Η νοημοσύνη συχνά ορίζεται ως το πνευματικό μας δυναμικό, κάτι με το οποίο γεννιόμαστε, κάτι που μπορεί να μετρηθεί και μια ικανότητα που είναι δύσκολο να αλλάξει. Αυτή την άποψη έρχεται να αμφισβητήσει η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης.
Ο Howard Gardner και η θεωρία του
Ο Howard Gardner είναι ένας αναπτυξιακός ψυχολόγος γνωστός για τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης . Πίστευε ότι η συμβατική έννοια της νοημοσύνης ήταν πολύ στενή και περιοριστική και ότι οι μετρήσεις του IQ συχνά χάνουν άλλες «ευφυΐες» που μπορεί να διαθέτει ένα άτομο. Περιέγραψε για πρώτη φορά τη θεωρία του στο βιβλίο του το 1983 Frames of Mind: The Theory of Multiple Intelligences. Επιπλέον, ο γνωστός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ δήλωσε ότι υπάρχουν οκτώ τύποι ανθρώπινης νοημοσύνης όπου ο καθένας αντιπροσωπεύει διαφορετικούς τρόπους για τον καλύτερο τρόπο επεξεργασίας των πληροφοριών. Η υψηλή βαθμολογία σε μια κατηγορία δεν επηρεάζει απαραίτητα την (υψηλή ή χαμηλή) βαθμολογία σε μια άλλη. Αυτή λοιπόν είναι και η βάση του για την θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης.
Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές θεωρίες της νοημοσύνης που εστιάζουν σε μια ενιαία γενική νοημοσύνη, ο Gardner πίστευε ότι οι άνθρωποι έχουν πολλούς διαφορετικούς τρόπους σκέψης και μάθησης. Η θεωρία του Gardner είχε ίσως τη μεγαλύτερη απήχηση στον τομέα της εκπαίδευσης, όπου έχει λάβει μεγάλη προσοχή και χρήση. Η σύλληψή του για τη νοημοσύνη ως κάτι περισσότερο από μια μοναδική ποιότητα έχει ανοίξει τις πόρτες για περαιτέρω έρευνα και διαφορετικούς τρόπους σκέψης για την ανθρώπινη νοημοσύνη.
Ο Gardner πρότεινε οκτώ τύπους νοημοσύνης και αργότερα έθεσε στο τραπέζι την πιθανή προσθήκη μιας ένατης γνωστής ως υπαρξιακή νοημοσύνη.
Χωρική- Οπτική νοημοσύνη
Αυτό το είδος νοημοσύνης σχετίζεται με την ικανότητα του ατόμου να παρατηρεί και να χειρίζεται νοερά τα αντικείμενα και τον χώρο γύρω του. Τα άτομα με υψηλή χωροταξική νοημοσύνη διαθέτουν ισχυρή οπτική μνήμη, καλλιτεχνικές τάσεις και ζωηρή φαντασία. Παράλληλα, διαθέτουν πολύ καλό προσανατολισμό στο χώρο αλλά και καλό οπτικοκινητικό συντονισμό. Επιπλέον, όσοι αναπτύσσουν χωρική νοημοσύνη είναι καλοί σε θέματα και ασχολίες που έχουν να κάνουν με το χώρο, όπως το σχέδιο και η ζωγραφική, η ανάγνωση χαρτών, η εξέταση εικόνων, η επίλυση λαβυρίνθων ή το παιχνίδι με κατασκευές.
Σωματική- Κιναισθητική νοημοσύνη
Η σωματική και κιναισθητική νοημοσύνη αναφέρεται στους ανθρώπους που μπορούν να χρησιμοποιούν συντονισμένα κινητικές δεξιότητες. Άτομα που διαθέτουν υψηλή κιναισθητική νοημοσύνη χρησιμοποιούν το σώμα τους ώστε να επιλύουν προβλήματα, να εκφράζουν συναισθήματα, να μιμούνται και να επικοινωνούν. Με άλλα λόγια, έχουν τον έλεγχο των κινήσεών τους. Μαθαίνουν λοιπόν καλύτερα μέσω της σωματικής δραστηριότητας και διαθέτουν υψηλότερη σωματική μνήμη.
Μουσική νοημοσύνη
Οι άνθρωποι με αυξημένη αυτού του είδους τη νοημοσύνη έχουν την ικανότητα να απολαμβάνουν στο έπακρο τη μουσική και να συνθέτουν πολλές φορές ακόμα και δικά τους κομμάτια. Η μουσική νοημοσύνη σχετίζεται με την ευαισθησία στο άκουσμα της μουσικής, του ρυθμού και στη χροιά του ήχου καθώς και στις συναισθηματικές αποχρώσεις της μουσικής. Τα άτομα που διαθέτουν μουσική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσω της ανάγνωσης. Μάλιστα χρησιμοποιούν τα τραγούδια ή το ρυθμό για να μάθουν ή να απομνημονεύσουν μία πληροφορία. Άτομα με μουσική ευφυΐα συνήθως μπορεί να ακολουθούν αντίστοιχα επαγγέλματα ή χόμπι σχετικά με τη μουσική, το τραγούδι ή να παίζουν κάποιο όργανο.
