Καραγάτσης Μ. : Ένας αινιγματικός εκπρόσωπος των νεοελληνικών γραμμάτων

Μ. Καραγάτσης
Πηγή εικόνας: lifo.gr | Μ. Καραγάτσης.

Μ. Καραγάτσης: ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους της γενιάς του 1930, πολυγραφότατος, σπάνιο παράδειγμα ευφυίας και συγγραφικού ταλέντου. Το έργο του, πλούσιο και γεμάτο αριστουργηματικά γραμμένα μυθιστορήματα, αποτελεί σταθμό στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Μ. Καραγάτσης
Πηγή εικόνας: popaganda.gr | Μ. Καραγάτσης.

Μ. Καραγάτσης – λίγα λόγια για τη ζωή του

Ο Καραγάτσης (πραγματικό όνομα Δημήτρης Ροδόπουλος) γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 23 Ιουνίου του 1908. Το ψευδώνυμο Καραγάτσης προήλθε από το δέντρο «καραγάτσι» ή αλλιώς φτελιά, στου οποίου τη σκιά συνήθιζε να κάθεται και να διαβάζει, όταν βρισκόταν στο εξοχικό της οικογενείας του στη Ραψάνη. Το Μ., με το οποίο ο συγγραφέας συνήθιζε να υπογράφει, φημολογείται πως προερχόταν από το ρωσικό όνομα «Μίτια», μία ρωσική εκδοχή του ονόματος Δημήτρη. Φαίνεται πως οι φίλοι του Καραγάτση τον φώναζαν Μίτια μετά την έκδοση του μυθιστορήματος του «Αδερφοί Καραμάζοφ». Ωστόσο, το Μ. του Καραγάτση ερμηνεύτηκε συχνά από φιλολόγους ως προερχόμενο από το όνομα «Μιχάλης», όνομα που επέλεγε συχνά για τους ήρωες του. Η κόρη του, Μαρίνα Καραγάτση, επιβεβαίωσε τη δεύτερη εκδοχή.

Ο M. Καραγάτσης ξεκίνησε να ασχολείται με την συγγραφή από αρκετά μικρή ηλικία, με τεράστια επιτυχία. Το έργο του είναι πλούσιο και ο ίδιος συγγραφικά, εξαιρετικά, παραγωγικός. Πρόκειται για μία από τις σπάνιες περιπτώσεις συγγραφέων με τόσο πλούσια και παράλληλα ποιοτική παραγωγή γραπτού λόγου. Δυστυχώς, το 1960, στα 52 του έτη, ο σπουδαίος συγγραφέας έχασε τη ζωή του λόγω σοβαρού προβλήματος στην καρδιά που του εκδηλώθηκε λίγους μήνες πριν.

 

Μ. Καραγάτσης
Πηγή εικόνας: literature.gr | Μ. Καραγάτσης.

Ο ίδιος ο συγγραφέας, μιλώντας για τον εαυτό του αλλά και τη σχέση του με την λογοτεχνία είπε χαρακτηριστικά σε συνέντευξη του:

Advertising

Advertisements
Διαβάστε επίσης  «Η Μεγάλη Χίμαιρα»: από τις σελίδες του βιβλίου στη σκηνή
Ad 14

«Η σημερινή εποχή είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, και δε θ’ άλλαζα με τίποτα την φυσική χρονολογική τοποθέτηση της ζωής μου. Η Μοίρα, για να με γεννήσει το 1908 και να με πεθάνει όταν με πεθάνει, ήξερε τι έκανε. Το παρελθόν το γνωρίζω, ώστε να μη με γοητεύει. Το μέλλον είναι σκοτεινό, ώστε να με τρομάζει. Αγαπώ το φωτεινό, το γνωστό Σήμερα.

Όταν κλείνουμαι στο γραφείο μου, μπροστά σ’ ένα λευκό χαρτί και με μερικές ιδέες στο κεφάλι, αισθάνουμαι μια τεράστια ηδονή: Όπως ο γυναικάς πλάι στην ερωμένη του, κι ο μπέκρος μπροστά στο εκατοσταράκι. Εξάλλου, τίποτα δεν μ’ αναγκάζει να γράφω από υποχρέωση για να πέσω στη ρουτίνα. Γράφω μόνον όταν έχω κέφι».

