Υπνική άπνοια: τα βασικά σημεία

Τι είναι η υπνική άπνοια;

Υπνική άπνοια είναι μία συχνή νόσος που χαρακτηρίζεται από περιόδους άπνοιας, δηλαδή διακοπής της αναπνοής, κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Μηχανισμός

Όταν αναπνέουμε ο αέρας ρέει από το στόμα και τη μύτη προς τους πνεύμονες μέσω της αναπνευστικής οδού, ένα σύστημα αγωγών για τη μεταφορά του αέρα. Συγκεκριμένα, ο μυϊκός τόνος, δηλαδή η φυσιολογική συνεχής κίνηση των μυών της αναπνευστικής οδού, καθιστά εφικτή την αναπνοή διατηρώντας ανοικτούς τους αεραγωγούς. Κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι φυσικό οι μύες του σώματος να χαλαρώνουν. Αντίστοιχα, χαλαρώνουν και οι μύες της αναπνευστικής οδού με αποτέλεσμα να στενεύουν οι αεραγωγοί κατά την εισπνοή. Παρ’ όλα αυτά, ο μυϊκός τόνος των μυών του αναπνευστικού συστήματος διατηρεί ανοικτούς τους αεραγωγούς και έτσι συνεχίζουμε να αναπνέουμε στον ύπνο.

Αντίθετα, στους πάσχοντες ποικίλοι λόγοι διακόπτουν την αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου και αυτό οδηγεί σε υποξία, δηλαδή χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα. Συνεπώς, υπάρχει κίνδυνος ανεπαρκούς οξυγόνωσης των οργάνων. Ο εγκέφαλος ανιχνεύει τη  χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα και αφυπνίζει τον ασθενή. Συνολικά, η κατάσταση αυτή υποβαθμίζει την ποιότητα του ύπνου και αν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί σε χρόνια κόπωση.

Τύποι

Πιθανά αίτια της διακοπής της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου είναι οι ενδεχόμενες βλάβες του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) ή η απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Έτσι, οι ειδικοί διακρίνουν 3 είδη άπνοιας ύπνου:

Advertisements

Διαβάστε επίσης  ΩΡΛ: από το σύνδρομο eagle ως τη νόσο Μενιέρ

• την κεντρική, στην οποία το  ΚΝΣ δεν στέλνει τα απαραίτητα σήματα στους μυς για την πραγματοποίηση της αναπνοής,
• την αποφρακτική, όταν υπάρχει, δηλαδή, ανατομική απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού,
• τη μεικτή, που είναι συνδυασμός της κεντρικής και της αποφρακτικής άπνοιας.

Αιτιολογία

Τυπικά τα ηλικιωμένα άτομα εμφανίζουν υπνική άπνοια, αλλά η νόσος αυτή πλήττει επίσης νεότερα άτομα και παιδιά. Το αλκοόλ και η παχυσαρκία είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου. Ειδικότερα, η αποφρακτική άπνοια είναι συχνή σε άτομα που εμφανίζουν νοσογόνο παχυσαρκία. Η κατάσταση αυτή, γνωστή ως σύνδρομο Pickwick, πλήττει νεαρά παχύσαρκα άτομα και προκαλεί μόνιμη υπνηλία και περιοδική άπνοια. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι η μεγαλύτερη εναπόθεση λίπους στα πλάγια του λαιμού, που ευνοεί την απόφραξη των αεραγωγών. Επίσης, η υπνική άπνοια ταλαιπωρεί συχνά άτομα με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Παράλληλα, υπάρχει ένας βαθμός κληρονομικότητας της ασθένειας και αυξημένη συχνότητα σε άτομα με συγκεκριμένα ανατομικά χαρακτηριστικά όπως μακρύς λαιμός και μεγάλο μέγεθος των αμυγδαλών και των αδενοειδών εκβλαστήσεων (κρεατάκια). Παρ’ όλα αυτά, στην πραγματικότητα η παθογένεια της νόσου παραμένει άγνωστη.

Συμπτώματα

Οι ασθενείς με υπνική άπνοια παρουσιάζουν συμπτώματα κατά τη διάρκεια του ύπνου αλλά και τη μέρα. Συγκεκριμένα, κατά τον ύπνο παρουσιάζουν τα εξής:

• διακοπή της αναπνοής
• έντονο ροχαλητό
• συχνές αφυπνίσεις
• εφίδρωση

Όλα αυτά τα συμπτώματα οδηγούν σε κακή ποιότητα η ύπνου, η οποία υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της ημέρας παρατηρείται:

• έντονη κόπωση
• υπνηλία
• δυσκολία στη συγκέντρωση
• κεφαλαλγίες
• μειωμένη αποδοτικότητα
• κακοδιαθεσία και ευερεθιστότητα

Επίσης, εξαιτίας της ανεπαρκούς οξυγόνωσης διάφορων οργάνων όπως η καρδιά και ο εγκέφαλος, η υπνική άπνοια μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές καταστάσεις όπως υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες και εγκεφαλικά επεισόδια.

