Η Χρυσάνθη Τσιαμπαλή είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Με τα βιβλία της «Η μαγισσολα που έτρωγε γράμματα» και «Η μαγισσούλα που έτρωγε αριθμούς» φέρνει τα παιδιά σε επαφή με το γραπτό λόγο και τους αριθμούς. Η Χρυσάνθη Τσιαμπαλή θεωρεί ότι το παιδικό βιβλίο θέλει ιδιαίτερη προσοχή και δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πρέπει να είναι ποιοτικό και προσεγμένο. Ας διαβάσουμε τι έχει να μας πει.
Επιμέλεια συνέντευξης: Βασιλική Ευαγγέλου Παπαθανασίου
Στα βιβλία σας « Η μαγισσούλα που έτρωγε γράμματα» και «Η μαγισσούλα που έτρωγε αριθμούς» μιλάτε για την αξία των συλλαβών και των αριθμών αντίστοιχα. Τι χρειάζεται για να καταλάβουν τα παιδιά τις έννοιες αυτές;
Τα παιδιά κατανοούν εύκολα αυτές τις έννοιες όταν από πολύ μικρή ηλικία τα φέρνουμε σε επαφή με τον γραπτό λόγο και τονίζουμε τη χρησιμότητά του. Αυτό επιτυγχάνεται τόσο μέσω της ανάγνωσης λογοτεχνικών βιβλίων όσο και μέσω της «ανάγνωσης» μαζί με τα παιδιά, σαν ένα είδος παιχνιδιού, των γραπτών μηνυμάτων που μας κατακλύζουν: σε διαφημιστικά φυλλάδια, στις ετικέτες των προϊόντων, στις αγορές μας στα εμπορικά κέντρα, παντού είναι κυρίαρχος ο γραπτός λόγος και αποτελεί αφορμή που πρέπει να αρπάζουμε ως γονείς. Με τον ίδιο τρόπο προσεγγίζουμε και τους αριθμούς. Παιδιά που συστηματικά στερούνται αυτά τα ερεθίσματα είναι πιθανό να δυσκολευτούν στην κατανόηση αυτών των εννοιών.
Το παιδικό βιβλίο είναι υπόθεση εύκολη ή δύσκολη;
Το παιδικό βιβλίο είναι μια περίπλοκη υπόθεση και θα σας αναφέρω εν τάχει μερικούς λόγους: είναι ωραίο να πηγάζουν από την ιστορία μηνύματα, αλλά η ιστορία πρέπει να κρατιέται μακριά από κάθε είδους διδακτισμό και προσπάθεια χειραγώγησης του παιδιού. Η γλώσσα πρέπει να είναι προσεγμένη, αλλά ταυτόχρονα γλαφυρή και κατανοητή από τα παιδιά. Χρειάζεται να έχει δράση-τα παιδιά τη λατρεύουν- αλλά να εστιάζει όσο είναι δυνατόν και σε εσωτερικές διεργασίες των ηρώων. Τα παιδιά λατρεύουν επίσης το χιούμορ, αλλά αυτό πρέπει να είναι ποιοτικό και βέβαια να μη στηρίζεται στην ανακύκλωση στερεοτύπων, ρατσιστικών και σεξιστικών σχολίων κτλ. Επιπλέον, οι ιστορίες για παιδιά πρέπει να κινούνται γύρω από τα ενδιαφέροντα των παιδιών, αλλά ταυτόχρονα να προάγουν με έναν αδιόρατο τρόπο τη σκέψη τους και τη συναισθηματική τους καλλιέργεια.
Προτιμάτε ιστορίες με μηνύματα και προσεγμένη γλώσσα πώς τα καταφέρνετε;
Κάθε ιστορία, είτε απευθύνεται σε παιδιά είτε σε ενήλικες (είτε και στους δυο) είναι φορέας μηνυμάτων. Αυτό που προσπαθώ να πετύχω στις ιστορίες μου είναι τα μηνύματα να είναι καλά δεμένα με την πλοκή της ιστορίας.
Η έννοια της λογοτεχνία είναι συνυφασμένη με την προσεγμένη γλώσσα. Όσο καλύτερα χρησιμοποιούμε τη γλώσσα τόσο πιο ουσιαστικά και με ακρίβεια μπορούμε να εκφράσουμε όσα θέλουμε να πούμε.
Είστε ακόμη ένα παιδί;
Όχι, αλλά θυμάμαι ακόμη, πώς είναι να είσαι παιδί.
Στην Ελλάδα αγαπάει ο κόσμος το παιδικό βιβλίο;
Για το παιδικό βιβλίο υπάρχει έντονο ενδιαφέρον από τους γονείς μέχρι την πρώτη σχολική ηλικία. Έπειτα, σε μεγάλο ποσοστό το ενδιαφέρον φθίνει και η αξία του παραγνωρίζεται. Οι γονείς ενδιαφέρονται για την απόκτηση της (μετρήσιμης) γνώσης και των χειροπιαστών δεξιοτήτων που απορρέουν από αυτή. Τα μεγάλα παιδιά ωστόσο έχουν ανάγκη την λογοτεχνική ανάγνωση περισσότερο από όσο μπορούμε να φανταστούμε και έχουμε υποχρέωση να τους ανοίγουμε τον δρόμο προς τα βιβλία με ενδιαφέρουσες βιβλιοφιλικές δραστηριότητες.