Μ. Καραγάτσης αποσπάσματα από συνέντευξη που έδωσε στον ΘΑΛΗ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ (περιοδικό “Νεοελληνικά Γράμματα”, αρ. 48, Οκτ. 1937), η οποία επαναδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ (ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 27/6/2008).


 Μ. Καραγάτσης: το έργο του

Το έργο που συνέγραψε ο Μ. Καραγάτσης υπήρξε σημαντικά πλούσιο και πολυδιάστατο. Έγραψε μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα. Ο τρόπος γραφής του χαρακτηρίζεται από έναν ρεαλισμό, ή μάλλον έναν νατουραλισμό σπρωγμένο στα όρια. Η μαθητεία του στην ψυχανάλυση, εκφράζεται μέσα από την παρατήρηση και την καταγραφή της πραγματικότητας πίσω από την οποία διαγράφονται τα εσωτερικά και ενστικτώδη κίνητρα, που ενυπάρχουν και, πολλές φορές, συνδιαλέγονται με την ανθρώπινη δράση. Ο ευφυής τρόπος γραφής και η ειρωνεία του συγγραφέα αποτελούν μοναδική περίπτωση στα νεοελληνικά γράμματα.

Advertising

Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος γράφει χαρακτηριστικά για τον Καραγάτση

«Όλο το έργο του Καραγάτση είναι ένας παμμεγέθης Κίτρινος Φάκελος, γεμάτος πειραματικές Θέσεις και ρεαλιστικές Αντιθέσεις για την ανθρώπινη κωμωδία. Αυτό το ενιαίο κείμενο, παρά τις προκαταβολικές ιδέες, ίσως και εξαιτίας τους, είναι ολοζώντανο σώμα, που χαίρεται, πλαντάζει, σπέρνει, γεννάει, σφάλλει, καρδιοχτυπά. Η πιο σωματική γραφή στα Νέα Ελληνικά είναι όλο αισθήσεις —από τις πέντε πιο πολύ η όραση και η όσφρηση— και η έκτη βέβαια· οι άλλες δεν σταματάνε παρά μόνο στον θάνατο, ετούτη τον φέρνει σ’ όλο τον βίο.

Δεν υπάρχει εδώ τίποτα αθώο, αναίτιο, σκοτεινό, εκτός από ένα: το πεπρωμένο, το Ριζικό. […]»

 

Μ. Καραγάτσης
Πηγή εικόνας: bookbar.gr | |Μ. Καραγάτσης.

Ο πρωτότυπος και αντισυμβατικός τρόπος σκέψης από τον οποίο χαρακτηρίζεται ο Μ. Καραγάτσης, είναι εμφανής στο παρακάτω σχόλιο του για την ελευθερία έκφρασης:

Διαβάστε επίσης  Χάνα Άρεντ και η «κοινοτυπία του κακού»
Advertising

«Γιατί η σύγχρονη ευπρέπεια εξοστρακίζει από τη ρητορική και το γραπτό λόγο όχι μόνο τα εγκώμια μα και την ονομασία των γλουτών; Πού οι πνευματικοί απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων -δηλαδή όλη η Ανθρωπότητα- βρίσκουν την απρέπεια και το κακό γούστο; Μήπως στην αρχαία Ελλάδα ο όρος “καλλίπυγος” δεν ήταν ανώτατος έπαινος ομορφιάς; Αφού και σε θεούς χαριζόταν και ναοί ήσαν γνωστοί μ’ αυτή την προσωνυμία…»

Μ. Καραγάτσης “ΓΙΟΥΓΚΕΡΜΑΝ” Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ.

