[Εικόνα: Ρίτα Μπαούση]
ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Η αφήγηση ξεκινά, με την συγγραφέα να μας μιλά για τα πρώτα χρόνια της ζωής της, σε ένα μικρό διαμέρισμα δύο δωματίων στην Κοπεγχάγη. Είναι η χρονιά λήξης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την πείνα, τη φτώχια και την ανεργία να μαστίζουν τη Δανία. Εκτός από όλα αυτά, η Τόβε έχει να αντιμετωπίσει τα ξεσπάσματα βίας της μητέρας της, διατηρώντας μαζί της μια προβληματική σχέση μέχρι το τέλος της ζωής τoυς. Η Τόβε μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον όπου οι τσακωμοί είναι συχνό φαινόμενο, ιδιαίτερα όσο ο πατέρας της μένει συχνά άνεργος. Μοναδική διέξοδός της, το γράψιμο.
«Κάποτε θα γράψω όλες τις λέξεις που κυλούν μέσα μου»
Η Ντιτλέουσεν καθιστά εξαρχής σαφές το πόσο διαφορετική ένιωθε από παιδί και πόσο το γεγονός αυτό συνέβαλλε στην περιθωριοποίησή της, όπως δυστυχώς συμβαίνει και με κάθε διαφορετικό πλάσμα σε αυτή τη γη. Η «αλλόκοτη» Τόβε, έμαθε να διαβάζει πολύ πριν πάει στην πρώτη τάξη του σχολείου, αγαπούσε τα βιβλία, στα οποία έβρισκε πάντοτε διαφυγή κατά τη διάρκεια της πολυτάραχης ζωής της και ζούσε με έναν ασίγαστο πόθο μέσα της. Να γίνει ποιήτρια και να καταφέρει να δει τα ποιήματά της να εκδίδονται. Σε όλο το βιβλίο, άλλωστε, υπάρχουν δικά της ποιήματα διάσπαρτα, βοηθώντας έτσι τον αναγνώστη να κατανοήσει βαθύτερα την ψυχική κατάσταση κάτω από την οποία γράφτηκαν την εκάστοτε φορά.
«Η παιδική ηλικία είναι μακρόστενη σαν φέρετρο και δε μπορείς να βγεις απ’ αυτή μόνος σου»
Η Τόβε ασφυκτιεί μέσα στο κοστούμι της παιδικής της ηλικίας. Νιώθει άβολα με το σώμα της. Η μητέρα της συμβάλλει σημαντικά σε αυτό, καθώς με απόλυτη έλλειψη ενσυναίσθησης προς την κόρη της, μονίμως την μειώνει. Η Τόβε μετατρέπεται σε ένα κράμα ηττοπάθειας κι ανασφάλειας. Ντρέπεται για την καταγωγή της, για τον άνεργο πατέρα της και γίνεται η ηχώ ενός άλλου κοριτσιού, της Ρουθ, η οποία θα την παρασύρει σε απαγορευμένα μονοπάτια.
ΝΙΑΤΑ
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου «Η Τριλογία της Κοπεγχάγης», η Τόβε Ντιτλέουσεν επικεντρώνεται στα εφηβικά της χρόνια και κυρίως στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσής της, που συμπίπτουν χρονικά με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία της Γερμανίας. Η συγγραφέας, που αναγκάστηκε να αφήσει το σχολείο, βγάζει τα προς το ζην κάνοντας πολλές διαφορετικές δουλειές, ενώ ταυτόχρονα πασχίζει να βρει κάποιον που θα πάρει στα σοβαρά εκείνη και τα ποιήματά της. Mεγάλο μέρος αυτού του δεύτερου βιβλίου αφιερώνεται και στην αφύπνιση της σεξουαλικότητάς της, στην πρώτη της πλατωνική σχέση αλλά και στη γνωριμία της με τον πρώτο της εκδότη, που αργότερα θα γίνει ο πρώτος κατά σειρά σύζυγός της. H πρώτη της ποιητική συλλογή εκδίδεται, ενώ ο Β’Παγκόσμιος Πόλεμος συνταράσσει συθέμελα την ανθρωπότητα.
