“Ποτέ μην παλεύεις τίμια με έναν ξένο, νεαρέ. Ποτέ δεν θα βγεις από τη ζούγκλα μ’ αυτόν τον τρόπο”. Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου
Το όνομα του Άρθουρ Μίλερ συνοδεύεται από το χαρακτηρισμό του “γίγαντα του αμερικανικού θεάτρου”. Τα έργα του ασκούσαν κριτική στην αμερικανική κοινωνία, την κυβέρνηση και τον τρόπο ζωής των πολιτών, αποτύπωναν τα ψεγάδια του “Αμερικανικού Ονείρου”. Ταυτόχρονα καθρέφτιζαν ή επανερμήνευαν στοιχεία της ζωής του μεταξύ των οποίων τη πτώχευση της οικογένειας του, τους αταίριαστους γάμους του και τις κατηγορίες που του απαγγέλθηκαν επί Μακαρθισμού.
Ο Άρθουρ Άσερ Μίλερ γεννήθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1915 στη Νέα Υόρκη από εβραϊκή οικογένεια με πολωνική καταγωγή. Προερχόταν από ευκατάστατη οικογένεια που όμως μετά το Κραχ του 1929 στις ΗΠΑ καταστράφηκε οικονομικά. Λόγω αυτού αναγκάστηκε από νεαρή ηλικία να εργαστεί σε διάφορες δουλειές όπως οδηγός φορτηγού, τραγουδιστής σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό, υπάλληλος σε κατάστημα ανταλλακτικών αυτοκινήτων και άλλες. Έως τότε είχε ελάχιστη επαφή με τη λογοτεχνία πέρα από τα έργα του Κάρολου Ντίκενς, ενώ η ώθηση του να ασχοληθεί με αυτήν, ήρθε από το έργο του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι “Αδερφοί Καραμαζώφ”.
Το 1935 θα ξεκινήσει τις δημοσιογραφικές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Αργότερα θα εργαστεί ως δημοσιογράφος στη φοιτητική εφημερίδα “Michigan Daily” και το το 1936. Με το θεατρικό έργο “No Villain” – μετά από επεξεργασία του ίδιου του συγγραφέα θα παρουσιαστεί με τίτλο “They too Arise” – κέρδισε το πρώτο βραβείο στο διαγωνισμό Χόπγουντ και το το 1937 με το έργο “Honors at Done”. Από το 1938 ως το 1943 ακολούθησαν ακόμα 5 θεατρικά έργα χωρίς όμως ιδιαίτερη ανταπόκριση.
Αρθρογραφούσε στους New Υοrk Times, καταγγέλλοντας την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη λογοκρισία και υπερασπιζόταν τους διωκόμενους καλλιτέχνες. Έγραφε για τον πόλεμο στο Βιετνάμ και ισραηλοπαλαιστινιακή διαμάχη, και πιο πρόσφατα για τον πόλεμο στο Ιράκ. Αν και ποτέ δεν υπήρξε θρησκευόμενος, κράτησε την συνείδηση της εβραϊκής του ταυτότητας, στάθηκε εναντία στον αντισημιτισμό και στο Ολοκαύτωμα.
Εργογραφία και Διακρίσεις
Η αναγνώριση του Μίλερ ήρθε με το έργο “Ο θάνατος του Εμποράκου” που παρουσιάστηκε το 1949 στο Μπρόντγουεϊ. Αποτέλεσε θεατρικό σημείο αναφοράς του 20ού αιώνα. Πραγματεύεται τη ζωή μιας μικροαστικής Αμερικανικής οικογένειας που συνεθλίβει υπό το βάρος του Αμερικανικού καπιταλισμού. Το έργο στηρίζεται στον χαρακτήρα του Γουίλι Λόμαν, ο οποίος δεν έχει την επιτυχία που περιμένει από αυτόν ο κοινωνικός του περίγυρος, καθώς απολύεται κι αρχίζει να στοιχειώνεται από αναμνήσεις του παρελθόντος. Τελικά, αποφασίζει να αυτοκτονήσει με το αυτοκίνητό του, έτσι ώστε η οικογένειά του να καρπωθεί τα χρήματα της ασφάλειας. Οι κριτικοί διαφωνούσαν αν η πράξη αυτή του κεντρικού ήρωα ήταν μια πράξη δειλίας ή μια αυτοθυσία στο βωμό του Αμερικάνικου Ονείρου . Ο Μίλερ απάντησε στις κριτικές αυτές ότι “ήθελε να υπογραμμίσει πως η τραγικότητα ενός ήρωα έγκειται στο κατά πόσο είναι πρόθυμος να θυσιαστεί για να προστατέψει την προσωπική του αξιοπρέπεια”.
Την ίδια χρονιά θα γίνει ο πρώτος που θα κερδίσει τρία βραβεία: το βραβείο Πούλιτζερ, το βραβείο Τόνι και το βραβείο Κριτικών της Νέας Υόρκης.