Διάγνωση

Σε περίπτωση που κάποιος εμφανίζει συμπτώματα υπνικής άπνοιας πρέπει να απευθυνθεί σε γιατρό. Ακόμα, υπάρχουν εξειδικευμένα ιατρεία ύπνου για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου. Συγκεκριμένα, η διάγνωση γίνεται με τη λήψη του ιστορικού του ασθενή, ενδοσκόπηση (εξέταση με κάμερα) του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και τα αποτελέσματα της μελέτης ύπνου. Για τη μελέτη ύπνου υπάρχουν ειδικές συσκευές που μετρούν ζωτικά σημεία όπως η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός κατά τη διάρκεια του ύπνου. Έτσι, οι συσκευές μετρούν πόσες φορές σταματάει η αναπνοή του ασθενή κατά τον ύπνο και βγαίνει ένα διαγνωστικό σκορ που δείχνει την παρουσία και τη σοβαρότητα του προβλήματος (AHI score). Συνήθως ο έλεγχος γίνεται στο σπίτι του ασθενή, αλλά μερικές φορές απαιτείται ολονύκτια παραμονή στην κλινική.

Θεραπεία

Μερικές φορές οι ειδικοί προτείνουν απλά αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η απώλεια βάρους και ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ για την αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας. Όμως, σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται, επιπρόσθετα, η χρήση της συσκευής θετικής πίεσης κατά τον ύπνο (CPAP). Η συσκευή αυτή παρέχει αέρα μέσω μάσκας στους αεραγωγούς του ασθενή, όταν παρουσιάζει άπνοια. Η χρήση CPAP αποδεδειγμένα μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών απαλύνοντας τα συμπτώματα, όμως έχει φανεί χαμηλή συμμόρφωση από την πλευρά των ασθενών σε αυτή τη θεραπευτική προσέγγιση. Αν αυτή η προσέγγιση δεν λύσει το πρόβλημα, τότε μπορεί να χρειαστεί χειρουργική αντιμετώπιση.

Ορισμένες συμβουλές αλλαγής τρόπου ζωής είναι η ακόλουθες:

• απώλεια βάρους
• τακτική φυσική δραστηριότητα (βελτιώνει τα συμπτώματα και βοηθάει στην απώλεια βάρους)
• ευνοϊκές συνήθειες ύπνου (σκοτάδι, ησυχία, καλή θερμοκρασία)
• πρόγραμμα στον ύπνο (όχι πολλές παραλλαγές στις ώρες ύπνου και αφύπνισης)
• ύπνος στο πλάι

Αντίθετα, πρέπει να αποφεύγεται:

• το κάπνισμα
• η κατανάλωση αλκοόλ, ειδικά πριν τον ύπνο
• η λήψη χαπιών για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, χωρίς οδηγία γιατρού

Συμπερασματικά

Συμπτώματα όπως το έντονο ροχαλητό και η  υπνηλία δεν πρέπει να αμεληθούν. Η υπνική άπνοια είναι μία νόσος που υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής και την υγεία. Επομένως, απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία!

Βιβλιογραφία

Damjanov, I. (2009). Pathophysiology (1st ed.). Elsevier Gezondheidszorg.

Dempsey, J. A., Veasey, S. C., Morgan, B. J., & O’Donnell, C. P. (2010). Pathophysiology of Sleep Apnea. Physiological Reviews, 90(1), 47–112. https://doi.org/10.1152/physrev.00043.2008

NHS website. (2022, October 12). Sleep apnoea. nhs.uk. https://www.nhs.uk/conditions/sleep-apnoea/

Stepnowsky, C., Sarmiento, K. F., Bujanover, S., Villa, K. F., Li, V. W., & Flores, N. M. (2019). Comorbidities, Health-Related Quality of Life, and Work Productivity Among People With Obstructive Sleep Apnea With Excessive Sleepiness: Findings From the 2016 US National Health and Wellness Survey. Journal of Clinical Sleep Medicine, 15(02), 235–243. https://doi.org/10.5664/jcsm.7624

What Is Sleep Apnea? (2022, March 24). NHLBI, NIH. https://www.nhlbi.nih.gov/health/sleep-apnea

Widmaier, E., Raff, H., & Strang, K. (2013). Vander’s Human Physiology: The Mechanisms of Body Function, 13th Edition (13th ed.). McGraw-Hill Education.