Ντον Χάσκινς: Ο άνθρωπος που άλλαξε το μπάσκετ

Το άθλημα της καλαθοσφαίρισης ή μπάσκετ, όπως είναι ευρέως γνωστό, εφευρέθηκε το Δεκέμβριο του 1891 από τον Καναδό-Αμερικανό γυμναστή Τζέιμς Νέισμιθ (James Naismith). Ο βροχερός καιρός εκείνης της ημέρας σε συνδυασμό με την ευρηματικότητα αυτού του ανθρώπου γέννησαν ένα από τα σημαντικότερα και πιο διαδεδομένα αθλήματα στον παγκόσμιο χάρτη. Ο Νέισμιθ, προσπαθώντας να βρει έναν τρόπο να κρατήσει σε φόρμα τους μαθητές του με ασκήσεις σε εσωτερικούς-κλειστούς χώρους, κάρφωσε ένα καλάθι σε ύψος περίπου 3 μέτρων και έγραψε το αυθεντικό βιβλίο κανόνων για το μπάσκετ. Από εκείνη την ήμερα έχουν περάσει 2 αιώνες και το μπάσκετ έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο δημοφιλή αθλήματα του κόσμου. Σε πάρα πολλές χώρες βρίσκουμε γήπεδα γεμάτα με ευτυχισμένα παιδιά όλων των ηλικιών, αλλά και ενήλικες, να διασκεδάζουν, κρατώντας μία πορτοκαλί μπάλα γεμάτη σπυράκια. Στην κορυφή του παγκοσμίου μπάσκετ βρίσκεται αναμφίβολα η Αμερική και το πρωτάθλημα του NBA (National Basketball Association). Εκεί συναντάς του μεγαλύτερους αθλητές, προπονητές και τεχνοκράτες στο χώρο. Κάθε παιχνίδι αποτελεί ένα φαντασμαγορικό σόου με αποκορύφωμα τους τελικούς των play-off. Για να φτάσουμε όμως σε αυτό το αποτέλεσμα, έπρεπε να γίνουν αρκετές αλλαγές στους κανονισμούς, αλλά κυρίως στην νοοτροπία των ανθρώπων που περιτριγύριζαν το μπάσκετ. Και εκεί ακριβώς θα εστιάσουμε σε αυτό το άρθρο, στην ομάδα και τον προπονητή που κατάφεραν να αλλάξουν το άθλημα, ενώ βρέθηκαν απέναντι σε μία εξαγριωμένη κοινωνία. Ο Ντον Χάσκινς (Don Haskins) και οι ανθρακωρύχοι (miners) αποτέλεσαν την αρχή της αλλαγής.

Ντον Χάσκινς και η αρχή του ονείρου

Η χρονιά που έμελλε να αλλάξει ριζικά τη δομή του μπάσκετ ήταν το 1966 και ο πρωτεργάτης ακούει στο όνομα Ντον Χάσκινς. Ο Χάσκινς γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1930 στο Ένιντ της Οκλαχόμα. Έπαιξε μπάσκετ σε κολεγιακό επίπεδο για περίπου 3 χρόνια στην ομάδα που εκπροσωπεί το πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα, όπου πήρε και το προσωνύμιο «η αρκούδα». Μπορεί τα κατορθώματα του ως παίκτης να φαντάζουν μέτρια, όμως ήταν η προπονητική του καριέρα, κατά την διάρκεια της οποίας κατάφερε να πετύχει κάτι που φάνταζε ακατόρθωτο για την εποχή. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο Ντον Χάσκινς από το 1955 έως το 1961 προπονούσε σε λύκεια μικρών πόλεων. Το 1961, όντας προπονητής στη γυναικεία ομάδα Ντούμας στο Τέξας, αποδέχεται την πρόταση των Texas Westerns Miners. Ο πενιχρός μισθός και η υποχρέωσή του να κοιμάται στις εστίες του Πανεπιστημίου μαζί με την οικογένεια του, ώστε να έχει υπό έλεγχο τους φοιτητές-καλαθοσφαιριστές, δεν μπορούσαν να τον κρατήσουν μακριά από ένα όνειρο ζωής.

