Στις 8 Απριλίου 2013 πεθαίνει η Μάργκαρετ Χίλντα Θάτσερ (Margaret Hilda Thatcher) σε ηλικία 88 ετών, μία εκ των πιο αμφιλεγόμενων προσωπικοτήτων στην ιστορία της πολιτικής. Γεννηθείσα στην κομητεία Λίνκολνσάιρ της Αγγλίας στις 13 Οκτωβρίου 1925, η Margaret Hilda Roberts (το πατρικό της) επέλεξε να σπουδάσει Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ενώ έλαβε τα πρώτα της πολιτικά ερεθίσματα από την ανάμιξη του πατέρα της στο τοπικό πολιτικό γίγνεσθαι. Η οικογένεια της υποστήριζε το Εργατικό Κόμμα.
Τα πρώτα βήματα της Θάτσερ στην πολιτική
Η Θάτσερ έδειξε από νωρίς την τάση της προς διαφοροποίηση από το κοντινό της περιβάλλον, καθώς το 1946 ανέλαβε την προεδρία της Συντηρητικής Ένωσης του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Το 1949 ήταν η νεότερη υποψήφια στο συντηρητικό κόμμα και η μόνη γυναίκα. Το 1951 παντρεύτηκε τον Ντένις Θάτσερ, έναν διαζευγμένο πλούσιο επιχειρηματία, ο οποίος χρηματοδότησε τις νομικές σπουδές της. Το 1953, πριν γίνει βουλευτής, κατάφερε να πάρει πτυχίο Νομικής με εξειδίκευση στο φορολογικό δίκαιο, την ίδια χρονιά, δηλαδή, που γέννησε τα δίδυμα παιδιά της.
Η είσοδος στη Βουλή και τα πρώτα της αξιώματα
Το 1959 πέτυχε την είσοδο της στη Βουλή των Κοινοτήτων (House Of Commons) για λογαριασμό των Συντηρητικών, ως μέλος από την εκλογική περιφέρεια του Φίντσλεϊ. Τα πρώτα χρόνια της θητείας της ψήφισε υπέρ της αποποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας, τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων, αλλά και τη διατήρηση της θανατικής ποινής. Την περίοδο 1961-1964 διετέλεσε γενικός γραμματέας του Υπουργείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Εν συνεχεία μετακομίζει στο Υπουργείο Παιδείας, αναλαμβάνοντας το ρόλο του υφυπουργού, ως μέλος της κυβέρνησης του Έντουαρντ Χηθ. Κατά τη διάρκεια της θητείας της περιέκοψε τον Προϋπολογισμό για την Παιδεία, ενώ κατάργησε τη χορήγηση δωρεάν γάλακτος στα σχολεία για παιδιά επτά ως έντεκα ετών. Οι αποφάσεις της αυτές προκάλεσαν κύμα διαμαρτυριών, κατά το οποίο της αποδόθηκε το σύνθημα «Thatcher Thatcher, Milk Snatcher» (Θάτσερ, Θάτσερ, άρπαγας του γάλακτος).
Η γέννηση της «Σιδηράς Κυρίας»
Η θητεία του Έντουαρντ Χηθ είχε άδοξο τέλος, καθώς οι διαρκείς συγκρούσεις του με τα εργατικά συνδικάτα τον υποχρέωσαν στην κήρυξη πρόωρων εκλογών το Φεβρουάριο του 1974. Οι Εργατικοί επικράτησαν, γεγονός που σήμανε την απομάκρυνση του από την αρχηγία του κόμματος των Συντηρητικών. Το 1975 μετά από διαδικασία ψηφοφορίας, η Μάργκαρετ Θάτσερ κατέλαβε τη θέση του Έντουαρντ Χηθ νικώντας τέσσερις αντιπάλους της, που επίσης φιλοδοξούσαν τα σκήπτρα των Συντηρητικών. Έτσι, η Θάτσερ αποτελεί την πρώτη γυναίκα ηγέτη στην ιστορία του κόμματος. Ως αρχηγός της Αντιπολίτευσης, δήλωσε υπέρ των περιορισμών στις δημόσιες δαπάνες και υπέρμαχος των απαιτήσεων των εμπορικών οργανώσεων.