“Εξειδικεύεσαι σε κάτι, μέχρι που μια μέρα συνειδητοποιείς ότι αυτό εξειδικεύεται σε σένα”
Ακολούθησαν τα έργα “Ήταν όλοι τους παιδιά μου”, “Μετά την πτώση”, “Πάνω από τη γέφυρα”, “Οι μάγισσες του Σάλεμ” που γνώρισαν διεθνή επιτυχία και διασκευάστηκαν για τον κινηματογράφο. Μόνο τη δεκαετία του ’90, έγραψε τέσσερα θεατρικά έργα “Κατρακυλώντας από το όρος Μόργκαν”, “Σπασμένο γυαλί”, “Ο τελευταίος Γιάνκι”, και “Οι σχέσεις του κυρίου Πίτερς”.
Το 1990 έγραψε τα σενάρια “Everybody wins”, με τον Νίκ Νόλτε και την Ντέμπρα Γουίνγκερ. και το 1995 τη νουβέλα “Ένα κοινό κορίτσι”. Το 1987 έκδωσε την αυτοβιογραφία του με τίτλο “Στη δίνη του Χρόνου”.
Τιμήθηκε το 1984 με το βραβείο Kennedy Center Honors για την προσφορά του στο αμερικανικό και παγκόσμιο θέατρο, το 2002 με το “Βραβείο Πρίγκιπας των Αστουριών και το 2003 το “Βραβείο Ιερουσαλήμ” για τη συγγραφική του πορεία.
Μακαρθισμός
Κατά τη βασιλεία του μακαρθισμού – πολιτικά κατευθυνόμενη δραστηριότητα με μαζικές απαγγελίες κατηγοριών για ανυπακοή, προδοσία χωρίς όμως ουσιαστικά αποδεικτικά στοιχεία- ο Μίλερ επηρεασμένος από τον αντικομουνισμό και το κυνήγι εναντίων προσωπικοτήτων του πνευματικού κόσμου, γράφει το έργο “Δοκιμασία”. Αν και δεν έγινε μεγάλη επιτυχία του χάρισε το 1953 Βραβείο Τόνι.
Ο συγγραφέας που θέλησε να προσπεράσει την αρχική απροθυμία του κοινού, το παρουσίαζε κάθε φορά που κάποια χώρα βίωνε αναταραχές ή κινδύνευαν οι πολιτικές της ελευθερίες ή ακόμα πλησίαζε η άνοδος ολοκληρωτικού καθεστώτος. Κατάφερε να γίνει ένα από τα πολυπαιγμένα έργα του και σύμφωνα με τον Μίλερ “Εν μέρει ήταν πολιτικό θέμα και πολύς κόσμος το φοβόταν. Επίσης το κόστος του ανεβάσματος ήταν υψηλό γιατί είναι μεγάλη παραγωγή. Υπήρχαν και μερικοί που έλεγαν ότι η γλώσσα του έργου δεν θα γίνονταν κατανοητή από όλους. Δεν υπήρξε όμως τέτοιο πρόβλημα. Όλοι κατάλαβαν τη γλώσσα που χρησιμοποίησα”.
Το 1954 του αφαιρείται το διαβατήριο και οδηγείται για κατάθεση, κατηγορούμενος για διασυνδέσεις με αριστερούς. Ο ίδιος αρνείται να δώσει ονόματα υπόπτων για κομμουνιστική δράση, καταδικάζεται από το Κογκρέσο το 1957 και αθωώνεται από το Ανώτατο Δικαστήριο ένα χρόνο μετά.
Παρά την υιοθέτηση ιδεών της αριστεράς και συσχέτισης του με άτομα του Κομμουνιστικού Κόμματος, αρνήθηκε ότι ήταν ποτέ μέλος του. Ο ίδιος ο Μίλερ κατηγόρησε ανοιχτά και αποξενώθηκε από τον φίλο και συνεργάτη του Ελία Καζάν για τη κίνηση του να κατονομάσει κατηγορούμενους συναδέλφους του.
Ο βιογράφος του Μάρτιν Γκότφριντ, αναφέρει πως “σπάνια ένας καλλιτέχνης έχει δεχτεί τόσες πολλές επιθέσεις και συκοφαντίες στην πατρίδα του και ταυτόχρονα έχαιρε βαθιάς εκτίμησης σε όλον τον κόσμο”.
Στις 10 Φεβρουαρίου 2005 θα φύγει από τη ζωή από καρδιακή ανεπάρκεια έπειτα από μάχη με τον καρκίνο. Δυο χρόνια μετά το θάνατό του αποκαλύφθηκε ότι εκτός από τα τρία του παιδιά από την πρώτη και τρίτη του σύζυγο, είχε αποκτήσει κατά τη δεκαετία του ’60 άλλο ένα γιο με την Ίνγκε Μόρατ, τον Ντάνιελ, ο οποίος έπασχε από Σύνδρομο Ντάουν. Ο Ντάνιελ είχε μεγαλώσει σε ιδρύματα και ανάδοχες οικογένειες, καθώς ο Μίλερ αρχικά τον είχε απορρίψει, ωστόσο τον δέχτηκε σταδιακά κατά τη δεκαετία του ’90 και τον συμπεριέλαβε στη διαθήκη που υπέγραψε έξι εβδομάδες πριν πεθάνει.
Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου Άρθουρ Μίλερ: Η αταλάντευτη κριτική ευφυΐα του αμερικανικού θεάτρου
