Συναντήσαμε τον διακεκριμένο επεμβατικό γαστρεντερολόγο Κωνσταντίνο Δελή και μιλήσαμε για παθήσεις που αφορούν την γαστρεντερολογία. Επίσης μιλήσαμε για την τεχνική POEM και άλλες χειρουργικές τεχνικές. Η τεχνική POEM (Peroral Endoscopic Myotomy) είναι η πιο σύγχρονη ενδοσκοπική επέμβαση για τη θεραπεία της αχαλασίας του οισοφάγου. Επίσης αναφερθήκαμε σε διάφορες γαστρεντερολογικές παθήσεις και πώς τις αντιμετωπίζουμε.
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι διατροφικές συνήθειες, το άγχος και διάφοροι άλλοι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά το γαστρεντερολογικό μας σύστημα.
Αρχικά ας πούμε λίγα λόγια για το βιογραφικό του dr. Κωνσταντίνου Δελή:
- Είναι αριστούχος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
- Έχει κάνει μετεκπαίδευση στο The Royal London Hospital
- Είναι διευθυντής γαστρεντερολόγος του νοσοκομείου Metropolitan Hospital
- Είναι κάτοχος του Diploma European Board of Gastroenterology
Τι είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ);
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι η παλινδρόμηση περιεχομένου από το στομάχι στον οισοφάγο. Και συνεπώς γι’ αυτό την ονομάζουμε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που επιτείνουν τη ΓΟΠ και δυστυχώς μάλλον αυτοί οι παράγοντες είναι συνηθισμένοι στα χρόνια μας. Έχουν σχέση κυρίως με τη διατροφή και επιβαρύνουν αυτό που λέμε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Η αιτία της ΓΟΠ εκτός από τους επιβαρυντικούς παράγοντες είναι ένας ανεπαρκής ή χαλαρός σφικτήρας. Και τον σφικτήρα αυτόν τον εντοπίζουμε στο σημείο της ένωσης του οισοφάγου με το στομάχι.
Η περιοχή αυτή είναι πιο χαλαρή και δίνει τη δυνατότητα να γυρίσει γαστρικό περιεχόμενο προς τα πάνω.
Δίνει συμπτώματα στον ασθενή αυτή η πάθηση;
Συνήθως δίνει. Τις περισσότερες φορές. Και το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι το κάψιμο πίσω από το στήθος ή αλλιώς οπισθοστερνικός καύσος. Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα.
Βεβαίως υπάρχουν και άλλα συμπτώματα. Μπορεί να υπάρχει πόνος. Μπορεί να υπάρχουν και ρεψίματα. Υπάρχουν δηλαδή και άλλα συμπτώματα τα οποία είναι συμπαρομαρτούντα. Δεν είναι μόνο ένα.
Ωστόσο υπάρχουν και φορές που δεν έχουμε ισχυρά συμπτώματα ή έχουμε πολύ ήπια συμπτώματα. Τα οποία όμως οφείλονται σε γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Συνήθως τα συμπτώματα αυτά που είπαμε προηγουμένως τα ονομάζουμε οισοφαγικά συμπτώματα.
Ωστόσο στη ΓΟΠ παρατηρούμε και συμπτώματα όχι μόνο οισοφαγικά. Παραδείγματος χάριν το βράγχος φωνής. Το βράχνιασμα δηλαδή της φωνής. Το να δώσει ένα γρέζι η φωνή. Και αυτό συμβαίνει συνήθως όταν υπάρχει για πολύ καιρό η ΓΟΠ.
Καθώς ανεβαίνει το υδροχλωρικό οξύ, το οποίο φυσιολογικά υπάρχει στο στομάχι, μέχρι επάνω στο στόμα προκαλεί ερεθισμό στις φωνητικές χορδές. Και έτσι κατά συνέπεια αλλάζει η χροιά της φωνής. Μπορεί να έχουμε πολλές φορές βήχα. Μπορεί να έχουμε πνευμονίτιδες κάποιες φορές.
Το βράδυ ένα κομμάτι από το γαστρικό περιεχόμενο ως μη όφειλε, γυρίζει προς τα πάνω. Έπειτα δυστυχώς πάει στο άλλο σωληνάκι που αναπνέουμε. Πάει στο λάρυγγα και τους βρόγχους.
Ποια είναι η θεραπεία της ΓΟΠ;
Η θεραπεία της ΓΟΠ χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Η πρώτη κατηγορία έχει σχέση κυρίως με την αλλαγή των συνηθειών που έχουμε και κυρίως των διατροφικών συνηθειών.