Η χρονική περίοδος κατά την οποία η Θάτσερ ανέλαβε την αρχηγία των Συντηρητικών συμπίπτει με πολλά σημαντικά γεγονότα. Στον οικονομικό τομέα, ο πληθωρισμός, μετά από δημοσιεύματα βρετανικών μέσων, αποκαλύπτεται ότι αγγίζει το 25%, ποσοστό που έφερε τη Μεγάλη Βρετανία στην πρώτη θέση της σχετικής κατηγορίας στην Ευρώπη. Ο τότε Πρωθυπουργός Χάρολντ Ουίλσον χρησιμοποιεί την πειθώ για να κατευνάσει τα απογοητευμένα εργατικά συνδικάτα, αλλά δύσκολα μπορεί να εξαλείψει την εντύπωση ενός γενικότερου οικονομικού αδιεξόδου. Παράλληλα, λίγο νωρίτερα, στις 5 Ιουνίου του 1975 δίνεται η λύση μεταξύ των υποστηρικτών και των επικριτών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ε.Ο.Κ.), με το ιστορικό δημοψήφισμα να αποφαίνεται υπέρ της παραμονής στην Κοινότητα με ποσοστό 67,2% των εκλογέων έναντι 32,8%!
Στις 19 Ιανουαρίου 1976, σε μια ομιλία της, καταφέρθηκε εναντίον της ιμπεριαλιστικής πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης. Σε απάντηση, σοβιετική εφημερίδα «Krasnaya Zvezda», όργανο του Υπουργείου Άμυνας, της απέδωσε το παρατσούκλι «Σιδηρά Κυρία». Αυτό τη βοήθησε να χτίσει το αδιάλλακτο και σκληρό προφίλ της και έμελλε να τη συνοδεύσει στο υπόλοιπο της πολιτικής της καριέρας.
Ο «Χειμώνας της Δυσαρέσκειας» και η άνοδος της Θάτσερ στην εξουσία
Ο διάδοχος του Ουίλσον, Τζέιμς Κάλλαχαν, δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικότητα την πτωτική πορεία της οικονομίας. Η οικονομική κατάσταση χειροτέρεψε και μετά από συνεχιζόμενα προβλήματα με τα συνδικάτα οργανώθηκαν μαζικές απεργίες, ενώ σημειώθηκαν επεισόδια σε πολλές περιπτώσεις. Ο «χειμώνας της δυσαρέσκειας» (1978-1979), όπως ονομάστηκε η περίοδος αυτή, είχε τα αίτια της στην απόφαση της κυβέρνησης να μην αυξήσει τους μισθούς των εργαζομένων του δημόσιου τομέα. Ως απόρροια των γεγονότων αυτών προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 3 Μαΐου του 1979, στις οποίες η Θάτσερ κατατροπώνει τον Κάλλαχαν και οδηγεί το Συντηρητικό Κόμμα εκ νέου στην εξουσία. Ως Πρωθυπουργός, υπόσχεται ότι θα μειώσει τη φορολογία του εισοδήματος των φυσικών προσώπων και θα περιορίσει τη δραστηριότητα των εργατικών σωματείων. Απώτερος σκοπός της είναι η επαναφορά της οικονομίας σε ανοδική πορεία, μέσα από ένα σύνολο καταλυτικών μεταρρυθμίσεων.
Πρώτη Θητεία (1979-1983)
Κατά κοινή παραδοχή, η οικονομική πολιτική που ακολούθησε η Θάτσερ ήταν σκληρή. Ιδιωτικοποίησε πολλούς τομείς του δημοσίου, δηλώνοντας κάθε φορά που το έπραττε «ελάτε μαζί να νικήσουμε το σοσιαλισμό». Αύξησε τα επιτόκια, προτιμώντας μία πολιτική έμμεσης φορολογίας. Παράλληλα, έκανε περικοπές στις δαπάνες για την παιδεία και την στέγαση. Αποτέλεσμα των χειρισμών της είναι η εκτίναξη της ανεργίας στα ύψη σε βάθος μίας τετραετίας, με 3,6 εκατομμύρια ανθρώπους να μένουν χωρίς δουλειά!
