Ο Ούλοφ Πάλμε ήταν πρωθυπουργός της Σουηδίας. Υπήρξε ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος από το 1969 έως το 1986 και Πρωθυπουργός της χώρας από τον Οκτώβριο του 1969 ως τον Οκτώβριο του 1976 και μαζί με Υπουργική Κυβέρνηση από τον Οκτώβριο του 1982. Δολοφονήθηκε σε ηλικία 59 ετών στις 28 Φεβρουαρίου 1986 και σχεδόν 34 χρόνια μετά την δολοφονία του οι αρχές μπόρεσαν να ανακοινώσουν το όνομα του δράστη. Η πρωθυπουργική του θητεία αλλά και ο πρόωρος θάνατος του τον κατέστησαν τον γνωστότερο παγκοσμίως Σουηδό πολιτικό του 20ου αιώνα.
Τα πρώτα χρόνια και οι σπουδές του Ούλοφ Πάλμε
Ο Ούλοφ Πάλμε, ή Σβεν Ούλοφ Γιοαχίμ Πάλμε, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στο Ουστερμάλμ, στη Στοκχόλμη της Σουηδίας στις 30 Ιανουαρίου 1927. Η οικογένειά του ήταν πλούσια και είχε ολλανδικές ρίζες. Την περίοδο 1947 – 1948 ο Ούλοφ Πάλμε σπούδασε με υποτροφία στο Κολέγιο Κένυον στο Οχάιο. Κατά την παραμονή του στην Αμερική γύρισε όλες τις ΗΠΑ με ώτο-στοπ. Μετά το τέλος των σπουδών του εκεί, γύρισε πίσω στην Σουηδία για να σπουδάσει στην Νομική Σχολή τού Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης.
Κατά τα φοιτητικά του χρόνια ήρθε σε επαφή και με τα φοιτητικά πολιτικά πράγματα, καθώς δούλευε με την Σουηδική Εθνική Ένωση Φοιτητών. Ο πολιτικός του προσανατολισμός επηρεάστηκε από τις Σοσιαλδημοκρατικές ιδέες και ιδανικά, πράγμα που οφειλόταν βασικά στα ταξίδια που έκανε σε αναπτυσσόμενες χώρες. Το 1951 έγινε μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού φοιτητικού συνδέσμου στη Στοκχόλμη, αν κι από ότι φαίνεται δεν παρευρισκόταν στις πολιτικές τους συναντήσεις εκείνη την περίοδο. Την επόμενη χρονιά, το 1952, εξελέγη Πρόεδρος της Σουηδικής Εθνικής Ένωσης Φοιτητών, μια θέση στην οποία έπρεπε να πέσουν οι τόνοι για τα κομματικά πιστεύω. Ο Ούλοφ Πάλμε όμως ήταν δραστήριο μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος. Από νωρίς, μόλις το 1953 έγινε προσωπικός γραμματέας του πρωθυπουργού Τάγκε Ερλάντερ. Και το 1958 ήρθε η ώρα για τον Ούλοφ Πάλμε να γίνει μέλος του σουηδικού Κοινοβουλίου.
Ο δρόμος του στην πολιτική της Σουηδίας
Το 1953 ο πρωθυπουργός της Σουηδίας, Τάγκε Ερλάντερ, προσέλαβε τον Ούλοφ Πάλμε για να δουλέψει στη γραμματεία του. Από το 1955 και ύστερα ο Ούλοφ Πάλμε έγινε μέλος της διοικητικής ομάδας της Σουηδικής Νεολαίας Σοσιαλδημοκρατικής Συνομοσπονδίας. Και το 1958 εξελέγη βουλευτής.
Από το 1963 και μετά ο Ούλοφ Πάλμε είχε διάφορες κυβερνητικές θέσεις. Το 1963 συμμετείχε στην κυβέρνηση ως υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου, το 1965 ανέλαβε το υπουργείο Συγκοινωνιών και το 1967 έγινε υπουργός Παιδείας και Θρησκευτικών Υποθέσεων. Το 1968 υπήρξε στόχος έντονης κριτικής από αριστερούς φοιτητές, που διαμαρτύρονταν κατά του σχεδίου της κυβέρνησης για μεταρρυθμίσεις στο πανεπιστήμιο.
