Jean Paul Satre: Η ρηξικέλευθη σκέψη του «Είναι» και του «Τίποτα»

 

Satre
Πηγή εικόνας: https://www.huffingtonpost.gr.

O Jean Paul Charles Aymard Satre γεννήθηκε στις 21 Ιουνίου 1905 στο Παρίσι. Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους φιλοσόφους και εκπρόσωπος του Υπαρξισμού, ο οποίος ως ρεύμα, αμφισβητούσε την εγκυρότητα όλων των θεωριών και των συστημάτων, που είχαν διαμορφωθεί στο πλαίσιο της παραδοσιακής φιλοσοφίας. Παράλληλα, εισήγαγε  μια νέα βάση που στηριζόταν στο «cogito του Καρτέσιου». Ο Satre δεν ήταν απλά ένας σπουδαίος φιλόσοφος. Ταυτόχρονα ήταν συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, σεναριογράφος, ακτιβιστής, βιογράφος και λογοτέχνης. Τα έργα που έγραψε είχαν μεγάλη επιρροή, αφού βασίστηκαν στις δικές του φιλοσοφικές ανησυχίες, όπως η Ναυτία (1938), Οι Δρόμοι προς την Ελευθερία ( τριλογία 1945-1949), Μύγες (1947), Λερωμένα χέρια (1948) κτλ. Ήταν εκείνος που ίδρυσε το Les Temps Modernes, μέσω του οποίου κινητοποίησε διάφορες μορφές πολιτικής διαμαρτυρίας. Την περίοδο, μάλιστα, που διώχθηκε για πολιτική ανυπακοή, ο Charles Andre De Gaulle απάντησε πως «δεν συλλαμβάνεται ο Βολταίρος».

 « Αν αισθάνεσαι μοναξιά όταν είσαι μόνος, τότε έχεις κακή παρέα». 

Jean Paul Charles Aymard Satre


Satre: «Το να είσαι νεκρός σημαίνει να είσαι λεία για τους ζωντανούς»

Τα λογοτεχνικά έργα του Jean Paul Satre αποτελούν περίτρανο παράδειγμα πως έδωσε ζωή στις λέξεις, αλλά και θεματοποίησε το «Όσο», το «Είναι» και το «Τίποτα». Όλα αυτά περικλείονται στον ισχυρισμό του πως: «Το να είσαι νεκρός σημαίνει να είσαι λεία για τους ζωντανούς» (1943). Ο Satre, ήταν ο πρώτος που εφάρμοσε στον εαυτό του τη μέθοδο της υπαρξιακής ψυχανάλυσης, χρησιμοποιώντας το δυαδικό σύστημα ζωή-θάνατος στην αυτοβιογραφική του προσπάθεια, μέσω της δικής του παιδικής ηλικίας στο έργο Words (1964).

Advertising

Advertisements
Ad 14

Μάλιστα, η περίφημη αυτοβιογραφία του Words για τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής του είχε συγκριθεί με τις Εξομολογήσεις του Ρουσσώ! Είναι, πράγματι, ένα αριστούργημα αυτοανάλυσης. Στο συγκεκριμένο έργο διερευνά και ολόκληρη τη χρήση των βιβλίων και της γλώσσας. Γεννημένος μέσα σε μια οικογένεια που αγαπούσε το βιβλίο δεν θα μπορούσε να μην δημιουργήσει έναν ισχυρό δεσμό αγάπης, από την παιδική του ηλικία με το βιβλίο.

Διαβάστε επίσης  Ολυμπιακοί Αγώνες: δίκοπο μαχαίρι η φιλοξενία τους
Satre
Πηγή εικόνας: https://qz.com. | Jean Paul Charles Aymard Satre.

Ταυτόχρονα, αναφέρει το πρόβλημα με τα μάτι του και πως η εξωτερική του εμφάνιση του διαμόρφωσε τον χαρακτήρα του.

«Έχω συνειδητοποιήσει ότι όλα μας τα προβλήματα προκύπτουν από την αποτυχία μας να χρησιμοποιήσουμε μια απλή και ξεκάθαρη γλώσσα».