Παράλληλα, η Θάτσερ δεν παραμέλησε την εξωτερική πολιτική. Επιθυμούσε διακαώς να επαναπροσδιορίσει την Αγγλία ως υπολογίσιμη δύναμη στα μάτια των έξω, αλλά και των μέσα στη χώρα, αποκαθιστώντας την φτωχή εικόνα που η τελευταία παρουσίαζε τα προηγούμενα χρόνια στον τομέα αυτό. Έτσι, στην ΕΟΚ ακολούθησε καθαρά εθνοκεντρική πολιτική, γεγονός που την έφερνε διαρκώς σε τριβή με πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες. Το 1979 στις Βρυξέλλες, υποστήριξε το πρόγραμμα ενίσχυσης του ΝΑΤΟ με πυρηνικά οπλικά συστήματα μέσου βεληνεκούς, για να εξισορροπηθεί η υπεροχή της Σοβιετικής Ένωσης στον αντίστοιχο τομέα.
Το 1980, η εκλογή του Ρόναλντ Ρήγκαν ως προέδρου των Η.Π.Α. ενίσχυσε το πολιτικό status της Θάτσερ, καθώς στο πρόσωπο του βρήκε έναν ισχυρό σύμμαχο, αρωγό στην υλοποίηση των οικονομικών και πολιτικών της σχεδίων. Μαζί αποφάσισαν να εφαρμόσουν τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές συνταγές του οικονομολόγου Milton Friedman – διδάγματα τα οποία είχε ακολουθήσει μοναχά ο δικτάτορας της Χιλής και μετέπειτα φίλος της, Αγκούστο Πινοσέτ! Σε αμφότερα τα κράτη οι μαζικές απολύσεις εργαζομένων και οι ιδιωτικοποιήσεις αποκτούν φρενήρεις ρυθμούς! Η Βρετανία της δεκαετίας του 1980 δεν ήταν όσο προετοιμασμένη θα ήθελε η Θάτσερ για το νέο οικονομικό όραμα. Στο Λονδίνο και πολλές άλλες πόλεις της Αγγλίας ξεσπούν βίαιες ταραχές που τερματίζονται μονάχα με την καταστολή της αστυνομίας. Το 1981 αντιμετωπίζει με αδιαλλαξία τους απεργούς πείνας του ΙΡΑ, δέκα εκ των οποίων χάνουν τη ζωή τους.
Εισβολή στα Φόλκλαντ: Η «Σιδηρά Κυρία» στο απόγειο της δόξας της
Στις 2 Απριλίου του 1982, η Αργεντινή, βρισκόμενη υπό δικτατορικό καθεστώς, εισβάλλει στα υπό αγγλική διοίκηση Νησιά Φόλκλαντ. Οι Η.Π.Α. σπεύδουν να δηλώσουν ανοιχτά τη στήριξή τους στην Βρετανία, με τον Ρήγκαν να προσφέρει «υλική υποστήριξη» στη Θάτσερ προκειμένου να ανακαταλάβει τα νησιά.
Η κατάσταση για τη Σιδηρά Κυρία είναι πιεστική, καθώς στο εσωτερικό της χώρας οι τριγμοί από αυτή την αναπάντεχη εξέλιξη είναι εμφανείς. Ο Λόρδος Κάρρινγκτον, Υπουργός Εξωτερικών, παραιτήθηκε στις 5 Απριλίου και αντικαταστάθηκε από τον Φρανσίς Πάιμ. Ο Μάικλ Φουτ, ο αρχηγός της αντιπολίτευσης, απαιτεί πολιτική λύση, με την πρωθυπουργό της Βρετανίας να προβαίνει σε καθησυχαστικές δηλώσεις με τις οποίες αφήνει να εννοηθεί ότι το αγγλικό ναυτικό είναι έτοιμο για την ανακατάληψη των νησιών. Στις 31 Μάη του 1982, τα βρετανικά στρατεύματα πλησιάζουν τα νησιά Φόλκλαντ και μέσα σε 24 ώρες θέτουν γερές βάσεις για την ανακατάληψή τους, βυθίζοντας το καταδρομικό «Στρατηγός Μπελγκράνο» της Αργεντινής. Στις 20 του ίδιου μήνα, με αναπτερωμένο ηθικό από τις επιτυχίες του Βασιλικού Ναυτικού, η Μάργκαρετ Θάτσερ απορρίπτει έκκληση του Ο.Η.Ε. για διαπραγματεύσεις. Τόσο αυξημένη ήταν η αυτοπεποίθησή της, που αρνήθηκε ακόμα και την πρόταση του Ρήγκαν για επίτευξη διπλωματικής λύσης. Ο Βρετανός Καθηγητής της Ιστορίας Ρίτσαρντ Άλντους στο βιβλίο του: «Reagan and Thatcher: The Difficult Relationship» αναφέρει την προσπάθεια του Ρήγκαν να πείσει την Θάτσερ για μια διπλωματική λύση. Η απάντησή της ήταν:
«Μιλάμε για τη δημοκρατία και τα Νησιά μας. Το χειρότερο που μπορούμε να κάνουμε τώρα είναι να δείξουμε ότι αποτύχαμε»
Στις 14 Ιουνίου, τα Φόλκλαντ ήταν και πάλι βρετανικό έδαφος!