Είναι κάποια πράγματα που επιβαρύνουν τη ΓΟΠ. Όπως το να τρώει κανείς βαριά λιπαρά γεύματα, κόκκινες σάλτσες, σφολιάτες, να πίνει πολλούς καφέδες.
Επίσης το να πίνει κανείς όξινα υγρά, πορτοκαλάδες, λεμονάδες, πολύ ξύδι και να τρώει σοκολάτες. Όλα αυτά είναι φαγητά και ποτά που προάγουν τη ΓΟΠ.
Επίσης είναι η κακιά συνήθεια που έχουμε πολλές φορές να ξαπλώνουμε αμέσως μετά από το φαγητό. Και αυτό προάγει τη ΓΟΠ.
Το να αυξήσουμε τη δραστηριότητα και κυρίως την αναερόβια άσκηση μετά από το φαγητό. Να σηκώσουμε βάρος. Και αυτό προάγει τη ΓΟΠ.
Άρα το πρώτο κομμάτι της θεραπείας είναι να υιοθετήσουμε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής αποφεύγοντας αυτά που προάγουν τη ΓΟΠ.
Το δεύτερο κομμάτι έχει σχέση με τα φάρμακα. Υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα για τη ΓΟΠ. Αυτά τα φάρμακα διακόπτουν ουσιαστικά την παραγωγή του οξέος που είναι υπεύθυνο για τη ΓΟΠ. Επιπλέον διακόπτουν και την παλίνδρομη δραστηριότητα προς τα πάνω.
Τι είναι ο οισοφάγος Barrett;
Ο οισοφάγος Barrett είναι κατά κάποιον τρόπο μια επιπλοκή της χρόνιας γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Όταν για μεγάλο διάστημα κάποιος έχει ΓΟΠ και δεν υπόκειται σε θεραπεία μπορεί να αναπτύξει αυτό που λέμε οισοφάγο Barret.
Και αυτό δεν είναι τίποτα άλλο από αλλαγή των φυσιολογικών κυττάρων που έχουμε στον οισοφάγο σε άλλον τύπο κυττάρων. Τα οποία όμως έχουν μια ιδιαιτερότητα. Ότι ενέχουν κάποιον κίνδυνο στο μέλλον κάποια στιγμή να εξαλλαγούν. Δηλαδή να εκτραπούν σε πιο σοβαρές καταστάσεις.
Όσο πιο μακροχρόνια είναι η ΓΟΠ και όσο δεν λαμβάνει κανείς αγωγή είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος ανάπτυξης οισοφάγου Barrett. Και κατά συνέπεια είναι αυξημένη η πιθανότητα να εκτραπεί η όλη κατάσταση σε σοβαρότερες καταστάσεις. Όπως ο καρκίνος του οισοφάγου.
Μοιάζουν τα πρώιμα συμπτώματα του καρκίνου του οισοφάγου με αυτά της οισοφαγίτιδας;
Η οισοφαγίτιδα είναι μια φλεγμονή που αναπτύσσεται όταν έχουμε ΓΟΠ. Ένας που έχει ΓΟΠ μπορεί να αναπτύξει ή να μην αναπτύξει οισοφαγίτιδα. Ο καρκίνος του οισοφάγου έχει εκτός από τα συμπτώματα παλινδρόμησης χρόνια πρίν την ανάπτυξή του και άλλα συμπτώματα.
Όπως για παράδειγμα η δυσφαγία. Δηλαδή να μη μπορεί ο ασθενής να καταπιεί. Γιατί η ανάπτυξή του λαμβάνει χώρα στο κατώτερο σημείο του οισοφάγου. Και αυτό έχει ως συνέπεια να τον αποφράσσει και να μην επιτρέπει να κατέβει η τροφή.
Μπορεί να έχει απώλεια βάρους, ανορεξία και άλλα πιο σοβαρά θέματα. Ευτυχώς όμως ο καρκίνος του οισοφάγου είναι μια σπάνια κατάσταση.
Πότε θα χειρουργήσετε έναν ασθενή στον οισοφάγο;
Στην περίπτωση της ΓΟΠ μπορούμε να χειρουργήσουμε κάποιον όταν τα συμπτώματα είναι πολύ έντονα. Τόσο έντονα που ακόμα και η θεραπεία δε μπορεί να τα υποστρέψει. Όταν αποτελούν αυτά τα συμπτώματα πρόβλημα για την καθημερινότητά του.
Δηλαδή όταν κάποιος ενώ λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή δεν καταφέρνει να ελέγξει τα συμπτώματά του. Και αυτό αποτελεί τροχοπέδη για την καθημερινότητά του. Στην προσωπική, την οικογενειακή και την επαγγελματική του ζωή. Όταν δεν τον αφήνει να αποδώσει καλά.