Jean Paul Charles Aymard Satre

Advertising


Ο Satre και η εποχή των άκρων

Ο Jean Paul Satre έζησε στην εποχή των άκρων με σημαντικά πολιτικά και ιστορικά γεγονότα (1905 – 1980). Από την οικονομική ευμάρεια της παιδικής του ηλικίας και την αγάπη για τα βιβλία, πέρασε στον Α΄Παγκόσμιο πόλεμο αλλά και την μεγάλη οικονομική ύφεση. Σπούδασε στο Cours Hattermer στο Παρίσι και απέκτησε πτυχίο στην Ψυχολογία, την Ιστορία της Φιλοσοφίας, τη γενική Φιλοσοφία, την Κοινωνιολογία και τη Φυσική. Η μεταπτυχιακή του διατριβή L’Image dans la vie psychologique: role et nature (1928), επιβλέπεται από τον σπουδαίο και διάσημο ψυχολόγο Henri Delacroix. Επιπλέον, η πιο καθοριστική στιγμή της ζωής του, στη φιλοσοφική εξέλιξη ήταν η παρακολούθηση των σεμιναρίων του Ρώσου πολιτικού και φιλοσόφου Alexandre Kojeve που συνεχίστηκε για χρόνια. Ο ίδιος έλεγε:

«Θέλω να διατηρήσω τον κόσμο όπως είναι, όχι γιατί μου φαίνεται καλός – αντίθετα τον θεωρώ άθλιο – αλλά γιατί ζω μέσα σ’αυτόν και δεν μπορώ να τον καταστρέψω χωρίς καταστραφώ μαζί του». 


Η αμφισβήτηση της κληρονομιάς της αστικής παιδείας μέσα από έναν φαινομενικά πεσιμισμό

Η εκπαίδευση του Satre  στο Cours Hattermer και στο Ecole Normale Superieure ήταν η κλασική, προσανατολισμένη γύρω από την Ιστορία της Φιλοσοφίας και την διχοτόμηση που επέφεραν οι Brunschvicg και Bergson. Δίδαξε φιλοσοφία σε σχολεία όπως στη Χάβρη (1931-1936), ενώ ταυτόχρονα έγραφε το πρώτο του φιλοσοφικό μυθιστόρημα η Ναυτία (1938). Ένα έργο σύνθετο, μεταφυσικό και μυθιστορηματικό. Το χρονικό ενός απωθητικού κόσμου από τη ματιά ενός υποκειμενικού αφηγητή. Το παράλογο αποκαλύπτεται μέσω της αφήγησης με φιλοσοφικό υπόβαθρο. Ακολουθούν η παρωδία, ο πεσιμισμός και η απομίμηση. Ο Satre, αμφισβητεί την κληρονομιά της αστικής παιδείας μέσα από έναν φαινομενικά πεσιμισμό. Επρόκειτο για αριστούργημα για την νεότητα και τη ζωή.

«Ο άνθρωπος είναι απόλυτα ελεύθερος και γιαυτό είναι απόλυτα υπεύθυνος».

Advertising

Satre
Πηγή εικόνας: https://www.quora.com.

Οι βαθιές επιρροές από τους Καρτεσιανούς διαλογισμούς του Husserl

Ήταν γύρω στα τέλη του 1932 όταν ο Jean Paul Satre μέσα σ’ενα παριζιάνικο μπαρ, θα γοητευτεί από μια περιγραφή του φίλου του Raymond Aron. Η περιγραφή θα φιλοσοφούσε γύρω από ένα κοκτέιλ βερίκοκου. Ο Satre, ενθουσιάστηκε τόσο πολύ από την μέθοδο Husserl που χρησιμοποιήθηκε, που αποφάσισε να εκπληρώσει και τις δικές του φιλοσοφικές ανησυχίες, περιγράφοντας τα αντικείμενα ακριβώς έτσι όπως τα έβλεπε.

Διαβάστε επίσης  Χώρες που δε γιορτάζουν Χριστούγεννα
Satre
Πηγή εικόνας: www.smokingpipes.com | Σκίτσο του Artur Lopes.

Ο Γερμανός φιλόσοφος Husserl, πίστευε ότι η εμπειρία είναι όλη η πηγή της γνώσης, μέσω της οποίας το υποκείμενο θα ήταν δυνατόν να αποκτήσει έμμεση γνώση της ουσίας. Έτσι, μέσα από το βιβλίο η Θεωρία της διαίσθησης του Husserl, μελέτησε τους Καρτεσιανούς Διαλογισμούς του Husserl.


