Το βιβλίο της Harper Lee, «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια», ήταν για μένα ένα απροσδόκητο, αλλά πολύτιμο δώρο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει διαβαστεί και επηρεάσει εκατομμύρια αναγνώστες σ’ όλο τον κόσμο, καθώς υψώθηκε ως αντίβαρο ενάντια στο μίσος και τον ρατσισμό. Δημοσιεύτηκε το 1960 στην Αμερική, δεκαετία με έντονο κοινωνικό αναβρασμό. Τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών δεν είχαν κατοχυρωθεί ακόμη και το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ βρισκόταν στο απόγειο του.
Μέσα από τα παιδικά της μάτια, με το ανέμελο χιούμορ, την ευθύτητα και την αφοπλιστική της ειλικρίνεια, η οχτάχρονη Scout Finch περιγράφει τον κόσμο. Συγκεκριμένα, τις συνήθειες των ανθρώπων στην κομητεία του Maycomb της Alabama, τη θρησκευτική τους διάκριση σε Μεθοδιστές και Βαπτιστές και τον πλήρη διαχωρισμό λευκών και μαύρων τη δεκαετία του 1930. Δίχως μητέρα, αλλά με έναν συνένοχο στις αταξίες αδερφό, μεγαλώνουν με έναν ιδιαίτερο τρόπο με τον πατέρα τους, έναν από τους πιο ηρωικούς ήρωες της σύγχρονης λογοτεχνίας. Ο Atticus Finch, ο δικηγόρος πατέρας, που χαρακτηρίζεται από αξιοπρέπεια και αυξημένη αίσθηση καθήκοντος, προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία ανάμεσα στις ηθικές του αξίες και στην κοινωνία που ζει και γαλουχεί τα παιδιά του έτσι ώστε να σέβονται και να κατανοούν τους συνανθρώπους τους και τις ιδιαιτερότητες τους.Τα λόγια του: “Δε θα καταλάβεις πραγματικά έναν άνθρωπο μέχρι να σκεφτείς τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία- μέχρι να βάλεις τα παπούτσια του και να περπατήσεις με αυτά” είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά.
Εν γνώσει της στοχοποίησης στην οποία πρόκειται να υποβάλει τον εαυτό του και τα παιδιά του, ο Atticus Finch αναλαμβάνει την υπεράσπιση του μαύρου εργάτη Tom Robinson που κατηγορείται για βιασμό μίας λευκής κοπέλας, κόρης ενός περιθωριακού λευκού, όπου ενεπλάκη χωρίς ο ίδιος να φταίει. Ο δικηγόρος αποδεικνύει ότι ο βίαιος και αλκοολικός πατέρας της κοπέλας, Bob Ewell, την ανάγκασε να πει ψέματα. Το βιβλίο περιγράφει με διεισδυτική ματιά τον τρόπο της συλλογικής συνείδησης σε μία κλειστή κοινωνία, όπου άσχετα από το γεγονός ότι η αθωότητα του κατηγορούμενου είναι πασιφανής, θεωρούν ότι η ιδιότητα του ως μαύρος είναι αρκετή για να τον οδηγήσει στην θανατική ποινή. Και έτσι, ο Tom Robinson πεθαίνει στην προσπάθεια του να διεκδικήσει την ελευθερία του.
Γραμμένο με απλό τρόπο, το μυθιστόρημα σε μαγεύει, σε προκαλεί με τις «ενοχλητικές» αλήθειες του και το οποίο, ενώ διαπραγματεύεται ζητήματα όπως ο ρατσισμός, περνά με φυσικότητα και ρεαλιστικό τρόπο πολλά περισσότερα μηνύματα.Πρόκειται ουσιαστικά για ένα βιβλίο-διακήρυξη της ανθρωπιάς και της ανάγκης για δικαιοσύνη. Κυρίως, όμως, οδηγεί στην συνειδητοποίηση μιας – όχι και τόσο δεδομένης στις μέρες μας – αλήθειας , δηλαδή, όπως υποστηρίζει και η πρωταγωνίστρια : «Όχι Τζεμ. Εγώ πιστεύω ότι υπάρχει μόνο ένα είδος ανθρώπων: Άνθρωποι.»