Τα χαρακτηρισθέντα απόρρητα αρχεία του Φορέιν Όφις για το 1982 αναφέρουν την κατάθεση της Μ. Θάτσερ τον Οκτώβριο του 1982 στην Επιτροπή Εξέτασης για τα Νησιά Φώκλαντ. Σύμφωνα με την κατάθεσή της:
«Δεν περίμενα ποτέ μα ποτέ να εισβάλουν απευθείας οι Αργεντινοί στα Φώκλαντ. Ήταν τόσο ανόητη κίνηση, όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα, τόσο ανόητο πράγμα και μόνο να το σκεφτεί κανείς»
Advertising
Δεύτερη Θητεία (1983-1987)
Ο Πόλεμος των Φώκλαντ, μαζί με μια οικονομική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στις αρχές του 1983, ανέβασαν τη δημοτικότητα της Κυβέρνησης. Η πατριωτική έξαρση μετά τη νικηφόρα έκβαση του πολέμου για τα Φόλκλαντ βοήθησε προς την ίδια κατεύθυνση! Εκμεταλλευόμενοι το διχασμό του Εργατικού Κόμματος της εποχής εκείνης, οι Συντηρητικοί πέτυχαν νέα νίκη στις εκλογές του Ιουνίου, κερδίζοντας 42,4% των ψήφων, έναντι 27,6% των Εργατικών. Στη δεύτερη τετραετία της, η Θάτσερ θέλησε να εφαρμόσει τις νεοφιλελεύθερες της αντιλήψεις και για να γίνει αυτό έπρεπε να μειώσει τη δύναμη των συνδικάτων και των επαγγελματικών ενώσεων.
Τον Μάρτιο του 1984 η κυβέρνηση προσπάθησε να ιδιωτικοποιήσει τα κερδοφόρα ορυχεία και να κλείσει τα ζημιογόνα. Οι ανθρακωρύχοι αντέδρασαν έντονα. Η απεργία των ανθρακωρύχων, η οποία διήρκεσε έναν ολόκληρο χρόνο, αναδείχτηκε ως το πιο σημαντικό γεγονός στη δεύτερη τετραετία της Θάτσερ. Τα δύο τρίτα των εργαζόμενων συμμετείχαν στην απεργία, η οποία αποδείχτηκε πολύ επιζήμια για τη βρετανική οικονομία. Το κόστος της αποτιμήθηκε σε 1,5 δις. λίρες και σε αυτήν αποδόθηκε η διολίσθηση της λίρας έναντι του δολαρίου. Η Θάτσερ δήλωσε πως δεν θα υποχωρήσει στα αιτήματα των συνδικάτων, αφού είχε φροντίσει να κρατήσει καύσιμα εκ των προτέρων. Έτσι μετά από 12 μήνες και τη χρήση βίας εκ μέρους της αστυνομίας η απεργία έληξε. Τελικά, η κυβέρνηση έκλεισε 25 ορυχεία, αντί για 20, που σχεδίαζε αρχικά. Η ήττα του συνδικαλιστικού κινήματος των ανθρακωρύχων ενίσχυσε τη Θάτσερ και άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για τις ιδιωτικοποιήσεις πάρα πολλών δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών, για τη δραστική περικοπή των δημοσίων δαπανών, τη δραματική συρρίκνωση του κράτους Πρόνοιας, κλπ.