Γλωσσική – Λεκτική νοημοσύνη
Η γλωσσική νοημοσύνη αφορά την παραγωγή της γλώσσας, αλλά και την ευαισθησία στις λεπτές αποχρώσεις, τους κανόνες και τους ρυθμούς της γλώσσας. Οι άνθρωποι με γλωσσική- λεκτική νοημοσύνη χαρακτηρίζονται από ευκολία στη χρήση των λέξεων και της γλώσσα γραπτά και προφορικά. Είναι συνήθως καλοί στην ανάγνωση, στον γραπτό λόγο, στην αφήγηση ιστοριών και στην απομνημόνευση λέξεων και ημερομηνιών. Μαθαίνουν καλύτερα μέσω της ανάγνωσης, της τήρησης σημειώσεων και της συζήτησης. Επιπλέον, μαθαίνουν ξένες γλώσσες πολύ εύκολα καθώς έχουν υψηλή λεκτική μνήμη και ανάκληση και μια ικανότητα να καταλαβαίνουν και να χειρίζονται σωστά τη σύνταξη και τη δομή. Συνήθως τέτοια άτομα ακολουθούν καριέρα που σχετίζεται με τη χρήση του λόγου και της γλώσσας.
Λογική-Μαθηματική νοημοσύνη
Λογική -μαθηματική νοημοσύνη είναι αυτή που σχετίζεται με τη λογική ανάλυση προβλημάτων διεξαγωγής μαθηματικών πράξεων και επιστημονικής διερεύνησης ζητημάτων. Οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι ικανοί στην ανάπτυξη εξισώσεων και αποδείξεων και στην επίλυση αφηρημένων προβλημάτων. Αυτά τα άτομα ακόμα τείνουν να σκέφτονται εννοιολογικά τους αριθμούς, τις σχέσεις και τα μοτίβα. Η επεξεργασία των πληροφοριών και της σκέψης συχνά σχετίζεται με έναν τύπο μη λεκτικής νοημοσύνης. Δηλαδή μπορούν να γνωρίζουν την απάντηση σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα πολύ πριν το εκφράσουν λεκτικά.
Διαπροσωπική νοημοσύνη
Οι άνθρωποι με αυτή την ικανότητα είναι προικισμένοι με αρκετή κατανόηση για τους άλλους. Συνήθως αλληλεπιδρούν εύκολα με τους ανθρώπους γύρω τους και καταλαβαίνουν τα συναισθήματα και τις προθέσεις τους. Πολλές φορές είναι καλοί ομιλητές και αρκετά επικοινωνιακοί. Χειρίζονται τις καταστάσεις αρκετά διαλλακτικά και μπορούν να δουν μια συνθήκη από πολλές οπτικές. Δημιουργούν καλές σχέσεις και νέες γνωριμίες και ακόμα είναι οι κατάλληλοι για να λύσουν μία διένεξη και να καθοδηγήσουν μία ομάδα.
Ενδοπροσωπική νοημοσύνη
Σε αντίθεση με τα παραπάνω, τα άτομα που διαθέτουν ενδοπροσωπική νοημοσύνη έχουν πολύ καλύτερη επίγνωση των δικών τους συναισθημάτων. Φυσικά, το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Ωστόσο, οι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας νοημοσύνης σύμφωνα με τον Gardner τείνουν να απολαμβάνουν τον αυτοστοχασμό και την απομόνωση. Εξερευνούν τις καταστάσεις και τα κίνητρα σε βάθος και έχουν ταλέντο στην ανάλυση και την παρατήρηση. Διακατέχονται από αυτοκριτική διάθεση πολλές φορές, καθώς αγαπούν την αυτογνωσία και γνωρίζουν πολύ καλά τα θετικά και τα αρνητικά τους σημεία. Οι άνθρωποι με ενδοπροσωπική νοημοσύνη συχνά εργάζονται σε ανεξάρτητη βάση και τους αρέσει να βάζουν στόχους και να τους πετυχαίνουν.
Νατουραλιστική νοημοσύνη
Η νατουραλιστική νοημοσύνη σχετίζεται με την έλξη του ανθρώπου για τα περιβαλλοντικά θέματα, τα φυτά και τα ζώα. Τα άτομα με αυτό το είδος νοημοσύνης απολαμβάνουν να κάνουν δραστηριότητες όπως η κατασκήνωση, η πεζοπορία, η φροντίδα των ζώων, η εκμάθηση πληροφοριών για τη φύση, η ανακύκλωση και η φροντίδα του περιβάλλοντος εν γένει.
Υπαρξιακή νοημοσύνη
Η υπαρξιακή νοημοσύνη είναι ο ένατος τύπος νοημοσύνης που προτείνεται ως προσθήκη στην αρχική θεωρία του Gardner. Αν και η αρχική θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης αποτελείται από οκτώ κατηγορίες, η υπαρξιακή νοημοσύνη είναι η προσθήκη που περιγράφει έναν τύπο ανθρώπων που αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τη ζωή. Τα άτομα αυτά έχουν την ικανότητα να προσεγγίζουν τα ερωτήματα για την ύπαρξη και τη ζωή με βαθύτερο τρόπο. Αναλογίζονται τα σημαντικά ερωτήματα της ζωής όπως για παράδειγμα θέματα που έχουν να κάνουν με την ανθρωπότητα και με πράξεις που μπορούν να εξυπηρετήσουν μεγαλύτερους στόχους. Έχουν μακροπρόθεσμη προοπτική και βλέπουν τη μεγάλη εικόνα.
Τέλος…
Η θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης έχει ως στόχο όχι να κατηγοριοποιήσει τους ανθρώπους και να τους εμποδίσει από την ευρύτερη εξέλιξή τους. Αντίθετα, είναι ένα εργαλείο για να μπορέσουμε όλοι μας να κατανοήσουμε καλύτερα τις δυνατότητες του μυαλού μας. Έπειτα, θα μπορέσουμε να λειτουργήσουμε πιο διεξοδικά, ώστε να εξελίξουμε τις δυνατότητες της νοημοσύνης μας.