Ξεκινώντας στους «ανθρακωρύχους», οι προσδοκίες ήταν πολύ χαμηλές. Μπορεί να βρισκόταν πλέον στον κόσμο του κολεγιακού μπάσκετ και στην πρώτη κατηγορία αυτού, αλλά οι στόχοι της ομάδας φάνταζαν χαμηλοί έως ανύπαρκτοι. Ο ίδιος ήταν αποφασισμένος να πετύχει παρά τις αντίξοες συνθήκες και τα κατάφερε. Ήταν αυτή η αποφασιστικότητα σε συνδυασμό με την μπασκετική οξυδέρκειά του που αποτέλεσαν την αρχή της αλλαγής. Ο Χάσκινς συνειδητοποίησε γρήγορα ότι η ομάδα του – παρά το ταλέντο – χρειαζόταν επιπλέον ενίσχυση και ο ίδιος άρχισε να κοιτάζει παίκτες με σκοπό να τους πείσει να αποτελέσουν μέλη των «ανθρακωρύχων». Γρήγορα κατάλαβε ότι δεν ήταν εύκολο το εγχείρημα. Πώς θα μπορούσε να πείσει νέα ταλέντα να απορρίψουν καλύτερες προτάσεις για μία άσημη ομάδα χωρίς αληθινούς, μέχρι εκείνη τη στιγμή, στόχους! Σε μία από τις αναζητήσεις του ανακάλυψε τον Μπόμπι Τζο Χιλ (Bobby Joe Hill), ο οποίος μετέπειτα θα γινόταν ο ηγέτης και αρχηγός αυτή της ομάδας. Μάλιστα αυτός ήταν ο πρώτος παίκτης που κατάφερε να κλείσει ο Χάσκινς. Ο Μπόμπι ήταν αφροαμερικάνος, κάτι που δημιούργησε τριγμούς για το κολλέγιο στο Τέξας. Το διοικητικό συμβούλιο του σχολείου αντέδρασε για να πάρει την απάντηση από τον Χάσκινς: «Δε βλέπω λευκό ή μαύρο, βλέπω παίκτες». Ο Χάσκινς συνέχισε να ψάχνει για ταλέντα αδιαφορώντας για τα ρατσιστικά σχόλια και τις αντιδράσεις που περίκλειαν της αποφάσεις του.

Διαβάστε επίσης Δάκης: ο τραγουδιστής του καλοκαιριού

Oι δυσκολίες ενάντια στο μπάσκετ

Οι «ανθρακωρύχοι» με τους νέους παίκτες σε συνδυασμό με την πολύ απαιτητική προπόνηση που τους επέβαλλε ο Χάσκινς, είχαν εμφανή αποτελέσματα από την πρώτη χρονιά, πετυχαίνοντας πρωτάκουστες επιδόσεις για την ομάδα της τότε εποχής. Από το 1961 έως και το 1964, η ομάδα καταφέρνει να έχει μια διαρκή βελτίωση, χωρίς όμως να καταφέρνει το κάτι παραπάνω. Στην αρχή της επόμενης χρονιάς, ο Ντον Χάσκινς διαλέγει 7 παίκτες για την ομάδα του και η μεγάλη αλλαγή παίρνει σιγά σιγά σάρκα και οστά. Ο Μπόμπι Τζο Χιλ μαζί με τους Ντέιβιντ Λάτιν, Γουίλι Γουόρσλεϊ, Γουίλι Κέιτζερ, Νέβιλ Σέντ, Χάρι Φλούρνοϊ και Όρνστειν Άρτις θα αποτελέσουν μία τρομερή επτάδα με φοβερά προσόντα και ένα σημαντικό “ελάττωμα” για την εποχή, ήταν όλοι αφροαμερικάνοι. Όμως αυτή η ομάδα, με τον Χάσκινς στον πάγκο, ήταν προορισμένη να γράψει ιστορία και να αλλάξει το παγκόσμιο μπάσκετ για πάντα. Τη σεζόν 1965-66 ξεκίνησαν ως μία άσημη ομάδα και χωρίς να αποτελούν φόβητρο για τα υπόλοιπα μεγάλα πανεπιστήμια. Γρήγορα όμως τα πράγματα άλλαξαν. Οι «ανθρακωρύχοι» ήταν αήττητοι μέχρι το τελευταίο παιχνίδι της χρονιάς, όπου έχασαν από το Σιάτλ. Το παρασκήνιο αυτής της ήττας θέλει την ομάδα του Χάσκινς με υποκινητή τον Μπόμπι να το σκάει την παραμονή του αγώνα, ώστε να παρευρεθεί σε κάποιο πάρτι. Είχαν ήδη κερδίσει μία θέση στο τουρνουά του NCAA και στο τελευταίο παιχνίδι ήταν κακοί με αποτέλεσμα να χάσουν από μία μέτρια ομάδα. Αν εξαιρέσουμε, λοιπόν, το τελευταίο παιχνίδι, οι Texas Westerns Miners είχαν μια φαινομενικά τέλεια χρονιά. Αυτή όμως είναι μόνο η μισή αλήθεια. Μπορεί εντός αγωνιστικών χώρων να κέρδιζαν τους αντιπάλους τους, όμως δεν είχαν καταφέρει να κερδίσουν τον σεβασμό και η αιτία ήταν μία, υπήρχαν στην ομάδα 7 αφροαμερικάνοι.