ΕΞΑΡΤΗΣΗ
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου της, το οποίο προσωπικά θεωρώ και το πιο διεισδυτικό, η Τόβε Ντιτλέουσεν, ενήλικη πια, έχει αποχωριστεί την παιδική της ηλικία, προχωρώντας στην πλήρη συνειδητοποίηση της γυναικείας της φύσης και των πραγματικών επιθυμιών της. Οι κύριοι θεματικοί άξονες αυτού του τρίτου και τελευταίου μέρους της «Τριλογίας της Κοπεγχάγης» είναι η μητρότητα, ο γάμος, οι διαπροσωπικές σχέσεις αλλά και η εξάρτηση της συγγραφέως από ναρκωτικές ουσίες. Η Τόβε Ντιτλέουσεν βρίσκεται στον κολοφώνα της δόξας της, από τον οποίο κατακρημνίζεται βιαίως, αδυνατώντας να συνταιριάσει τις οικογενειακές υποχρεώσεις με τις καλλιτεχνικές της ανησυχίες.
Η συμβολή της συγγραφέως στη γυναικεία λογοτεχνία
Η λογοτεχνική αξία της εργογραφίας της Τόβε Ντιτλέουσεν είναι αδιαμφισβήτητη, καθώς υπήρξε πρωτοπόρος της εξομολογητικής γραφής, ανοίγοντας το δρόμο σε συγγραφείς όπως η Αννί Ερνό κι η Ντέμπορα Λέβυ. Η γυναικεία εμπειρία, η ταυτότητα, η χειραφέτηση και η συμβολή της τέχνης στη ζωή μας, είναι μόνο κάποια από τα θέματα που αναδύονται από το ολοζώντανο, ακαταμάχητα οικείο κείμενό της, που είναι γραμμένο με τόσο σύγχρονο τρόπο, ώστε να το καθιστά διαχρονικό.
Η Τόβε Ντιτλέουσεν, αν και αυτοβιογραφείται, στρέφει το λογοτεχνικό της προβολέα σε όλες τις γυναικείες φιγούρες που την περιστοίχιζαν ανά διαστήματα. Και στα τρία της βιβλία, εκτός από την ίδια, πρωταγωνιστούν γυναίκες που μάχονται να επιβιώσουν σε ένα κόσμο φτιαγμένο για άνδρες. Γυναίκες που καταλήγουν στην πορνεία για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Γυναίκες που βιώνουν εγκυμοσύνες, που ποτέ δεν επέλεξαν. Γυναίκες καταδικασμένες να ζουν σε άθλιες συνθήκες υγιεινής, που στερήθηκαν το δικαίωμά τους στην μόρφωση και την εργασία. Κι ανάμεσα σε όλες αυτές, η Τόβε Ντιτλέουσεν. Μια γυναίκα που με γενναιότητα έζησε όπως εκείνη επιθυμούσε, αγκαλιάζοντας τη διαφορετικότητά της από τα γεννοφάσκια της.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Βρείτε το εδώ.
Γνωρίστε την συγγραφέα
Η Tove Ditlevsen γεννήθηκε το 1917 (αν και η ίδια, στην Παιδική ηλικία, αναφέρει ότι γεννήθηκε το 1918). Από τις σημαντικότερες μορφές της δανέζικης λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, εμφανίστηκε στα γράμματα το 1939 με μια ποιητική συλλογή-ορόσημο (Η ψυχή του κοριτσιού). Το 1976, σε ηλικία πενήντα οκτώ ετών, και μετά από μια δύσκολη ζωή με διαζύγια, ψυχολογικά προβλήματα και κλινικές αποτοξίνωσης, η Ditlevsen αυτοκτόνησε. Η παιδική της ηλικία στο Βέστερμπρο της Κοπεγχάγης, όπου μεγάλωσε, σε μια οικο¬γένεια της εργατι¬κής τάξης, επηρέασε το έργο της· η μεγάλη λογοτεχνική παραγωγή της, που περιλαμβάνει ποιήματα, μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και άρθρα σε εφημερίδες, συχνά επικεντρώνεται σ’ εκείνο τον κόσμο, μιλώντας για τον έρωτα, τον γάμο, τη γραφή, το αλκοόλ, την ψυχική ασθένεια και τον θάνατο με ίσες δόσεις χιούμορ και μελαγχολίας. Αρκετά έργα της όπως τα Πρόσωπα (1968) και η Εξάρτηση, το τρίτο μέρος της Τριλογίας της Κοπεγχάγης (Εκδόσεις Πατάκη, 2023), αντλούν από τις εμπειρίες των επανειλημμένων νοσηλειών της σε ψυχιατρικές κλινικές. Απέσπασε πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων τις «Χρυσές Δάφνες» (1956), και αγαπήθηκε πολύ από τους αναγνώστες, προσφέροντας ένα μοναδικό πανόραμα της ζωής μιας γυναίκας δημιουργού τον 20ό αιώνα.
[Πηγή: Εκδόσεις Πατάκη]
