Βρισκόμαστε σε μια εποχή, όπου πραγματοποιείται μια τεράστια τεχνολογική επανάσταση. Η οποία αλλάζει εκ βάθρων τον τρόπο που επικοινωνούμε, που δουλεύουμε και, εν τέλει, που ζούμε. Οι αλλαγές αυτές είναι πρωτόγνωρες για την ανθρωπότητα και δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια τα αποτελέσματά τους. Η επανάσταση αυτή αποκαλείται 4η Βιομηχανική Επανάσταση (Fourth Industrial Revolution ή Industry 4.0).
Η ιστορία γύρω από την Βιομηχανική Επανάσταση
Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή, η 1η Βιομηχανική Επανάσταση, γεννήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία στα τέλη του 18ου αιώνα και στην συνέχεια εξαπλώθηκε στην Δυτική Ευρώπη. Αφορούσε την εκμηχάνιση- εκβιομηχάνιση της παραγωγής με την χρησιμοποίηση των δυνάμεων του νερού και του ατμού. Στη συνέχεια, η 2η Βιομηχανική Επανάσταση, ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα (1870) όπου προωθήθηκε η μαζική παραγωγή και η χρήση ηλεκτρισμού στην παραγωγική διαδικασία. Σχετικά πρόσφατη είναι η 3η Βιομηχανική Επανάσταση που άρχισε το 1970. Τα κύριά της χαρακτηριστικά είναι αυτοματοποίηση της παραγωγής με την χρήση ηλεκτρονικών προϊόντων και την χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Οι δύο πρώτες επέκτειναν τη μυϊκή δύναμη του ανθρώπου με τις ατμομηχανές και τις ηλεκτρικές συσκευές. Οι επόμενες, εκτόξευσαν τις νοητικές, αντιληπτικές και υπολογιστικές ικανότητες του ανθρώπινου είδους, δίνοντάς του την δυνατότητα επεξεργασίας τεράστιου όγκου πληροφοριών και πολύπλοκων υπολογισμών με εκπληκτική ταχύτητα. Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση βασίζεται ως έναν βαθμό στα θεμέλια της Ψηφιακής Επανάστασης ή 3ης Βιομηχανικής Επανάστασης, καθώς χρησιμοποιεί εξελιγμένης μορφής εφαρμογές τού χθες, το διαδίκτυο, ηλεκτρονικούς υπολογιστές με ασύλληπτη ισχύ και Big Data.
Τα χαρακτηριστικά για την 4η Βιομηχανική Επανάσταση
Πάει όμως ένα βήμα παραπέρα, χρησιμοποιώντας το διαδίκτυο για το διαμοιρασμό αγαθών και υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου των Αντικειμένων (Internet of Things – IoT). Όπου ευφυείς συσκευές θα είναι συνδεδεμένες απευθείας στο διαδίκτυο, εκτελώντας μια σειρά από λειτουργίες. Ακόμη, χαρακτηρίζεται από την ευφυή εκμάθηση/αυτό-εκπαίδευση των ίδιων των Μηχανών (Machine Learning). Το φαινόμενο, δηλαδή, κατά το οποίο ένα σύστημα βελτιώνει την απόδοσή του κατά την εκτέλεση μιας συγκεκριμένης εργασίας, χωρίς να υπάρχει ανάγκη να προγραμματιστεί εκ νέου. Το μεγαλύτερο όμως χαρακτηριστικό της νέας αυτής τεχνολογικής επανάστασης είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence), το οποίο μετασχηματίζει την σχέση ανθρώπου μηχανής, αλλάζει το εμπόριο, τη βιομηχανία και δημιουργεί νέες προκλήσεις για την κοινωνία και τον πολιτικοοικονομικό τομέα.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι κίνδυνοι που δημιουργούνται
Με την ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα μειωθεί το χάσμα μεταξύ φυσικής, βιολογικής και ψηφιακής σφαίρας. Τα ρομπότ θα εξελιχθούν σε μηχανές που θα ελέγχουν άλλες μηχανές, θα αυτοβελτιώνονται και θα ανταγωνιστούν το ανθρώπινο δυναμικό σε τέτοιο βαθμό ώστε να κινδυνεύει να βγει εκτός αγοράς. Ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμα πιο έντονος σε τομείς όπως η βιομηχανική παραγωγή, οι μεταφορές, η υγεία. Τέλος, ο χρηματοπιστωτικός κλάδος όπου τα ρομπότ βοηθούν και σε ορισμένες περιπτώσεις αντικαθιστούν τους συμβούλους.