Το σπουδαίο φιλοσοφικό έργο του: Η Υπέρβαση του Εγώ

Όσο ήταν ακόμη στο Βερολίνο, ξεκίνησε να γράφει ένα προσωπικό δοκίμιο, το οποίο θα αποτελούσε και το πιο σημαντικό του φιλοσοφικό έργο. Αυτό ήταν η Υπέρβαση του Εγώ (Transcendence of the Ego). Σε αυτό ισχυρίζεται πως οι δύο μορφές συνείδησης, η «Αντανακλαστική» και η «Προανακλαστική» παίζουν πολύ σπουδαίο ρόλο, αλλά δεν πρέπει να συγχέονται μεταξύ τους. Το «Εγώ» είναι το συγκεκριμένο αντικείμενο, στο οποίο κατευθύνεται η σκόπιμη συνείδηση, όταν εκτελεί στοχασμό. Η θεωρία του Satre καταλήγει πως η έννοια του «Εαυτού» ή του «Εγώ», δεν δίνεται στην εμπειρία. Είναι κάτι έμφυτο αλλά υπερβατικό.

«Όταν τρέχω πίσω από ένα τραμ, όταν κοιτάζω την ώρα, όταν με απορροφά η σκέψη ενός πορτραίτου, δεν υπάρχει εγώ.  Στην πραγματικότητα, βυθίζομαι στον κόσμο των αντικειμένων. Είναι αυτοί που αποτελούν την ενότητα της συνείδησής μου. Αλλά εγώ, έχω εξαφανιστεί. Έχω εκμηδενιστεί. Δεν υπάρχει θέση για μένα σε αυτό το επίπεδο.»

Advertising


Το 1945 ο Υπαρξισμός γίνεται «μόδα»

Ο Satre γίνεται διάσημος, όταν στις 29 Οκτωβρίου 1945, θα κάνει σε μια μικρή αίθουσα του Saint Germain de Pres, μια διάλεξη. Η διάλεξη θα έχει τίτλο Ο υπαρξισμός είναι ανθρωπισμός. Αυτό ήταν. Ο Υπαρξισμός έγινε μόδα!

Παράλληλα, ιδρύει το λογοτεχνικό περιοδικό Les Temps modernes, στο οποίο θα γράφουν η Simon de Beauvoir, Merleau-Ponty και Raymond Aron.  Αριστερός, αλλά κάθετα αντίθετος στις σταλινικές μεθόδους, θα ιδρύσει το πολιτικό κόμμα Επαναστατική Δημοκρατική Συσπείρωση. Όμως, το κόμμα δεν φαίνεται να έχει απήχηση και ο Satre θα παραιτηθεί το 1949.

Διαβάστε επίσης  Agatha Christie: Τα «φαιά κύτταρα» της αστυνομικής λογοτεχνίας

Η πολιτική του δράση όμως δεν σταματά εδώ. Θα μιλήσει ανοικτά κατά του πολέμου της Ινδοκίνας, ασκώντας κριτική για την ιμπεριαλιστική τακτική των ΗΠΑ. Τελικά, θα γίνε μέλος του Παγκοσμίου συμβουλίου Ειρήνης. Το 1964, θα αρνηθεί να παραλάβει το βραβείο Νόμπελ, με την δικαιολογία πως ένας συγγραφέας δεν πρέπει να επιτρέψει στον ευατό του να μετατραπεί σε θεσμό. Αυτό δημιούργησε ποικίλες αντιδράσεις.

Προς το τέλος της ζωής του είχε ενεργή ανθρωπιστική δράση. Πέθανε στις 15 Απριλίου 1980 στο Παρίσι από πνευμονικό οίδημα.

Advertising

«Η ζωή σταματά να έχει νόημα από τη στιγμή που χάνεις την ψευδαίσθηση ότι είσαι αιώνιος». .

Jean Paul Charles Aymard Satre


Συγγραφικό έργο:

Ακολουθούν κάποια από τα έργα του:

Φιλοσοφία:Φαντασία (1936), Η Υπερβατικότητα του Εγώ (1936),Το προσχέδιο μιας θεωρίας συναισθημάτων (1939),Το Φαντασιακό (1940), Το είναι και το μηδέν (1943), Ο υπαρξισμός είναι ένας ανθρωπισμός (1946), Η Κριτική της διαλεκτικής λογικής (1960), Πεζογραφία: ΟΤοίχος (1939), Δρόμοι της Ελευθερίας (τριλογία), Θεατρικά έργα: Ο Γιός της βροντής (1940), Οι μύγες (1943), Κεκλεισμένων των θυρών (1943), Νεκροί χωρίς τάφο (1946),Το ευλαβικό γύναιο (1964),Τα βρώμικα χέρια (1938).

