Αδιαμφισβήτητα μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ένας γονέας είναι η ανυπακοή και η απειθαρχία του παιδιού του. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το μυστικό για να καλλιεργηθεί η πειθαρχία και ο σεβασμός ενός παιδιού κρύβεται στην οριοθέτησή του. Τι σημαίνει όμως “θέτω όρια” ;
Όρια: ποια είναι η σημασία τους
Ο όρος «οριοθέτηση» μάς παραπέμπει εύλογα σε καθετί περιοριστικό που καταπατά την ελευθερία μας. ” Μην συμπεριφέρεσαι έτσι! Μην μιλάς έτσι! ” Ουσιαστικά, όμως, πρόκειται για ένα σύνολο κανόνων που καθοδηγούν τα παιδιά στο πώς να συνυπάρχουν αρμονικά με τους γύρω τους, πώς να επικοινωνούν τις επιθυμίες τους, πώς να αντιδρούν σε διάφορες προκλήσεις και πώς να εκφράζουν τις σκέψεις τους. Μέσω της οριοθέτησης μαθαίνουν να γίνονται υπεύθυνα και διαμορφώνουν την ταυτότητά τους. Ακόμη, οδηγούνται σε συναισθηματική σταθερότητα και περισσότερη ασφάλεια. Ας σκεφτούμε τα παιδιά που λειτουργούν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον χωρίς σαφή όρια. Όσο και να ικανοποιούνται από την παντοδυναμία τους έναντι των γονέων τους, υποσυνείδητα αισθάνονται ανασφαλή και αποδιοργανωμένα, εφόσον οι γονείς τους φαντάζουν αδύναμοι στα μάτια τους. Η ισορροπία, λοιπόν, της δύναμης μετατοπίζεται προς το παιδί και τότε οι ρόλοι ανατρέπονται.
Τα παιδιά, λοιπόν, χρειάζονται τις κατευθυντήριες γραμμές, που θα τους δημιουργήσουν ένα ασφαλές περιβάλλον, ένα προστατευτικό δίχτυ ασφαλείας. Aπό την άλλη, τα όρια βοηθούν και τους γονείς να ισχυροποιήσουν το ρόλο τους μέσα στην οικογένεια, καθώς υποδεικνύουν στα παιδιά τι περιμένουν από εκείνα και ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές σε κάθε συνθήκη. Έτσι, τα διδάσκουν την πειθαρχία, το σεβασμό και την ενσυναίσθηση. Ακόμη, κάνουν αισθητή την γονεϊκή παρουσία και τους στο μεγάλωμα των παιδιών. Επομένως, τα όρια είναι σημαντικά για τη διαμόρφωση της ταυτότητας όλων των μελών μιας οικογένειας, την κατανόηση των ρόλων τους και την ομαλή λειτουργία ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος.
Γιατί οι γονείς δυσκολεύονται να θέσουν όρια;
Φυσικά η οριοθέτηση δεν είναι μια εύκολη διαδικασία που επιτυγχάνεται από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή από όλα τα μέλη της οικογένειας. Ακόμα, προϋποθέτει οι γονείς να είναι πλήρως συνειδητοποιημένοι για το ρόλο και την ευθύνη τους στον οικογενειακό ιστό και να θέτουν υγιή όρια χωρίς ενοχές. Αντίθετα, υπερπροστατευτικοί και ενοχικοί προς τα παιδιά τους γονείς, που προσφέρουν μια άνευ όρων αγάπη, είναι εκείνοι που παγιδεύονται στην εικόνα του «καλού» γονέα. Είναι γονείς που δυσκολεύονται να οριοθετήσουν τα παιδιά τους λόγω της συναισθηματικής τους εμπλοκής και έτσι τελικά μεγαλώνουν παιδιά ανασφαλή και αδύναμα να ανταπεξέλθουν σε δυσκολίες της μετέπειτα ζωής τους.
Πώς οριοθετούμε ένα παιδί;
Η αναπτυξιακή φάση
Η οριοθέτηση είναι σημαντικό να ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού. Τα όρια πρέπει να συμβαδίζουν με την εκάστοτε ηλικία και αναπτυξιακή φάση της ζωής του, επομένως και τις διάφορες ανάγκες του.
Η σαφήνεια των ορίων
Τα όρια πρέπει να τίθενται με τρόπο κατανοητό και άμεσο προς τα παιδιά, έπειτα από διάλογο με επιχειρήματα. Ο γονέας καλό είναι να εξηγεί την αποδεκτή συμπεριφορά σε κάθε περίπτωση και τα αρνητικά αποτελέσματα μιας μη αποδεκτής. Όταν τα όρια είναι ξεκάθαρα και εκφράζονται με σταθερότητα, παρέχουν ασφάλεια στο παιδί.
Η συμμετοχή των παιδιών στον καθορισμό των ορίων
Ο καθορισμός των ορίων εμπλέκει όλα τα μέλη της οικογένειας. Επομένως, όλοι -ακόμα και τα παιδιά- μπορούν να λαμβάνουν μέρος στη θέσπιση των κανόνων, έχοντας περισσότερες πιθανότητες να τους ακολουθήσουν.
Η συνέπεια και η σταθερότητα των ορίων
Στην προσπάθειά μας να οριοθετήσουμε τα μικρότερα μέλη της οικογένειας, οφείλουμε οι ίδιοι να είμαστε συνεπείς στα λόγια μας και στις αντιδράσεις μας, διαφορετικά μπερδεύουμε τα παιδιά και τους μεταφέρουμε το μήνυμα ότι τα όριά μας είναι διαπραγματεύσιμα. Οφείλουμε, λοιπόν, να τηρούμε πρώτα οι ενήλικες τα όρια που θέτουμε, ώστε να είμαστε αξιόπιστοι στα μάτια των παιδιών μας. Διαφορετικά, τα λόγια μας δεν θα σημαίνουν τίποτα, η οριοθέτηση δε θα έχει νόημα και το παιδί θα εκδηλώσει μια χειριστική συμπεριφορά.
Υγιή όρια
Στο πλαίσιο της οριοθέτησης χρειάζεται να σκεφτόμαστε και την οπτική του παιδιού, κάθε φορά που θέτουμε ένα όριο. Με άλλα λόγια, μπορούμε να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του και αναλογιζόμαστε ποια θα ήταν η αντίδρασή μας ως παιδιά και πόσο δίκαια είναι τα όριά μας.
Πηγές:
- Λουΐζα Θεοφάνους, Συμβουλευτική Ψυχολόγος. Οριοθέτηση και Πειθαρχία σε Παιδιά Προσχολικής Ηλικίας. Αναρτήθηκε από: https://www.paidiatros.com. Tελευταία πρόσβαση: 16/1/2021
- Χάρης Πίσχος, Ψυχολόγος – Υπαρξιακός Συστημικός Ψυχοθεραπευτής. Οριοθέτηση: πώς βάζουμε όρια στα παιδιά. Αναρτήθηκε από: https://www.sinaisthisi.gr. Tελευταία πρόσβαση: 16/1/2021
- Κατερίνα Ντέμου, Ψυχολόγος – Ειδική παιδαγωγός. Παιδί και Όρια: Γιατί χρειάζονται όρια τα παιδιά και πώς να τα βάλω; Αναρτήθηκε από: https://www.psychologynow.gr. Tελευταία πρόσβαση: 16/1/2021
- Γιώτα Κοβάνη Ψυχολόγος, MSc. Η σημασία της οριοθέτησης στην οικογένεια. Αναρτήθηκε από: https://www.psychologynow.gr. Tελευταία πρόσβαση: 16/1/2021