Στις 14 Οκτωβρίου 1969 ο Ούλοφ Πάλμε διαδέχτηκε τον Τάγκε Ερλάντερ ως γραμματέας του κόμματος και ως πρωθυπουργός, έναν άνθρωπο που ήταν για 23 χρόνια σε αυτή τη θέση και ήταν ο αρχιτέκτονας της πολιτικής του τρίτου δρόμου μεταξύ σοσιαλισμού και καπιταλισμού. Με την εκλογή του Ούλοφ Πάλμε όμως άρχιζε η δική του πια εποχή. Ο Ούλοφ Πάλμε έγινε ομόφωνα ο νέος ηγέτης στο συνέδριο του Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος.
Ο Ούλοφ Πάλμε, μέσα από την 11χρονη πείρα του στην πολιτική και την εξουσία, φιλοδοξούσε να κάνει την Σουηδία ένα κοινωνικό κράτος πρόνοιας. Για το λόγο αυτό είχε φτιάξει ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που είχε τίτλο «Ισότητα με θεμελιώδη μεταμόρφωση της κοινωνίας». Ήταν επίσης υπέρμαχος των δημοκρατικών ελευθεριών κι έτσι φιλοξένησε στην χώρα του πολλούς Έλληνες, που ήταν αντίπαλοι της χούντας των συνταγματαρχών. Ο ίδιος μάλιστα βοήθησε αρκετούς με απλότητα και σε ότι χρειαζόταν, χωρίς να κρατάει απόσταση λόγω της θέσης του.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 προκάλεσε διεθνή σάλο όταν, ως γνωστός αντίθετος προς την αμερικανική πολιτική στον πόλεμο στο Βιετνάμ, επέτρεψε την παραμονή στην Σουηδία σε Αμερικανούς λιποτάκτες του στρατού που ζητούσαν άσυλο στη Σουηδία.
Στις εκλογές του 1976 οι Σοσιαλδημοκράτες, μετά από 44 χρόνια στην εξουσία, ηττήθηκαν και ο Ούλοφ Πάλμε ηγήθηκε της αντιπολίτευσης στην κεντροδεξιά κυβέρνηση του Τόμπγιερν Φελντίν. Συνέχισε όμως να υπερασπίζεται τις έντονα φιλειρηνικές του θέσει σε παγκόσμιο επίπεδο. Την περίοδο 1979 – 1980 έγινε πρόεδρος της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τον Αφοπλισμό και την Ασφάλεια στη Γενεύη και ως ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ, μεσολάβησε για τον τερματισμό του πολέμου Ιράν – Ιράκ.
Ο Ούλοφ Πάλμε επανήλθε στις εξουσία στις εκλογές του 1982 και επιχείρησε να επαναφέρει την σοσιαλιστική οικονομική πολιτική στην Σουηδία. Επίσης εξακολουθούσε να υπερασπίζεται καθαρά τα ζητήματα της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Το 1979 συνέβη το πυρηνικό δυστύχημα στο Θρι Μάιλς Άιλαντ, που προκάλεσε παγκόσμιο αντίκτυπο. Έτσι το 1980 ο Ούλοφ Πάλμε κέρδισε το δημοψήφισμα και έκλεισε όλους τους πυρηνικούς σταθμούς στην Σουηδία.
Το 1983 επισκέπτεται επισήμως την Ελλάδα προσκεκλημένος του Ανδρέα Παπανδρέου. Το 1984 συμμετείχε ενεργά στην «Πρωτοβουλία των 6» για την ειρήνη και τον αφοπλισμό, που χαρακτηρίστηκε ως το αντιστάθμισμα στην διαμάχη ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης. Μαζί του σε αυτή την πρωτοβουλία ήταν οι ομόλογοί του της Ελλάδας Ανδρέας Παπανδρέου και της Ινδίας Ίντιρα Γκάντι καθώς και οι πρόεδροι του Μεξικού Μιγκέλ ντε λα Μαδρίδ, της Αργεντινής Ραούλ Αλφονσίν και της Τανζανίας Τζούλιους Νιερέρε.