Τότε βέβαια ο άνθρωπος αυτός είναι υποψήφιος να τον υποβάλλουμε σε μια θεραπεία επεμβατική. Η πιο συνηθισμένη είναι η χειρουργική θεραπεία.
Ποιές χειρουργικές θεραπείες υπάρχουν και με ποια κριτήρια θα επιλέξετε την κατάλληλη;
Καταρχήν την ονομάζουμε θολοπλαστική. Στην πραγματικότητα δημιουργούμε έναν άλλο λειτουργικό σφικτήρα. Αυτό το κάνουμε για να μπορέσουμε να κλείσουμε το χαλαρό στόμιο στο σημείο της ένωσης του οισοφάγου με το στομάχι.
Βασικά ο χειρουργός μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορους τύπους χειρουργικών επεμβάσεων. Αυτές οι επεμβάσεις έχουν ως κοινό τους σημείο ότι τις κάνουμε κυρίως λαπαροσκοπικά.
Την όποια χειρουργική τεχνική θα χρησιμοποιήσει την επιλέγει ο χειρουργός με βάση την εμπειρία του και τις ανάγκες του ασθενούς. Και με βάση φυσικά τις εξετάσεις που έχει κάνει πρωτύτερα ο ασθενής.
Τι είναι η χειρουργική τεχνική POEM;
Η τεχνική POEM,όπως και κάποιες άλλες επεμβάσεις, είναι πολύ σύγχρονη. Ανήκει στις σύγχρονες επεμβάσεις της ενδοσκοπικής γαστρεντερολογίας.
Τέτοιες επεμβάσεις τις ονομάζουμε αλλιώς επεμβάσεις του τρίτου χώρου. Και αυτό γιατί λαμβάνουν χώρα σε ένα πολύ συγκεκριμένο ανατομικό πεδίο.
Μέχρι πρίν λίγα χρόνια εμείς οι επεμβατικοί γαστρεντερολόγοι κάναμε τις επεμβάσεις μέσα στον αυλό του πεπτικού σωλήνα. Στο χώρο τον οποίο ονομάζουμε και πρώτο χώρο.
Αντίθετα οι συνάδελφοί μου χειρουργοί λαπαροσκόποι έκαναν τις επεμβάσεις τους έξω από τον πεπτικό σωλήνα. Στο χώρο που ονομάζουμε δεύτερο χώρο.
Οι επεμβάσεις που κάνουμε εμείς οι επεμβατικοί γαστρεντερολόγοι γίνονται στον τρίτο χώρο. Ουσιαστικά μέσα στο τοίχωμα του οισοφάγου.
Η POEM συγκεκριμένα προέρχεται από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων (Peroral Endoscopic Myotomy). Αυτό σημαίνει από το στόμα ενδοσκοπική μυοτομή.
Στην πραγματικότητα η POEM είναι μια σύγχρονη θεραπεία του τρίτου χώρου. Κατά τη διάρκειά της κάνουμε μυοτομή σε καταστάσεις που έχουμε αυξημένη πίεση στον οισοφάγο. Για παράδειγμα λόγω μιας πάθησης που συνήθως είναι η αχαλασία οισοφάγου.
Ποια είναι η διαφορά της τεχνικής POEM από τη λαπαροσκοπική μυοτομή Heller;
Τη λαπαροσκοπική μυοτομή Heller την κάνουν οι συνάδελφοί μου λαπαροσκόποι χειρουργοί στον δεύτερο χώρο έξω από τον πεπτικό σωλήνα.
Η POEM είναι μια τεχνική που κάνουμε από το στόμα. Οι βασικές διαφορές της POEM είναι ότι είναι ελάχιστα επεμβατική.
Η POEM είναι λιγότερο επεμβατική από μια χειρουργική επέμβαση ακόμα και λαπαροσκοπική. Δεν έχει καθόλου τομές ή ουλές χειρουργικές γιατί την κάνουμε από το στόμα. Η POEM δύναται να καλύψει μεγαλύτερα κομμάτια παθήσεων που έχουν σχέση με τον οισοφάγο. Έχει περισσότερες δυνατότητες.
Ο ασθενής μετά την POEM μπορεί να επανέλθει γρήγορα στην καθημερινότητά του. Η επέμβαση συνήθως είναι τέτοια που ο ασθενής μπορεί να βγει την επόμενη μέρα και να επιστρέψει στη ζωή του. Αυτές είναι οι βασικές διαφορές σε σχέση με μια λαπαροσκοπική μυοτομή.
