΦΟΒΙΑ: Ο φόβος για τις ενέσεις. Ο φόβος που νιώθουν πολλοί άνθρωποι όταν είναι να κάνουν εξετάσεις αίματος ή κάποιος εμβόλιο. Η βελόνα/ ένεση τους τρομοκρατεί και για αυτό τον λόγο συχνά παραμελούν την υγεία τους και δεν πάνε να κάνουν τις απαιτούμενες εξετάσεις.
https://kontasou.com/ 15/6/2017/ Χρύσα Σκουρολιακου
https://www.i-psyxologos.gr/fovies/Dr. Σάββας Ν. Σαλπιστής, M.Sc., Ph.D.