Η προσωπική ζωή του Ούλοφ Πάλμε
Ο Ούλοφ Πάλμε είχε κάνει δυο γάμους. Πρώτη φορά παντρεύτηκε με την Jelena Rennerova το 1949. Ο γάμο τους έληξε το 1952. Το 1956 έγινε ο γάμος του με την Λίζμπετ και κράτησε μέχρι την δολοφονία του το 1986. Μαζί απέκτησαν 3 παιδιά, τον Γιοαχίμ στις 18 Μαΐου 1958, τον Μαρτέν στις 31 Οκτωβρίου 1961 και τον Ματίας στις 18 Μαΐου 1968.
Ο Ούλοφ Πάλμε δημιούργησε εχθρούς
Ο Ούλοφ Πάλμε, με τις θέσεις που υποστήριζε, προκαλούσε συζητήσεις στη διεθνή σκηνή. Η οξεία κριτική στις ΗΠΑ για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, οι εκστρατείες κατά των πυρηνικών όπλων, η καταδίκη του απαρτχάιντ και η συνηγορία υπέρ των οικονομικών κυρώσεων κατά της Νότιας Αφρικής, η οικονομική και πολιτική του υποστήριξη για το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και την Οργάνωση Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης, η συνάντησή του με τον Φιντέλ Κάστρο της Κούβας και πολλά άλλα, έκαναν βέβαιο το ότι σχηματίστηκε ένας μεγάλος αριθμός εχθρών και στο εξωτερικό.
Και εντός της Σουηδίας όμως, οι αριστερές απόψεις του δημιούργησαν μεγάλη εχθρότητα από τους δεξιούς της Σουηδίας. Υπήρξε ιδιαίτερα αντιπαθής για τις αντιαποικιακές του απόψεις και την κριτική κατά των ΗΠΑ. Λίγο πριν την δολοφονία του είχε κατηγορηθεί οτι δεν προστάτευε τα συμφέροντα της Σουηδίας και από πολλούς θεωρούνταν κατάσκοπος της KGB. Είχε κανονιστεί, λοιπόν, να επισκεφτεί ο Ούλοφ Πάλμε την Μόσχα για να συζητήσει μια σειρά από μαχητικά θέματα, μεταξύ των οποίων και οι υποτιθέμενες υποβρύχιες εισβολές των Σοβιετικών στα Σουηδικά χωρικά ύδατα.
Η ημέρα της δολοφονίας του Ούλοφ Πάλμε
Ο Ούλοφ Πάλμε εδώ και λίγους μήνες έχει εκλεγεί και πάλι πρωθυπουργός της χώρας. Παραμένει όμως ένας απλός άνθρωπος, που στις προσωπικές του στιγμές δεν συνήθιζε να χρησιμοποιεί την προστασία των σωματοφυλάκων. Έτσι έγινε κι εκείνη την ημέρα, στις 28 Φεβρουαρίου 1986. Νωρίς το απόγευμα η σύζυγος του Ούλοφ Πάλμε, Λίζμπετ, επικοινώνησε με τον γιο της Μαρτέν και την σύντροφό του και κανόνισαν να συναντηθούν στον κινηματογράφο Grand Cinema για να δουν οικογενειακώς μια γνωστή σουηδική κωμωδία της εποχής.
Στις 20:30 περίπου η Λίζμπετ και ο Ούλοφ Πάλμε έφυγαν με τα πόδια από το σπίτι τους χωρίς αστυνομική συνοδεία και κατευθύνθηκαν προς το σταθμό του μετρό. Λίγο πριν τις 21:00 συναντήθηκαν με τον γιο τους και την σύντροφό του. Τα εισιτήρια στον κινηματογράφο είχαν σχεδόν εξαντληθεί. Ένας υπάλληλος του κινηματογράφου αναγνώρισε τον πρωθυπουργό της χώρας και του έδωσε τις θέσεις που είχε κρατήσει ο ίδιος ο ιδιοκτήτης του κινηματογράφου. Μετά το τέλος της ταινίας τα δυο ζευγάρια έμειναν για λίγο και κουβέντιασαν έξω από τον κινηματογράφο. Στις 23:15 η Λίζμπετ και ο Ούλοφ Πάλμε κατευθύνονταν και πάλι προς τον κοντινότερο σταθμό του μετρό για να επιστρέψουν στο σπίτι τους.