Όσον αφορά τη διατροφή του ασθενούς θα επανέλθει στην κανονικότητα σταδιακά. Όσον αφορά τη δραστηριότητά του σε δυο τρεις μέρες μπορεί να επανέλθει στην καθημερινότητά του. Στη δουλειά του. Οπουδήποτε. Δηλαδή δεν χρειάζεται χρόνο για αποθεραπεία.
Τι είναι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου;
Το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου είναι αυτό που παλιά ο κόσμος λανθασμένα ονόμαζε σπαστική κολίτιδα.
Στην πραγματικότητα δεν είναι πάθηση. Είναι μια λειτουργική διαταραχή. Θα το έλεγα μια φυσιολογική αλλά υπέρμετρη αντίδραση του πεπτικού συστήματος, κυρίως του εντέρου αλλά όχι μόνο σε στρεσογόνα ερεθίσματα.
Τα στρεσογόνα ερεθίσματα αυτά συνήθως είναι ψυχολογικά. Το καθημερινό άγχος που διέπει τον σύγχρονο άνθρωπο μπορεί να επιφέρει κάποιες αποκρίσεις φυσιολογικές αλλά υπέρμετρες από τον πεπτικό σωλήνα. Από το έντερο. Κυρίως αυτό εκδηλώνεται με σπασμό.
Εκτός από τα ψυχολογικά στρεσογόνα ερεθίσματα μπορεί να υπάρχουν και άλλου είδους στρεσογόνα ερεθίσματα. Όπως για παράδειγμα τροφικά, ορμονικά, φυσικά τα οποία και αυτά επιδρούν επάνω στο έντερο. Το οποίο έντερο παρεπιπτόντως οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν και little brain. Δηλαδή μικρό εγκέφαλο. Ακριβώς επειδή επηρεάζεται και αντιδρά σε εξωγενή ερεθίσματα σα να ήταν ένας μικρός ανθρώπινος εγκέφαλος.
Αυτή η σχέση των στρεσογόνων ερεθισμάτων με το έντερο είναι αμφίδρομη. Δηλαδή τα στρεσογόνα ερεθίσματα επηρεάζουν το έντερο και αυτό με τη σειρά του αντιδρά. Και αυτή η αντίδρασή του έχει εκδηλώσεις σπασμού, πόνου και μετεωρισμού. Επειδή είναι ενοχλητική αυτή η αντίδραση επηρεάζει με τη σειρά της την ψυχολογία του ασθενούς.
Και συνεπώς έχουμε να κάνουμε με έναν φαύλο κύκλο. Όσο εντονότερα είναι τα στρεσογόνα ερεθίσματα που νιώθει ο ασθενής και όσο αδυνατεί να τα διαχειριστεί, επιδρούν σημαντικά στο έντερο. Αλλά και όσο μεγαλύτερα είναι τα συμπτώματα και ενοχλητικότερα τόσο δημιουργούν κακή ψυχολογία σε αυτόν που τα έχει.
Σε τι διαφέρει η νόσος του Crohn από την ελκώδη κολίτιδα;
Και τα δύο υπάγονται σε μια κατηγορία παθήσεων που ονομάζονται ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου.
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει αφενός μεν την ελκώδη κολίτιδα και αφετέρου τη νόσο του Crohn.
Στην πραγματικότητα είναι ξαδελφάκια αυτά τα νοσήματα. Η βασική διαφορά είναι ότι η ελκώδης κολίτιδα αφορά αποκλειστικά το παχύ έντερο. Από την άλλη η νόσος του Crohn μπορεί δυνητικά να προσβάλει το παχύ έντερο και το λεπτό έντερο. Επίσης σε μικρότερο βαθμό μπορεί να προσβάλει και άλλα τμήματα όπως το στομάχι και ο οισοφάγος.
Τι είναι τα εκκολπώματα εντέρου;
Τα εκκολπώματα του παχέος εντερου κυρίως είναι εσοχές μικρές ή μεγαλύτερες στην εσωτερική επιφάνεια του παχέος εντέρου. Μεγέθους από λίγα χιλιοστά ως και δύο εκατοστά περίπου. Κατά μέσο όρο αυτό.
Αυτά εμφανίζονται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών και από μόνα τους δεν αποτελούν μια παθολογική κατάσταση.
Υπόψιν ότι από την ηλικία των 50 ετών και άνω ο αριθμός των εκκολπωμάτων σημειώνει αύξηση. Καθώς επίσης και η συχνότητά τους στον γενικό πληθυσμό.
Δηλαδή στην πραγματικότητα αν πάρουμε ανθρώπους ηλικίας 85 ετών σχεδόν στο αντίστοιχο ποσοστό βρίσκουμε εκκολπώματα. Ένα ή και περισσότερα συνήθως.