Advertising

Κινηματογραφικά σενάρια:Το γρανάζι (1946), Ο κύβος ερρίφθη (1947), Το σενάριο για τον Φρόυντ (1959), Λογοτεχνική κριτική: Τι είναι η λογοτεχνία; (1947), Μπωντλαίρ (1947), ΟΆγιος Ζενέ, Κωμωδός και μάρτυρας (1952), Ο ηλίθιος της οικογένειας (1971), Δοκίμια: Situations Ι (1947), Situations V (1964), Situations VI (1964), Situations VII (1965), Situations VIII (1972), Situations IX (1972), Πολιτικάκαιαυτοβιογραφικάκείμενα, Οιδιανοούμενοι (1974),Αυτοβιογραφία, αλληλογραφία: Οι λέξεις (1963), O Σατρ για τον Σατρ.


 Ακολουθεί βίντεο σχετικά με τον Jean Paul Satre:

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:

Advertising

Jean-Paul Sartre. Ανακτήθηκε από https://en.wikipedia.org/. Τελευταία πρόσβαση στις 13/4/2022.

Jean-Paul Sartre. French philosopher and author. Ανακτήθηκε από https://www.britannica.com/. Τελευταία πρόσβαση στις 13/4/2022.

Jean-Paul Sartre – Biographical. Ανακτήθηκε από https://www.nobelprize.org/. Τελευταία πρόσβαση στις 13/4/2022.

Φωτεινή Μακρή: Έχει σπουδάσει Πληροφορική και μένει στο Σιδηρόκαστρο Σερρών. Παρακολούθησε το σεμινάριο «Χρηματοοικονομικής Τεχνολογίας – FinTech – Πληροφορική και Οικονομία» από τον Δρ. Σπύρο Φουντούκη στο City Unity College. Είναι κειμενογράφος στο www.maxmag.gr, στο www.mikrofwno.gr και freelancer παραμυθογράφος. Είχε επιλεγεί από τον Μάρκο Σαριμανώλη και πρόεδρο των Ελλήνων Λογοτεχνών για να συνεργαστεί μαζί του στο site •www.grafomichani.com. Εκεί ως επί το πλείστον σατίριζε την πολιτική επικαιρότητα. Μεταξύ άλλων, από τον Σεπτέμβριο του 2017 συμμετέχει ενεργά στον τομέα της αρθρογραφίας στα εξής site: •www.grafomichani.com, •www.creteonair.eu,•www.enfo.gr, •www.maxmag.gr. Επιπλέον, έχει δική της σατιρική στήλη, με το όνομα «Οι γλωσσοκοπάνες» με 177 άρθρα την οποία εικονογραφεί, στο •www.mikrofwno.gr. Από τον Αύγουστο του 2018 δημιουργεί τα «Daily Madness Stories», εικονογραφημένες, μικρές ιστορίες καθημερινής τρέλας, ενώ από το φθινόπωρο του 2020 ένα όνειρο της πήρε σάρκα και οστά, καθώς άρχισε να γράφει παιδικά παραμύθια για λογαριασμό του www.beastypress.com. Έτσι έγραψε το «Δεν ζεις χωρίς αγάπη» το 2020 και το 2021 το παραμύθι «Ο Bullys ήταν μπούλης». Τα δύο παραμύθια εντάσονται στο Giving Sight the Project και αφορούν το bullying. Τον Σεπτέμβριο του 2022 ξεκίνησε να παρακολουθεί Δημιουργική Γραφή στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει κάνει σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής με την Δημοσιογράφο ραδιοφωνική παραγωγό, εκπαιδεύτρια Λία Λάππα. Tον Οκτώβριο του 2022 έγινε μέλος της Ένωσης Ελλήνων Σεναριογράφων Ε.Σ.Ε www.senariografoi.grΤον Φεβρουάριο του 2023 παρακολούθησε ειδικό σεμινάριο στην Πληροφορική στο MEDITERRANEAN COLLEGE Αθηνών με τίτλο:
«Νέες Τεχνολογίες, Ασφάλεια, Άμυνα και Κυβερνοτρομοκρατία»θέματα ασφαλείας ψηφιακών συστημάτων και υποδομών 5g.Συστήματα μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ)-θέματα κυβερνοασφάλειας και κυβερνοτρομοκρατίας.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

5 υπέροχοι προορισμοί για το Σαββατοκύριακο

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ανάγκη από μικρές, κοντινές και
Inland Empire

«Inland Empire»: Το αινιγματικό «κύκνειο άσμα» του David Lynch

Αν και το «Mullholand Drive» χαρακτηρίστηκε ως μια από τις