Στις 23:21 το ζεύγος Πάλμε διέσχιζε την διασταύρωση των οδών Τουννελγκάταν και Σβεαβέγκεν, όταν ένας άντρας πυροβόλησε τον Ούλοφ Πάλμε από πολύ κοντά στο στομάχι δυο φορές και μια φορά της σύζυγό του στην πλάτη. Ο δράστης στη συνέχεια εξαφανίστηκε τρέχοντας προς τα ανατολικά στη διασταύρωση Τουννελγκάταν. Ένας οδηγός ταξί, που παρακολουθούσε το συμβάν, χρησιμοποίησε τον ασύρματό του για να ειδοποιήσει την αστυνομία. Οι πρώτοι αστυνομικοί έφτασαν στο σημείο γύρω στις 23:24. Δυο νεαρές γυναίκες, που καθόταν σε ένα αυτοκίνητο κοντά στην σκηνή του εγκλήματος έτρεξαν να δώσουν τις πρώτες βοήθειες.
Το ασθενοφόρο μετέφερε τον Ούλοφ Πάλμε στο νοσοκομείο στις 23:28 αλλά ήταν ήδη νεκρός όταν έφτασε στο νοσοκομείο. Ο θάνατός του ανακοινώθηκε επισήμως λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Ήταν μόλις 59 ετών.
Η δολοφονία του θύμισε σε πολλούς την δολοφονία του Τζον Κένεντι το 1963 στο Ντάλας. Ήταν η δεύτερη πολιτική δολοφονία στη Σουηδία, μετά την δολοφονία του βασιλιά Γουσταύου Γ’ το 1792 και προκάλεσε σοκ σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η Λίζμπετ Πάλμε γλίτωσε ελαφρά τραυματισμένη και ανάρρωσε πλήρως.
Τον Ούλοφ Πάλμε διαδέχτηκε στ θέση του ο Ίνγκβαρ Κάρλσον.
Η κηδεία του Ούλοφ Πάλμε
Ο Ούλοφ Πάλμε αγαπούσε την μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και όσο ζούσε ακόμα είχε εκφράσει την επιθυμία στην κηδεία του να ακουστεί το αγαπημένο του τραγούδι, ο «Καημός». Η επιθυμία του έγινε σεβαστή και στην πολιτική του κηδεία τραγουδήθηκε «Ο καημός» στα σουηδικά από την μεγάλη ερμηνεύτρια Aria Saijonmaa. Η κηδεία μεταδιδόταν ζωντανά από όλα τα διεθνή δίκτυα και το μεγαλείο την μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη συγκλόνισε όλο τον πλανήτη μια τέτοια στιγμή. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το συγκεκριμένο τραγούδι ήταν απίστευτα δημοφιλές στην Σουηδία, όπου θεωρήθηκε ύμνος για την ελευθερία.
Οι έρευνες και η σύλληψη
Παρότι δολοφονήθηκε ο πολιτικός με το υψηλότερο αξίωμα στη χώρα, οι έρευνες δεν προχωρούσαν σωστά, κάτι που επικρίνεται μέχρι σήμερα. Η αστυνομία καθυστέρησε να συλλέξει στοιχεία από τον τόπο της δολοφονίας, με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος. Γενικός συναγερμός και κλείσιμο των συνόρων σήμανε πολλές ώρες μετά, ενώ οι σφαίρες βρέθηκαν και συλλέχθηκαν από κάποιον περαστικό.
Υπήρξαν πολλοί αυτόπτες μάρτυρες, πάνω από 25, οι οποίοι εξετάστηκαν από την αστυνομία χωρίς όμως να μπορέσει να σχηματιστεί μια λεπτομερή εικόνα. Οι περισσότεροι μάρτυρες έκαναν λόγο για έναν άντρα ηλικίας 30 έως 50 ετών, με ύψος 1,80 με 1,85. Ο επικεφαλής της έρευνας, Χανς Χολμέρ, δίχως αρκετά στοιχεία, κυκλοφόρησε ένα σκίτσο του δολοφόνου και έστρεψε τις έρευνες της αστυνομίας στους Κούρδους πρόσφυγες.
Από εκεί και πέρα όμως αναπτύσσεται η δυναμική του ανακριτικού έργου και φτάνει να γίνει με διαφορά η πιο εξαντλητική ανακριτική διαδικασία στη σουηδική εγκληματολογική ιστορία. Οι αρχές είχαν στη διάθεσή τους πάνω από 22.000 ίχνη ενώ κλήθηκαν να καταθέσουν πάνω από 10.000 άτομα. Είναι συγκλονιστικό ότι 134 άτομα προσήλθαν για να ομολογήσουν την δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε. Το κόστος της όλη ανακριτικής διαδικασίας έφτασε τα 60 εκατομμύρια ευρώ.
