Το νέο μυθιστόρημα του Percival Everett μας μεταφέρει στο χωριό Χρήμα1 του Μισισιπί, όπου η μία άγρια δολοφονία διαδέχεται την επόμενη. Το κοινό τους σημείο; Πλάι σε κάθε δολοφονημένο, κείτεται το πτώμα ενός μαύρου άνδρα που κρατάει στο χέρι του τους όρχεις του άλλου. Και παρόλο που οι αρχές θεώρησαν πως αλληλοσκοτώθηκαν, η θεωρία αυτή απορρίφθηκε αμέσως. Δεν είναι μονάχα ότι ο μαύρος άνδρας πέθανε πολύ παλιότερα, αλλά και ότι σε κάθε δολοφονία το πτώμα είναι το ίδιο! Εξαφανίζεται από το νεκροτομείο και κάνει εκ νέου την εμφάνισή του στην σκηνή του εγκλήματος.
Το ιστορικό πλαίσιο
Είναι εύκολο να κάνει κανείς τη σύνδεση μεταξύ των πρώτων υποθέσεων. Τα θύματα ήταν συγγενείς με την Γιαγιά Κάπα – ή αλλιώς Κάρολιν Μπράιαντ – που ήταν υπεύθυνη για το λιντσάρισμα του Έμετ Τιλ. Πρόκειται για πραγματικό γεγονός που έλαβε χώρα το 1955 στο Χρήμα του Μισισιπί. Το όνομα Κάρολιν Μπράιαντ ανήκε στη λευκή γυναίκα που κατηγόρησε τον τότε δεκατετράχρονο Αφροαμερικανό Έμετ Τιλ ότι την φλέρταρε, πράγμα ανήκουστο για την εποχή. Το λιντσάρισμα των μαύρων ήταν συνήθης πρακτική ειδικά όταν είχαν να κάνουν με θέματα “τιμής” και πολλές φορές οι κάτοικοι της Αμερικής κατέφευγαν σε τρομερά βάναυσες μεθόδους, όπως να τους κρεμούν σε δέντρα μέχρι να πεθάνουν από ασφυξία ή να τους καίνε ζωντανούς.
Ο σύζυγος της Κάρολιν, μαζί με τον αδερφό του και κάποιους ακόμη άνδρες, κυνήγησαν τον Έμετ, κατόπιν δικής της υπόδειξης, τον χτύπησαν μέχρι θανάτου και πέταξαν τον πτώμα του στον ποταμό Ταλαχάτσι. Οι κάτοικοι του Μισισιπί αντέδρασαν με αυτή την ωμή πράξη βίας, αλλά στη δίκη οι άντρες αθωώθηκαν. Χρόνια αργότερα, η Κάρολιν παραδέχτηκε πως το παιδί δεν της είχε καν μιλήσει.
Η υπόθεση αυτή, όπως και η φωτογραφία του παραμορφωμένου προσώπου του Έμετ, έκαναν τον γύρο του κόσμου. Ο Έμετ Τιλ έγινε σύμβολο κατά της ρατσιστικής βίας και σηματοδότησε την ανάγκη για προστασία των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών.
Η υπόθεση και τα πρόσωπα του βιβλίου
Επιστρέφοντας στο μυθιστόρημα του Everett, δεν έχουμε παρά να θαυμάσουμε τον τρόπο που η νοσηρή πραγματικότητα αναγεννάται και παίρνει μία διαφορετική μορφή. Ο Τζιμ και ο Εντ, δύο άντρες από το αστυνομικό τμήμα της περιοχής, και η Χερμπέρτα Χάιντ, μία Αφροαμερικανή πράκτορας του FBI, έχουν αναλάβει να διαλευκάνουν την υπόθεση. Κάποιοι αναγνωρίζουν το πτώμα, αν και κατακρεουργημένο, και πιστεύουν πως ο Έμετ Τιλ έχει επιστρέψει ζητώντας εκδίκηση. Δολοφονεί όσους σχετίζονται με τον τόσο άδικο θάνατό του και τους συγγενείς αυτών, δημιουργώντας ένα γενεαλογικό δέντρο δολοφόνων που πρέπει να πληρώσουν.
Σιγά-σιγά η κατάσταση βγαίνει εκτός ελέγχου με τις δολοφονίες λευκών να επεκτείνονται και σε άλλες πολιτείες της Αμερικής, χωρίς να υπάρχει πλέον άμεση σύνδεση με τον Έμετ. Το σκηνικό, πάντοτε το ίδιο: ένα πτώμα μαύρου άντρα που κρατά τους όρχεις του λευκού και μετακινείται μυστηριωδώς.
Και στο κέντρο των εξελίξεων μία υπερήλικη γυναίκα, η Μαμά Ζήτα, που έχει κρατήσει αρχείο με όλα τα λιντσαρίσματα που έλαβαν χώρα από την ημέρα που γεννήθηκε μέχρι και σήμερα. Έχει καταγεγραμμένα τα ονόματα των ανθρώπων που έπεσαν θύματα ρατσισμού και μίσους και δολοφονήθηκαν άδικα. Ένας καθηγητής πανεπιστημίου, ο Ντέιμον Θραφ, αναλαμβάνει να γράψει μία λίστα με τα ονόματά τους – ακόμα και των ανώνυμων θυμάτων. Είναι ένας τρόπος να τους κρατά ζωντανούς μέχρι ίσως να δικαιωθούν.
…Όταν τα γράφω με το χέρι, τα ονόματα αποκτούν υπόσταση, γίνονται αληθινά, δεν είναι απλώς στατιστικές περιπτώσεις. Όταν τα γράφω, τα ονόματα γίνονται πραγματικοί άνθρωποι ξανά. Είναι λες και ζωντανεύουν για λίγα δευτερόλεπτα.
Ένα σατιρικό, αλληγορικό ανάγνωσμα
Ο Percival γράφει με έναν τόνο σατιρικό, θίγοντας τα κακώς κείμενα μίας εν γένει ρατσιστικής κοινωνίας όπου κάποιος λαοπλάνος Πρόεδρος μπορεί να απευθύνει το πιο ρατσιστικό και μισαλλόδοξο διάγγελμα2 και η Κου Κλουξ Κλαν να ανασυνταχθεί ανά πάσα στιγμή.
Το βιβλίο, παρά την αστυνομική πλοκή, είναι βαθιά πολιτικό και κοινωνικό με μηνύματα πανανθρώπινα. Μία αλληγορική ιστορία για το πώς τα γεγονότα του παρελθόντος μπορούν να επανέλθουν ορμητικά και να διχάσουν την κοινωνία μας.
Και όση ώρα διαβάζεις γι’ αυτές τις φρικτές δολοφονίες δεν μπορείς να μην αναρωτηθείς: Πρόκειται για μία καλοστημένη εξέγερση των Αφροαμερικανών; Ή έχουμε να αντιμετωπίσουμε κάτι πολύ χειρότερο, κάτι υπερφυσικό;
Το βιβλίο κυκλοφορεί στη σειρά Aldina των εκδόσεων Gutenberg.
1.Το Money είναι μία ανεξάρτητη κοινότητα του Μισισιπί κοντά στο Greenwood στην κομητεία Leflore. Αν και ο συγγραφέας γράφει διάφορα λογοπαίγνια σχετικά με αυτό, πρόκειται για πραγματικό όνομα.
2.Προς το τέλος του βιβλίου ο Percival μιμείται τη ρητορική μίσους του Τραμπ, χωρίς να αναφέρει το όνομά του.