Διαβάστε επίσης Όταν ο Lou Reed άφηνε τη μουσική για την ποίηση

Αυτή η χρονιά κύλησε με τρομερά συμβάντα. Η ομάδα του Χάσκινς ζούσε σε ένα κλίμα τρομοκρατίας και προχωρούσε αναζητώντας μία διέξοδο από τις ρατσιστικές δράσεις της εποχής. Αξίζει να σημειώσουμε κάποιες από αυτές τις δράσεις που έπληξαν άμεσα τις προσπάθειες αυτών των ανθρώπων. Πολλοί ήταν αυτοί που ενοχλούνταν από το χρώμα των παικτών του Χάσκινς και έδειχναν το μίσος τους, τόσο στον προπονητή, όσο και στα υπόλοιπα μέλη. Επιθετικές επιστολές με φονικές απειλές-υποσχέσεις άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους. Όσο περισσότερο νικούσαν, τόσο περισσότερες απειλές εμφανίζονταν. Ήταν περικυκλωμένοι από ένα ρατσιστικό παραλήρημα. Μάλιστα, ένας από τους παίκτες ξυλοκοπήθηκε άγρια μέσα σε μία τουαλέτα από αγνώστους. Αυτό το γεγονός τρομοκράτησε τους πάντες, όμως ο Χάσκινς ήξερε πως αυτή η ομάδα προοριζόταν για μεγάλα πράγματα και αρνιόταν πεισματικά να αλλάξει τη σύνθεση της. Για αποφυγή περισσοτέρων περιστατικών υποχρέωσε τους πάντες να πηγαίνουν παντού ως πλήθος και ποτέ ένας-ένας.

Τελικοί NCAA

Είχε φτάσει όμως ο καιρός για να αλλάξει το μπάσκετ και τίποτα δε μπορούσε να σταθεί ενάντια τους. Με ρεκόρ 23-1 οι «ανθρακωρύχοι» μπαίνουν στους τελικούς του τουρνουά NCAA. Ο πρώτος γύρος τους βρίσκει αντιμέτωπους με την Οκλαχόμα Σίτυ και τον Μπόμπι Τζο Χιλ τιμωρημένο και στον πάγκο. Ο Χάσκινς όμως αναγκάζεται να τον χρησιμοποιήσει και καταφέρνει να περάσει στον επόμενο γύρο, όπου θα κερδίσει στην παράταση την Σινσινάτι με 78-76. Στον επόμενο αγώνα έπαιξαν με την ομάδα του Κάνσας και κατάφεραν να κερδίσουν 81-80 σε ένα τρομερά δραματικό φινάλε στην δεύτερη παράταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Κάνσας είχαν στο ρόστερ τους έναν αφροαμερικάνο παίκτη, τον Τζο Τζο Γουάιτ (Jo Jo White) ο οποίος έπαιξε στη συνέχεια για τη μεγάλη ομάδα των Boston Celtics, κερδίζοντας δύο πρωταθλήματα NBA. Οι Celtics απέσυραν τη φανέλα με τον αριθμό 10 που χρησιμοποιούσε ο Γουάιτ, αναγνωρίζοντας τη σημαντική προσφορά στην ομάδα τους. Βρίσκονταν πλέον δύο παιχνίδια μακριά από την κορυφή και στον ημιτελικό νίκησαν εύκολα τη Utah με 85-78.