Μερικά από τα σπουδαιότερα έργα του αποτελούν τα παρακάτω:

  •  Γιούγκερμαν
  • Γιούγκερμαν και τα στερνά του
  • Η Μεγάλη Χίμαιρα
  • Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν
  • Ο κοτζάμπασης του Καστρόπυργου
  • Ο μεγάλος ύπνος
  • Ένας χαμένος κόσμος
  • Αίμα χαμένο και κερδισμένο
  • Άμρι α Μούγκου, στο χέρι του Θεού
  • Τα στερνά του Μίχαλου
  • Ο θάνατος κι ο Θόδωρος
  • Ο κίτρινος φάκελος
  • Το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων, Μ. Καραγάτσης,  Ηλ.Βενέζη, Αγγ. Τερζάκη, Στ. Μυριβήλη 
  • Σέργιος και Βάκχος»
  • Η θαυμαστή ιστορία των αγίων Σέργιου και Βάκχου
  • Το 10

Ένα εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Μ. Καραγάτση

Κάποιος που επιθυμεί να γνωρίσει περισσότερα για την σπουδαία μορφή και εξαιρετική συγγραφική πένα του Δημήτρη Ροδόπουλου (ψευδώνυμο Μ. Καραγάτσης), αξίζει να παρακολουθήσει το παρακάτω ντοκιμαντέρ. Μέσα από ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες και εικόνες, αλλά και σπάνια ντοκουμέντα, ο θεατής γνωρίζει καλύτερα τον Καραγάτση και καταφέρνει να μπει, έστω και για λίγο, στον κόσμο του, ένα κόσμο γεμάτο ενδιαφέροντες, αινιγματικούς ήρωες, που συχνά αποτελούν προσωπεία του συγγραφέως. Έναν κόσμο όπου τα ένστικτα και τα βαθύτερα κίνητρα των ηρώων ορίζουν τη δράση τους με έναν τρόπο ευφυή και μοναδικό. Άλλωστε, τα έργα του Μ. Καραγάτση αντικατοπτρίζουν την κοινωνία, αρκούντως ρεαλιστικά και χωρίς κανέναν ιδεαλιστικό μανδύα. Το ντοκιμαντέρ υπάρχει στο Youtube και ανήκει στην σειρά ντοκιμαντέρ που φέρει τον τίτλο «εποχές και συγγραφείς»:

Διαβάστε επίσης  Θεατρικές παραστάσεις που ξεχώρισαν την θεατρική σεζόν 2018-2019

Advertising


Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

  1. Κωνσταντινίδης Γιώργος, «Το σκοτεινό στυλ του Μ. Καραγάτση», andro.gr (τελευταία επίσκεψη 21/06/2020).
  2. «Στις 23 Ιουνίου του 1908 γεννιέται ο συγγραφέας Μ. Καραγάτσης», popaganda.gr (τελευταία επίσκεψη 21/06/2020).
  3. Δρίβας Αλέξανδρος, «Όσα δεν γνωρίζουμε για τον συγγραφέα Μ. Καραγάτση», tsemperlidou.gr (τελευταία επίσκεψη 21/06/2020).
  4. «Καραγάτσης Μ.», greek-language.gr (τελευταία επίσκεψη 21/06/2020).
  5. Ραυτόπουλος Δημήτρης, «Το λογοτεχνικό θεώρημα του Μ. Καραγάτση. Το μεγάλο “μαύρο δέντρο” της ελληνικής πεζογραφίας». Εμφύλιος και λογοτεχνία, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2012.
  6. Μικέ Μαίρη, «Η από-κοσμη συντροφικότητα: Σχόλια σε διηγήματα του Μ. Καραγάτση». Εναρμόνιον κράμα. Δοκίμια για την πεζογραφία, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2012.
  7. Μπερλής Άρης, «Μ. Καραγάτσης. Παρουσίαση-Ανθολόγηση». Η μεσοπολεμική πεζογραφία. Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939), τ. Δ΄, Εκδόσεις Σοκόλη, Αθήνα 1992.
  8. Πολίτης Λίνος, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1998 (9η έκδ.).
  9. Καραντώνη Α., Πεζογράφοι και πεζογραφήματα της γενιάς του ’30, Εκδόσεις Παπαδήμας, Αθήνα 1977.
  10. «Μ. Καραγάτσης», logomnimon.wordpress.com (τελευταία επίσκεψη 21/06/2020).

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Twin Lynch

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ένας από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς
πώς να παραιτηθείς από τη δουλειά σου και να ακολουθήσεις τα όνειρα σου

Πώς να παραιτηθείς από τη δουλειά σου και να ακολουθήσεις τα όνειρα σου

Όλοι έχουμε κληθεί να κάνουμε δουλειές που δεν είναι ιδανικές,