Οι άνθρωποι για να γίνουν ανταγωνιστικοί θα πρέπει να εκπαιδεύονται δια βίου ώστε να προσαρμόζονται συνεχώς στις νέες απαιτήσεις, να μάθουν πώς να μαθαίνουν και να αναπτύξουν την συναισθηματική τους νοημοσύνη. Έτσι, δημιουργείται ένα νέο οικονομικό περιβάλλον με την εισαγωγή ρομπότ και ανθρωποειδών στη βιομηχανία και τις υπηρεσίες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανίζονται θέματα απειλής τής δημοκρατίας και της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων καθώς η εξουσία, ο πλούτος, η εργασία συγκεντρώνονται σε λίγους.
Τα οφέλη που προκύπτουν
Παράλληλα με τα πρωτόγνωρα ζητήματα που θα έχει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα και θα κληθεί να βρει λύσεις, τα νέα αυτά τεχνολογικά επιτεύγματα έρχονται να μας διευκολύνουν σε μια σειρά από χρόνια προβλήματα. Αρχικά η συνεργασία και η σωστή επικοινωνία ανθρώπου-μηχανής θα εκτινάξει την παραγωγικότητα στους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών. Ακόμη, στον τομέα της υγείας πολλές εγχειρήσεις θα γίνονται με μεγάλη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα μειώνοντας κατά πολύ το ρίσκο. Οι ηλικιωμένοι θα λαμβάνουν φροντίδα 24 ώρες την ημέρα και ασθένειες θα διαγιγνώσκονται σε πολύ αρχικά στάδια.
Παρότι πολλές θέσεις εργασίας αναμένεται να χαθούν στα παραδοσιακά επαγγέλματα, δημιουργούνται νέες σε αναδυόμενα επαγγέλματα όπως o οπτικός σχεδιαστής (visual designer), o ειδικός UX και UI (σχεδιαστής προϊόντων με βάση την εμπειρία χρήστη – user experience και την διεπαφή χρήστη – user interface, αντίστοιχα), ο σχεδιαστής εικονικής αλληλεπίδρασης (virtual interaction designer) κ.ο.κ. Τέλος, θα εξελιχθούν τομείς όπως η νανοτεχνολογία, κβαντική υπολογιστική, βιοτεχνολογία, κρυπτονομίσματα, δίκτυα 5G, τρισδιάστατη εκτύπωση και πλήρως αυτόνομα οχήματα.
Η σωστή χρήση της νέας τεχνολογίας
Εν κατακλείδι, η 4η Βιομηχανική Επανάσταση φέρνει μαζί της και ένα μεγάλο διακύβευμα, το πώς θα τη διαχειριστούμε. Είναι αναγκαίο να θωρακίσουμε την ιδιωτική μας ζωή και τα προσωπικά μας δεδομένα, να προασπίσουμε τη δημοκρατία και τα εργασιακά μας δικαιώματα με ένα σύγχρονο νομικό πλαίσιο. Έχουμε χρέος να χρησιμοποιήσουμε τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας για να μειώσουμε τη φτώχεια, την ανισότητα. Ακόμη, να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και να προστατεύσουμε το περιβάλλον. Η ανθρωπότητα οφείλει να χρησιμοποιεί την τεχνολογία προς όφελος των πολλών, ώστε να μην καταδυναστευτεί από αυτή.
Η επιστήμη ανακαλύπτει αυτά που υπάρχουν. Η τεχνολογία μετατρέπει αυτήν τη γνώση σε πράγματα που δεν υπήρξαν ποτέ.
Theodore Von Karman, 1881-1963, Ουγγροαμερικανός επιστήμονας