Έρευνες έγιναν επίσης τόσο στο σπίτι του Ούλοφ Πάλμε όσο και στο σπίτι του γιου του για να διαπιστώσουν αν υπήρχαν συσκευές καταγραφής συνομιλιών, που τοποθέτησαν οι δράστες ώστε να γνωρίζουν από πριν την απόφαση των Πάλμε να είναι με τα πόδια και χωρίς αστυνομική συνοδεία ή αν αυτό ήταν κάτι τυχαίο. Παράλληλα, η αστυνομία έκανε τεράστια προσπάθεια να εντοπίσει το όπλο του εγκλήματος, ένα «357 Magnum», δίνοντας έμφαση στα όπλα εκείνα που είχαν κλαπεί γύρω από το διάστημα της δολοφονίας. Εντόπισε τελικά όλα τα κλεμμένα όπλα αυτού του τύπου εκτός από ένα, που απέδειξαν ότι είχε κλέψει ένας έμπορος ναρκωτικών, ο Ζίγκβαρντ Κέτεργκεν, που το είχε δώσει στον φίλο του Κρίστερ Πέτερσον.
Έτσι, λοιπόν, 3 χρόνια μετά την δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε, η αστυνομία συνέλαβε τον 39χρονο Κρίστερ Πέτερσον, που στο παρελθόν είχε καταδικαστεί για ανθρωποκτονία. Τον Κρίστερ Πέτερσον αναγνώρισε ως δολοφόνο και η Λίζμπετ Πάλμε. Παρότι, λοιπόν, δε υπήρχαν άλλα αποδεικτικά στοιχεία, δεν είχε βρεθεί το όπλο της δολοφονίας ούτε το κίνητρο του δράστη, ο Κρίστερ Πέτερσον καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό σε ισόβια στις 27 Ιουλίου 1989, καθώς και η αστυνομία δεχόταν ασφυκτικές πιέσεις για την επίλυση της υπόθεσης. Ο Πέτερσον μπήκε φυλακή αλλά άσκησε έφεση. Στο εφετείο που έγινε στις 2 Νοεμβρίου 1989 ο Κρίστερ Πέτερσον αθωώθηκε, αφού δεν υπήρχαν αρκετά ενοχοποιητικά στοιχεία και η αναγνώριση της Λίζμπετ Πάλμε δεν ήταν αρκετή. Ο Πέτερσον αποφυλακίστηκε μετά από 1 χρόνο και πήρε αποζημίωση 50.000 για την ηθική βλάβη που υπέστη.
Το 2006 έφτασε στην σουηδική εφημερίδα «Expressen» μια ανώνυμη πληροφορία, που οδηγούσε την αστυνομία σε μια λίμνη στην κεντρική Σουηδία, όπου έλεγε ότι είχε πεταχτεί το όπλο της δολοφονίας. Οι αρχές εντόπισαν ένα περίστροφο 357 Magnum, που όμως είχε διαβρωθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε οι ερευνητικές αρχές δεν μπορούσαν να διαπιστώσουν αν όντως ήταν το όπλο του εγκλήματος.
Η αποτυχία για την εξιχνίαση της υπόθεσης, παρά το ανθρωποκυνηγητό, προκαλούσε για χρόνια ανησυχία στη Σουηδία, που υπερηφανεύεται ότι είναι μια χώρα δεκτική και ανεκτική.
Τα σενάρια για τους πιθανούς δολοφόνους του Ούλοφ Πάλμε
Η δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε έχει προκαλέσει πολλά σενάρια και θεωρίες συνωμοσίας μέσα στα χρόνια, που όμως κανένα δεν αποδείχθηκε αληθινό. Αρχικά οι υποψίες στράφηκαν προς τους Κούρδους καθώς η κυβέρνηση του Πάλμε είχε χαρακτήρισε το κόμμα τους, το ΡΚΚ, τρομοκρατική οργάνωση.