Άρα από μόνη της η ύπαρξη εκκολπωμάτων δεν είναι παθολογική κατάσταση. Αποκτούν όμως παθολογική σημασία από τη στιγμή που δίνουν συμπτώματα.
Και συμπτώματα παρατηρούμε συνήθως μετά από επιπλοκές. Οι συνηθισμένες επιπλοκές που έχουμε στην περίπτωση των εκκολπωμάτων είναι τρεις.
- Είναι η εκκολπωματίτιδα. Δηλαδή η φλεγμονή αυτών των εκκολπωμάτων.
- Είναι η αιμορραγία
- Τέλος είναι η διάτρηση
Η πρώτη όμως, η εκκολπωματίτιδα είναι η πιο συχνή. Υπολογίζουμε ότι περίπου το 25% των ανθρώπων που έχουν εκκολπώματα κάποια στιγμή στη ζωή τους θα κάνουν φλεγμονή. Οπότε θα χρειαστούν ειδική αντιμετώπιση. Συνήθως με αντιβιοτικά.
Σε ποιες περιπτώσεις θα χειρουργούσατε κάποιο νόσων αφορά το έντερο;
Υπάρχουν περιπτώσεις που έχουμε να κάνουμε με καλοήθεις καταστάσεις και περιπτώσεις που έχουμε να κάνουμε με κακοήθεις καταστάσεις.
Για παράδειγμα κάποιον τον χειρουργούμε στο έντερο λόγω κακοήθειας. Λόγω καρκίνου. Πολύ σπανιότερα από καλοήθεις καταστάσεις. Όπως για παράδειγμα μια χρόνια εκκολπωμάτωση. Δηλαδή η παρουσία εκκολπωμάτων η οποία δημιουργεί συχνές εκκολπωματίτιδες. Και αυτή είναι μια αιτία για να χειρουργήσουμε κάποιον.
Αλλά είναι μια τελείως καλοήθης και σπάνια κατάσταση. Συνήθως τα χειρουργεία αφορούν καταστάσεις πιο σοβαρές όπως είναι οι κακοήθειες του εντέρου.
Σε περίπτωση που κάνετε σε κάποιον αφαίρεση τμήματος του παχέος εντέρου μπορεί να επανέλθει στη φυσιολογική του ζωή μετά;
Εφόσον δεν έχει άλλους λόγους που επηρεάζουν την υγεία του βεβαίως και μπορεί. Αυτή τη χειρουργική επέμβαση την ονομάζουμε κολεκτομή. Όσο μικρότερο κομμάτι του εντέρου πρέπει να αφαιρέσουμε τόσο ευκολότερο είναι να επανέλθει κάποιος σε μια σχεδόν φυσιολογική κατάσταση. Δεν επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητά του ως προς τις συνήθειες του εντέρου ή τέτοια πράγματα.
Παρουσιάζει κάποια πρώιμα συμπτώματα κακοήθειας το έντερο;
Δυστυχώς όταν ο καρκίνος του παχέος εντέρου δίνει συμπτώματα συνήθως μάλλον έχουμε καθυστερήσει να τον εντοπίσουμε.
Για να γίνει ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνήθως προϋπάρχουν καταστάσεις όπως είναι οι πολύποδες του παχέος εντέρου.
Οι πολύποδες του παχέος εντέρου είναι καλοήθεις συνήθως. Ωστόσο κάποιοι από αυτούς παρουσιάζουν εξαλλαγή σε καρκίνο μελλοντικά.
Δυστυχώς οι πολύποδες του παχέος εντέρου δε δίνουν συμπτώματα και ο μόνος τρόπος για να τους εντοπίσει κανείς αποτελεσματικά είναι να κάνει αυτό που ονομάζουμε κολονοσκόπηση.
Η προληπτική κολονοσκόπηση μετά την ηλικία των 45 με 50 ετών είναι καθοριστικής σημασίας. Κάποιος θα πρέπει να υπόκειται ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε προληπτική κολονοσκόπηση. Συνήθως κάθε πενταετία. Έτσι θα μπορέσει να αντιμετωπίσει πρακτικά την πιθανότητα να ανπτυχθεί καρκίνος του παχέος εντέρου.
Τον dr.Κωνσταντίνο Δελή μπορούμε να βρούμε:
- Στο Metropolitan Hospital στο Ν.Φαληρο. Βενιζέλου Ελευθερίου 1 & Εθνάρχη Μακαρίου 9.
- Στο προσωπικό του ιατρείο στον Πειραιά. 2ας Μεραρχίας 19.
