Ο Διογένης γεννήθηκε το μακρινό 412 π.Χ στη Σινώπη, νησί της Μαύρης Θάλασσας. Όταν αποφάσιζε να εγκατασταθεί μερικά χρόνια αργότερα στην Αθήνα, σε μια ιστορικά πλούσια εποχή, δεν περίμενε ούτε ο ίδιος τη συμβολή του τόσο στη φιλοσοφία, όσο και τη σύγχρονη ψυχολογία. Ο Διογένης σύντομα έγινε διάσημος φιλόσοφος στο εύρος της αρχαίας Αγοράς, ενώ παράλληλα ήταν ο δημιουργός της σκέψης πίσω από το φιλοσοφικό ρεύμα του κυνισμού, όπου οφείλει και την ιδιότητα που συντρόφευε το όνομά του. Πλέον, θα ήταν γνωστός ως ο Διογένης ο Κυνικός.
Ο Διογένης εφηύρε έναν ιδιαίτερο τρόπο διαμαρτυρίας έναντι των υλικών αγαθών και του αντίκτυπού τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι της πόλης. Ο ίδιος, όντας ένας απειθάρχητος νέος που δεν μπαίνει σε καλούπια, ανέπτυξε μεθόδους απλής ζωής, αδιαφορώντας τόσο για τα υλικά αγαθά όσο και για την άποψη του ευρύ κοινού σχετικά με την ουσιαστική τους υπόσταση. Τελικά, μπήκε σε καλούπι, συγκεκριμένα σε πιθάρι, σύμφωνα με τον διαδεδομένο θρύλο, και δεν άργησε να κάνει αισθητή την παρουσία του εξαιτίας της αδιαφορίας του τόσο για την σωματική υγιεινή όσο και για το φαγητό που του προσέφεραν συχνά πολίτες της Αθήνας. Αρεσκόταν στην παρατήρηση της καθημερινότητας και στην διαπόμπευση των δημόσιων λόγων του Σωκράτη. Η γενική εικόνα του συμπεράσματος που προκύπτει από την παρουσία του στην πόλη συμπίπτει περισσότερο με τον ξεχωριστό τρόπο ζωής που επέλεξε παρά με τις ιδέες που ανέπτυξε.
Αρκετούς αιώνες αργότερα, το 1966, το όνομα του Διογένη θα συντρόφευε, πέρα φυσικά από τις θεωρίες του σχετικά με τον κυνισμό, και τον κλάδο της ψυχολογίας, με την ταύτιση που προέκυψε με μια ασθένεια.
Το σύνδρομο του Διογένη, λοιπόν, απασχόλησε την ψυχολογική κοινότητα, αν και πρόκειται για μια ιδιαίτερα σπάνια πάθηση. Το εν λόγω σύνδρομο φέρει βέβαια το όνομα του φιλοσόφου εξαιτίας του βίου που επέλεξε να ακολουθήσει. Συγκεκριμένα, επιλογές του όπως η παραμέληση της προσωπικής υγιεινής και η αδιαφορία για καθημερινό πλύσιμο και φροντίδα του σώματος, ταυτίζονται με τα συμπτώματα της ασθένειας, για να προστεθούν και μερικά άλλα, όπως η έλλειψη ντροπής ή οι ασχολίες με απορρίμματα και ακαθαρσίες.
Παρά την καταγραφή της συγκεκριμένης πάθησης εδώ και αρκετά χρόνια, δεν έχουν εξακριβωθεί ακόμα τα αίτια που θα οδηγούσαν το άτομο σε ανάλογη συμπεριφορά. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα πάντα με την αρμόδια γνωμάτευση των ειδικών, το άγχος και η αγωνία για την ίδια τη φύση της ζωής θα μπορούσε να ήταν καταστροφικό. Παράλληλα, τα όποια προβλήματα στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου θα αύξαναν τις πιθανότητες της κοινής πορείας του ασθενή με το σύνδρομο του Διογένη.
Με την πάροδο του χρόνου, οι ψυχολόγοι έχουν κατορθώσει να φέρουν στο φως ακόμα πιο πολλά συμπτώματα του συνδρόμου, προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν και συνάμα να προειδοποιήσουν τους κοινωνούς της είδησης για την υπόσταση της ασθένειας. Εκτός, λοιπόν, της αδιαφορίας για το πλύσιμο του σώματος, οι γιατροί έχουν επισημάνει την απομόνωση και την άρνηση κάθε βοήθειας από τους οικείους του ως συμπτώματα, διατυπώνοντας ουσιαστικά την άρρηκτη σχέση του φαινομένου με την ίδια τη φιγούρα του Διογένη, ο οποίος αρνούταν πεισματικά τις φροντίδες των περαστικών στους δρόμους της Αθήνας.
Επιπρόσθετα, σε διάφορες έρευνες που έχουν λάβει χώρα, έχει αποδειχτεί πως ο ασθενής δεν είναι αποκλειστικά μέλος της κατώτερης κοινωνικής τάξης ή φτωχός, καθώς μια ιδιαίτερα μεγάλη μερίδα των ήταν σαφέστατα πετυχημένοι στο χώρο τους, χωρίς τυχόν ψυχολογικά τραύματα. Αυτό που έχει αποσαφηνιστεί, πάντως, είναι το γεγονός πως η άρνηση για ευτυχία και ψυχική ευεξία τους οδηγεί σε αυτό το σημείο. Τέλος, είναι αρκετά πιθανή η σύνδεση και της επιθετικότητας και της συνεχούς καχυποψίας και κυκλοθυμίας με το σύνδρομο του Διογένη, αλλά η επιστημονική κοινότητα δεν μπορεί να τα καταγράψει ως άμεσα συμπτώματα για ευνόητους λόγους.
Το σύνδρομο του Διογένη πρόκειται για μια αρκετά σπάνια ασθένεια. Βαδίζοντας στα χνάρια του ευρέως γνωστού φιλοσόφου με την ξεχωριστή προσέγγιση τόσο της ζωής όσο και της αντιμετώπισής της, το σύνδρομο καταλαμβάνει και εξουδετερώνει την ανάγκη για καθημερινή φροντίδα του σώματος του ατόμου. Σύντομα, ο ασθενής θα αναδείξει στην επιφάνεια ορισμένα από τα συμπτώματα που έχουν καταγραφεί επισήμως, με την άρνηση για πλύσιμο και καθαριότητα να είναι το συχνότερο. Η απάθεια και η κοινωνική περιφρόνηση θα συνδράμουν στην καθιέρωση της πάθησης, με την οικογένεια να αναλαμβάνει μεγάλο ρόλο στην ομαλή διεκπεραίωση του ατόμου από την μια κατάσταση στην άλλη, παρά τις όποιες αντιδράσεις από πλευράς ασθενή.