Τα ξημερώματα της 12ης Οκτωβρίου 1984 από τύχη διέφυγε τραυματισμό, καθώς η παράνομη οργάνωση των Ιρλανδών εθνικιστών IRA επιτέθηκε στο ξενοδοχείο όπου διέμενε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του κόμματός της στην πόλη Μπράιτον. Από την επίθεση εκείνη σκοτώθηκαν πέντε άτομα και τραυματίστηκαν πολλά άλλα. Η ίδια, σε μια επίδειξη ψυχραιμίας, δεν άλλαξε καθόλου το πρόγραμμά της και την άλλη μέρα εκφώνησε κανονικά την προγραμματισμένη της ομιλία στο Συνέδριο.
Την ίδια χρονιά δηλώνει την φιλική της διάθεση προς τον Μ. Γκορμπατσόφ, ένα χρόνο πριν εκείνος διαδεχτεί τον Κ. Τσερνιένκο στην ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης. Η Θάτσερ λειτουργεί ως γεφυρωτής των σχέσεων Σοβιετικής Ένωσης – Η.Π.Α., με τους Γκορμπατσόφ και Ρήγκαν να ανταλλάζουν πρωτοχρονιάτικες τηλεοπτικές ευχές, στέλνοντας ελπιδοφόρο μήνυμα σε όλο τον κόσμο.
Η πάταξη του χουλιγκανισμού
Στις 29 Μαϊου 1985 μία ώρα πριν την έναρξη του τελικού του πάλαι ποτέ Κυπέλλου Πρωταθλητριών ανάμεσα στη Λίβερπουλ και την Γιουβέντους, οι οπαδοί των «Reds» παραβίασαν ένα κιγκλίδωμα που τους χώριζε από τους Ιταλούς με συνέπεια οι φίλοι της ιταλικής ομάδας να οπισθοχωρήσουν προς έναν τοίχο. Όσοι βρίσκονταν εκεί συνεθλίβησαν από την πίεση χιλιάδων ανθρώπων. Ο τοίχος τελικά κατέρρευσε με συνέπεια 39 οπαδοί να χάσουν την ζωή τους, ενώ περισσότεροι από 600 τραυματίστηκαν. Το γεγονός έμεινε γνωστό ως «η Τραγωδία του Χέιζελ».
Η Μάργκαρετ Θάτσερ αποφάσισε να εξαντλήσει την αυστηρότητα της προτείνοντας τιμωρία αποκλεισμού πέντε ετών για κάθε αγγλική ομάδα από τις διοργανώσεις της UEFΑ και επιπλέον μέτρα προκειμένου να εκλείψει κάθε μορφή χουλιγκανισμού στο «Νησί».
«Πρέπει να καθαρίσουμε τον χουλιγκανισμό και θα περάσουμε ξανά τη θάλασσα για να παίξουμε σε ευρωπαϊκή διοργάνωση μόνο αν και όταν τελειώσουμε με αυτό το πρόβλημα»
Όπερ και εγένετο. Έτσι, πάταξε τον χουλιγκανισμό και το αγγλικό ποδόσφαιρο άλλαξε πλήρως την εξωγηπεδική του εικόνα, αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος.
Τρίτη Θητεία (1987-1990)
Οι Συντηρητικοί κέρδισαν και τις βουλευτικές εκλογές του 1987. Το 1988 αντιτάχθηκε σθεναρά στη διαφαινόμενη συγκεντροποίηση της λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κατά τη γνώμη της θα οδηγούσε σε ομοσπονδιακές δομές. Η ίδια υποστήριζε ότι ο ρόλος της Ε.Ε. έπρεπε να περιοριστεί στη διασφάλιση του ελεύθερου εμπορίου και του ανόθευτου ανταγωνισμού. Η αντιευρωπαϊκή της πολιτική άρχισε να διχάζει το κόμμα της, δημιουργώντας δύο αντίπαλες τάσεις, μια φιλοευρωπαϊκή και μια αντιευρωπαϊκή. Ο διχασμός αυτός έμελλε να αποβεί μοιραίος και για την ίδια.