Ντον Χάσκινς

Μετά από αυτή τη νίκη είχε μείνει μόνο ένα παιχνίδι, ο τελικός με το Κεντάκι. Ο Ντον Χάσκινς συνειδητοποίησε πριν τον αγώνα ότι η ομάδα του υστερούσε σε ύψος για αυτό αποφάσισε να τους χτυπήσει στην ταχύτητα. Η βασική πεντάδα απαρτιζόταν από τους Μπόμπι Τζο Χιλ, Ντέιβιντ Λάτιν, Γουίλι Γουόρσλεϊ, Γουίλι Κέιτζερ και Όρνστειν Άρτις. Πέντε αφροαμερικάνοι στην αρχική πεντάδα στον τελικό. Δεν είχε ξανασυμβεί στην ιστορία του NCAA κάτι παρόμοιο. Οι «ανθρακωρύχοι» πήραν το προβάδισμα στη μέση της πρώτης περιόδου και δεν τον έχασαν μέχρι το τέλος του αγώνα. Νίκησαν με σχετική άνεση 72-65 και έγραψαν ιστορία. Αυτοί οι παίκτες κατάφεραν, όχι μόνο να πάρουν το πρωτάθλημα, αλλά να δημιουργήσουν τριγμούς στην κοινωνία για τα φυλετικά και πολιτικά δικαιώματα σε μία περίεργη εποχή. Μία ομάδα ορόσημο που οδήγησε και άλλα πανεπιστήμια στο να διαλέγουν αφροαμερικάνους καλαθοσφαιριστές για τις ομάδες τους. Ο Ντον Χάσκινς κατάφερε κάτι αξιοθαύμαστο. Έχτισε μία ομάδα με αγόρια που βρήκε σε διαφορετικές περιοχές, γειτονιές της Αμερικής με ποικίλες κουλτούρες και κατάφερε να τους κάνει άντρες. Χρόνια αργότερα σε μία συνέντευξη είχε αναφέρει ότι δεν σκέφθηκε να ξεκινήσει 5 αφροαμερικάνους, απλώς ήθελε να παίξουν οι καλύτεροι στην ομάδα του και να πάρουν το τρόπαιο. Ένας προπονητής, παλαιάς κοπής, που είχε ως μόνο στόχο να ανταγωνιστεί τους δυνατότερους και να τους νικήσει, έμελλε να αλλάξει την ιστορία.

Διαβάστε επίσης ΕΟΚ: Από το όνειρο ως την πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Το 2006 η ιστορία και τα κατορθώματα αυτής της θρυλικής ομάδας έφτασαν στην μεγάλη οθόνη με τίτλο “Glory Road”, βασισμένη σε βιβλίο που έγραψε ο ίδιος ο Ντον Χάσκινς για τα γεγονότα που έζησε ο ίδιος και η ομάδα του. Μία ταινία που αποτυπώνει πολλές από τις δυσκολίες που συνάντησαν στο δρόμο τους οι παίκτες και ο προπονητής των «ανθρακωρύχων».

Μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της επιτυχίας του Ντον Χάσκινς, αν ακούσουμε τους ίδιους τους παίκτες που αγωνίστηκαν για εκείνον. Δεν τον ένοιαζε ποιοι θα παίξουν, από τη στιγμή που αυτοί ήταν οι καλύτεροι. Συμπεριφερόταν σε όλους με τον ίδιο τρόπο και έδωσε την ευκαιρία που έψαχναν πολλοί άνθρωποι εκείνη την εποχή. Βέβαια η αλλαγή δεν ήρθε απευθείας, αλλά μετά από κόπο και υπομονή πολλών αφανών ηρώων, όπως είναι ο Τζο Γκόμεζ, ο οποίος ήταν στο κολλέγιο του Τέξας εκείνη την εποχή και έζησε ως θεατής και φοιτητής την όλη κατάσταση. Ο ίδιος προσπάθησε, ώστε η ομάδα του 1966 να αποκτήσει την αναγνώριση που της αρμόζει.