Υπήρξε επίσης η θεωρία ότι οργανωτές της δολοφονίας ήταν το καθεστώς του απαρτχάιντ, καθώς ο Ούλοφ Πάλμε είχε υψώσει το ανάστημά του κατά του καθεστώτος αυτού και είχε χρηματοδοτήσει το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, που διεξήγαγε των αγώνα υπέρ των μαύρων της Νότιας Αφρικής εναντίον του απαρτχάιντ. Επίσης, μια βδομάδα πριν την δολοφονία του, ο Ούλοφ Πάλμε είχε διοργανώσει ένα συνέδριο κατά του απαρτχάιντ. Η σουηδική αστυνομία ταξίδεψε το 1996 στην Νότια Αφρική για να ερευνήσει αυτή την πιθανότητα.
Υπαίτιοι της δολοφονίας θεωρήθηκαν επίσης από τον Τύπο μια ομάδα Κροατών που διεκδικούσαν την απόσχιση της Κροατίας από την Γιουγκοσλαβία, οι μυστικές υπηρεσίες της Γιουγκοσλαβίας για τον αντίθετο λόγο, οι έμποροι όπλων, καθώς ο Ούλοφ Πάλμε είχε ανακαλύψει ότι η σουηδική εταιρεία όπλων Bofors είχε δωροδοκήσει για την σύναψη συμφωνίας όπλων με την Ινδία, η Σοβιετική Ένωση, καθώς ο Πάλμε από βουλευτής ακόμα κατέκρινε την εισβολή τους στην Τσεχοσλοβακία το 1968, η την CIA, μια ομάδα ακροδεξιών αστυνομικών και ο ακροδεξιός Βίκτωρ Γκούναρσον, που διέφυγε στις ΗΠΑ, όπου και δολοφονήθηκε το 1993 από έναν πρώην αστυνομικό.
Η υπόθεση στοίχειωνε για καιρό την σουηδική αστυνομία. Επίσης ο Στιγκ Λάρσον, διάσημος συγγραφέας της τριλογίας «Millennium» (Το κορίτσι με το τατουάζ, Το κορίτσι που έπαιζε με τη φωτιά, Το κορίτσι στη φωλιά της σφήγκας),είχε αποκτήσει εμμονή με την υπόθεση.
Οι έρευνες στην Νότια Αφρική
Ο Σουηδός διπλωμάτης Γκόραν Μπγιόρκνταλ ερευνούσε για 11 χρόνια τις ύποπτες συνθήκες κάτω από τις οποίες συνετρίβη τον Σεπτέμβριο του 1961 το αεροπλάνο που μετέφερε τον Σουηδό γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Νταγκ Χάμαρσκελντ, από το Κονγκό στη Ροδεσία, σημερινή Ζιμπάμπουε, κοντά στα σύνορα των δύο χωρών. Σε ένα άρθρο του στον «Guardian» ο Μπγιόρκνταλ ανέφερε ότι σε ένα ερευνητικό του ταξίδι στην Νότια Αφρική το 2014, έπεσαν στην αντίληψή του στοιχεία που αφήνουν σοβαρές υποψίες για την συμμετοχή του καθεστώτος του απαρτχάιντ στην δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε. Ένας δημοσιογράφος του παρέδωσε κάτι έγγραφα με την ονομασία «Deepsearch papers», που είχαν την υπογραφή του Νοτιοαφρικανού στρατηγού Μινάαρ, και περιγράφουν πως οι αρχές τις χώρας είχαν χαρακτηρίσει τον Ούλοφ Πάλμε «εχθρό του κράτους» και περιέχονταν επίσης ονόματα ατόμων που εμπλέκοντας στον σχεδιασμό της επιχείρησης για την δολοφονία του.