Η Μις Μολυβ έχει κάνει υπέροχη εικονογράφηση στα βιβλία σας. Πόσο σημαντική είναι η εικονογράφηση σε ένα παιδικό βιβλίο;
Η Ανδριάννα Ρούσσου φιλοτέχνησε υπέροχα στις μορφές των μαγισσών, με ύφος απολύτως ταιριαστό στο ύφος των κειμένων, αποκαλύπτοντας επιπλέον με τις εικόνες της όσα υπονοούν οι λέξεις, πράγμα εξαιρετικά σημαντικό για μια ενδιαφέρουσα εικονογράφηση.
Στα βιβλία για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας η εικόνα είναι εξαιρετικά σημαντική. Η εικόνα είναι αυτή που «διαβάζεται» πρώτη από τα παιδιά, που οδηγεί σε υποθέσεις, που εξάπτει τη φαντασία και που καλλιεργεί αισθητικά σε σχέση με τις εικαστικές τέχνες.

Ποιο ήταν το έναυσμα για να ασχοληθείτε με το παιδικό βιβλίο;
Με γοήτευαν βαθιά οι ιστορίες για παιδιά που διάβαζα, όχι μόνο ως παιδί, αλλά και ως φοιτήτρια του Παιδαγωγικού Τμήματος. Ζήλευα τους επινοημένους κόσμους των συγγραφέων, την υπέρμετρη χρήση της φαντασίας, τις ιστορίες που το αδύνατο γίνεται δυνατό. Κάποτε προέκυψε ως εσωτερική διάθεση-παρόρμηση να γράψω τη δική μου ιστορία. Χωρίς να φαντάζομαι τότε, πως θα γινόταν λίγα χρόνια αργότερα το πρώτο μου βιβλίο.
Δημιουργείτε κόσμους μαγικούς και ονειρεμένους. Τι σας εμπνέει;
Μια εικόνα, μια μουσική, μια έκφραση, μια είδηση αλλά και μια μνήμη και μια αίσθηση μπορούν να αποτελέσουν αφορμή για έμπνευση, αρκεί το όποιο ερέθισμα να αγγίξει κάποιο κομμάτι του εαυτού μας.
Αριθμοί, λέξεις, μαθηματικές πράξεις και φθόγγοι. Τι νοήματα θέλετε να περάσετε;
Στις ηλικίες που απευθύνονται τα βιβλία, Α΄ δημοτικού και Νηπιαγωγείο, η πρόσληψη και κατανόηση του κόσμου και των εννοιών του γίνεται μέσα από το παιχνίδι. Η βασική πρόθεση, λοιπόν, αυτών των βιβλίων είναι να παίξουν τα παιδιά με τα γράμματα και τους αριθμούς. Να παίξουν, να γελάσουν με την απρόσμενη, για παράδειγμα, αλλαγή των λέξεων και του νοήματος τους, να νιώσουν «οικεία» με τα γράμματα και με ευχάριστο τρόπο να οδηγηθούν στην κατανόηση της λειτουργίας των συλλαβών.
Θυμάστε έναν μικρό αναγνώστη που σας κέντρισε το ενδιαφέρον με τα λόγια του για τα βιβλία σας;
Τα παιδιά πάντοτε εκφράζονται θετικά όταν έχουν μπροστά τους τον συγγραφέα ενός βιβλίου. Δεν έχω συγκρατήσει όμως κάτι συγκεκριμένο. Θυμάμαι ωστόσο αστείες ατάκες των παιδιών σε σχέση με τη συγγραφή. Κάποτε ένα παιδί με ρώτησε αν γράφω τα βιβλία μου με φτερό!

Ποια είναι η αγαπημένη σας έκφραση;
Κάλιο αργά, παρά ποτέ.
Μελλοντικά συγγραφικά σχέδια έχετε;
Μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός στη σειρά Βατόμουρο, για λίγο μεγαλύτερα παιδιά, η ιστορία μου, Οι τέσσερις εποχές ταξιδεύουν στον κόσμο. Δεν κάνω σχέδια. Επενδύω στην έμπνευση που μπορεί να οδηγήσει σε μια όσο το δυνατόν περισσότερο πρωτότυπη ιστορία.
Μια ευχή για τη νέα χρονιά που έρχεται;
Εύχομαι σε όλους υγεία και περισσότερη ψυχική ηρεμία. Νομίζω πως ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι στερούνται την εσωτερική γαλήνη.
Βρείτε την Χρυσάνθη Τσιαμπαλή στο Facebook εδώ.
Ευχαριστούμε πολύ την Χρυσάνθη Τσιαμπαλή για το φωτογραφικό υλικό της συνέντευξης.