Οι αποκρατικοποιήσεις συνεχίστηκαν. Η British Steel, η British petroleum, η Rover Group, η Rolls Royce και οι εταιρίες ύδρευσης (Regional Water Authorities, RWAs) ιδιωτικοποιήθηκαν. Το 1987 η Θάτσερ εισάγει για πρώτη φορά στη Σκωτία τον κεφαλικό φόρο, έναν άδικο φόρο – που επηρέαζε κυρίως το εισόδημα των μεσαίων και των φτωχών στρωμάτων – που έμελλε να αποφέρει σημαντικό πλήγμα στην όλη πορεία της Θάτσερ. Το 1988 εισήγαγε τον κεφαλικό φόρο σε Αγγλία και Ουαλία με αποτέλεσμα την επέκταση της δυσαρέσκειας και της οργής των πολιτών.
Η θητεία της Μάργκαρετ Θάτσερ άρχισε και τελείωσε με βία. Το 1990 το Λονδίνο γνώρισε τις μεγαλύτερες ταραχές που είδαν πολλές γενιές στο κέντρο του, εξαιτίας του απεχθούς φορολογικού σχεδίου της. Στις 22 Νοεμβρίου του ίδιου έτους η Θάτσερ διαβαίνει για τελευταία φορά το κατώφλι του Μπάκινγχαμ ως πρωθυπουργός της χώρας.
Στην εκλογή νέου προέδρου του, το 1990, το κόμμα των Συντηρητικών ήταν βαθιά διχασμένο, τόσο για το θέμα της Ευρώπης, όσο και για θέματα εσωτερικής φορολογικής πολιτικής. Με αντίπαλο τον πρώην Υπουργό της, Michael Heseltine, η Θάτσερ δεν κατόρθωσε να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο και, κατόπιν διαβούλευσης με συνεργάτες της, ανακοίνωσε την πρόθεσή της να μην είναι υποψήφια στον επόμενο γύρο. Στήριξε τον Τζον Μέιτζορ, ο οποίος και εξελέγη. Η ίδια παρέμεινε βουλευτής ως τις εκλογές του 1992.
Μετά την απόσυρσή της από την πολιτική, το 1992, η Μάργκαρετ Θάτσερ έλαβε τον τιμητικό τίτλο της Βαρώνης από τη Βασίλισσα Ελισάβετ, ο οποίος της εξασφάλισε δια βίου συμμετοχή στη Βουλή των Λόρδων. Το 2002, ανακοινώθηκε ότι οι γιατροί της της συνέστησαν να μην προβαίνει πλέον σε δημόσιες ομιλίες, για λόγους υγείας. Μικρο-εγκεφαλικά επεισόδια είχαν προκαλέσει ζημιά στην πρόσφατη μνήμη της. Η Μάργκαρετ Θάτσερ απεβίωσε στις 8 Απριλίου 2013 στo Λονδίνο ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Η αποτίμηση μίας πλούσιας πολιτικής σταδιοδρομίας
Πολλές αντιφατικές απόψεις ακούγονται για τη Θάτσερ μέχρι και σήμερα. Η αντιλαϊκή της πολιτική και η σκληρή στάση της απέναντι στους απεργούς πυροδότησε κύματα μίσους προς το πρόσωπό της. Συγχρόνως, η συνέπεια της στην υπόσχεση της για την μείωση του πληθωρισμού και η, σε γενικές γραμμές, συνεπής διαχείριση των οικονομικών της Αγγλίας μέχρι το τέλος της δεύτερης της θητείας ενίσχυε την δημοτικότητά της διαρκώς. Αν συνυπολογιστεί η στρατιωτική επιτυχία στα Φόλκλαντ υπό τις οδηγίες της, η παραμονή της για 12 χρόνια στο νούμερο 10 της Ντάουνινγκ Στρητ μπορεί να εξηγηθεί. Υποστηρικτές της υπάρχουν μέχρι και σήμερα, όπως και αυστηροί επικριτές της ίδιας, και της πολιτικής του νεοφιλελευθερισμού που εκείνη αντιπροσώπευε. Όποια και να είναι η άποψη του καθενός για τη Θάτσερ, δεν μπορεί να αρνηθεί ότι το στίγμα που άφησε στην πολιτική σκηνή ήταν ανεξίτηλο.
Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, Τόμος 10, λήμμα «Θάτσερ, Μάργκαρετ» | Χρονικό του 20ου αιώνα, Εκδόσεις Δομική | www.sport24.gr | news.bbc.co.uk