Όταν αποκαλύφθηκε η ύπαρξη αυτών των εγγράφων, πολλοί στην Σουηδία αμφισβήτησαν τη γνησιότητά τους. Την επόμενη χρονιά όμως, ο Μπγιόρκνταλ αναφέρει ένα ταξίδι του στην Πραιτόρια με τον πρώην επικεφαλής των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών της χώρας, στρατηγό εν αποστρατεία Κρις Θίριον, που δήλωσε μπροστά στην κάμερα ότι τα έγγραφα ήταν αυθεντικά. Μίλησε μάλιστα και για την πεποίθηση του ότι, παρότι αυτός δεν εμπλεκόταν, η Νότια Αφρική είχε την ευθύνη για την δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε. Την επόμενη μέρα, ένα υπάλληλος των μυστικών υπηρεσιών της χώρας κάλεσε τον Μπγιόρκνταλ σε συνάντηση με εν ενέργεια στρατηγό, που του έδωσε και συγκεκριμένα ονόματα. Συνεργαζόταν με την Σουηδία για την αποκάλυψη της αλήθειας με αντάλλαγμα την ενίσχυση των διμερών σχέσεων μεταξύ των χωρών. Ο μόνος όρος προς τη σουηδική κυβέρνηση ήταν να υποσχεθεί αμνηστία σε όσους είχαν ανάμειξη αλλά εκτελούσαν διαταγές του καθεστώτος απαρτχάιντ. Επίσης από τις συνομιλίες των μυστικών υπηρεσιών των δυο χωρών, αποκλείονταν ΜΜΕ και πολιτικοί. Ο Μπγιόρκνταλ, ως διαμεσολαβητής πια, απάντησε ότι η ουσία ήταν να βγει στο φως η αλήθεια κι έτσι αρχικά θα ενημέρωνε τις αρχές στη χώρα του. Ένα μήνα μετά, τον Νοέμβριο του 2015, παρέδωσε το σχετικό υλικό στις μυστικές υπηρεσίες της Σουηδίας, που με την σειρά τους ενημέρωσαν τους αστυνομικούς που ασχολούνταν με την έρευνα της υπόθεσης.
Τα επόμενα 2,5 χρόνια περίπου ο Μπγιόρκνταλ δεν είχε κάποιο άλλο νέο. Τον Απρίλιο του 2018 συναντήθηκε με τον νέο εισαγγελέα που είχε αναλάβει την υπόθεση, που του είπε ότι γνώριζε και μάλιστα του ζήτησε να ενημερώσει τον Νοτιοαφρικανό στρατηγό ότι ήθελε να συναντηθεί μαζί του στη Πραιτόρια. Το μήνυμα κατάφερε ο Μπγιόρκνταλ να το μεταβιβάσει μετά από 2 μήνες και μετά πάλι σιωπή. Μέχρι που το Απρίλιο του 2020 μαθεύτηκε ότι στις 18 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς έγινε στην Πραιτόρια κρυφή συνάντηση μεταξύ των αντιπροσώπων των δυο κυβερνήσεων με θέμα την δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε από το καθεστώς του απαρτχάιντ.
Η αγάπη του Ούλοφ Πάλμε για την Ελλάδα
Ο Ούλοφ Πάλμε ήταν στενός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου και της Μελίνας Μερκούρη, αγαπούσε την Ελλάδα και την επισκεπτόταν συχνά, ιδιαίτερα την Κρήτη, που επισκέφτηκε πρώτη φορά το 1981. Στην Κρήτη, επισκεπτόταν το χωριό Μοχός, όπου βρισκόταν και λίγο καιρό πριν την δολοφονία του. Εκεί τον ανακήρυξαν επίτιμο δημότη, δείχνοντας το μεγάλο δέσιμο που υπήρχε με τον τόπο εκεί. Μάλιστα γλέντησε με τους ντόπιους στην πλατεία, όπου χόρεψε και κρητικά. Επίσης του δώρισαν ένα μικρό σπίτι για να μένει όταν επισκέπτεται το μέρος. Δυστυχώς όμως, δεν πρόλαβε να επιστρέψει στην Κρήτη για να χαρεί το δώρο του καθώς δολοφονήθηκε κι έτσι το σπίτι εγκαταλείφθηκε.
Μόλις μαθεύτηκε η δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε στο χωριό κηρύχθηκε τριήμερο πένθος, η σημαία κυμάτιζε μεσίστια, ενώ έγινε και επιμνημόσυνη δέηση στην εκκλησία, σαν να είχε φύγει ένα δικό τους αγαπημένο πρόσωπο. Κάποιοι μάλιστα άρχισαν και τα μοιρολόγια. Όλα έγιναν όπως όταν φτάνει η είδηση για τον θάνατο ενός κρητικού της ξενιτιάς. Και η φωτογραφία του νεκρού παρούσα.
Ο τότε πρόεδρος της κοινότητας του Μοχού, ο αείμνηστος Θεόφιλος Σουρανάκης, έβαλε στόχο να δημιουργηθεί στο χωριό το «Σπίτι του Ούλοφ Πάλμε». Το 2017 δημιουργήθηκε ένας εκθεσιακός χώρος, ένα μικρό μουσείο, στο οποίο οι επισκέπτες ενημερώνονται για την πορεία και το έργο του Ούλοφ Πάλμε. Το Σάββατο 27 Μαΐου 2017 ο μεγαλύτερος γιος του Ούλοφ Πάλμε, Γιοαχίμ, επέστρεψε στο Μοχό μαζί με την σύζυγό του, για να παραστούν στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύλλογος Φίλων Ούλοφ Πάλμε. Όπως και ο πατέρας του, έτσι κι εκείνος χόρεψε στην πλατεία του χωριού και ήταν και ο ίδιος απλός και καταδεκτικός. Όταν δολοφονήθηκε ο πατέρας του ήταν 28 χρονών. Μίλησε στις εκδηλώσεις του συλλόγου, δέχτηκε ταπεινά τις εκδηλώσεις αγάπης των ντόπιων και συγκινήθηκε πολύ όταν προβλήθηκε σε οθόνη το μοιρολόι των γυναικών του Μοχού για το δολοφονημένο πατέρα του.
Οι αρχές βρήκαν τον δολοφόνο του Ούλοφ Πάλμε
Στις 10 Ιουνίου 2020 η εισαγγελία της Σουηδίας, σε συνέντευξη τύπου, κατονόμασε τον δολοφόνο του Ούλοφ Πάλμε. Ο γενικός εισαγγελέας Κρίστερ Πέτερσον ανακοίνωσε ότι η υπόθεση δολοφονίας του Ούλοφ Πάλμε μπαίνει πια οριστικά στο αρχείο καθώς βρέθηκε ο δολοφόνος του και είναι ο γραφίστας Στιγκ Ένγκστρεμ. Ο Ένγκστρεμ είχε αυτοκτονήσει το 2000, οπότε δεν θα υπήρχε περαιτέρω δίωξη και η υπόθεση κλείνει επίσημα.
Ο Στιγκ Ένγκστρεμ ήταν γνωστός με το όνομα «ο άνθρωπος της Skandia», γιατί εργαζόταν στην ασφαλιστική εταιρία Skandia. Ο Ένγκστρεμ, αλκοολικός και χρόνιος χρήστης ναρκωτικών, ήταν πάντα ο Νο 1 ύποπτος για ην δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε. Επισήμως όμως δεν απαγγέλθηκαν ποτέ κατηγορίες γιατί δεν υπήρχε φανερό κίνητρο ούτε άλλα στοιχεία. Στις καταθέσεις όμως που είχε δώσει τον πρώτο καιρό διαπιστώθηκαν διάφορες αντιφάσεις και ψέματα.
Για πρώτη φορά ο Στιγκ Ένγκστρεμ αναγνωρίστηκε ως ύποπτος από τον δημοσιογράφο Τόμας Πέτερσον και 18 χρόνια μετά την δολοφονία του Ούλοφ Πάλμε η αστυνομία άρχισε να εξετάζει την περίπτωση. Υποστηρίχθηκε άτι ο Ένγκστρεμ είχε δολοφονήσει τον πρωθυπουργό λόγω των αριστερών του απόψεων κι ότι έτρεφε βαθιά αντιπάθεια για τις πολιτικές απόψεις του Ούλοφ Πάλμε.
Ο Στιγκ Ένγκστρεμ το απόγευμα της δολοφονίας του Πάλμε, εργαζόταν στην ασφαλιστική εταιρία, που έχει έδρα κοντά στην σκηνή του εγκλήματος. Και ήταν ένας από τους περίπου 20 ανθρώπους που βρέθηκαν πρώτοι στο σημείο της δολοφονίας. Είχε δηλώσει μάλιστα ότι ψέματα ότι τις στιγμές μετά την δολοφονία είχε προσπαθήσει να σώσει τον Ούλοφ Πάλμε. Αργότερα προέκυψε ότι ο Ένγκστρεμ ήταν εκπαιδευμένος στην χρήση όπλων. Η πρώην σύζυγος του Στιγκ Ένγκστρεμ είχε δηλώσει όμως στην εφημερίδα «Expressen» το 2018 ότι είχε ερωτηθεί και από ντετέκτιβ το 2017 γι αυτό το θέμα και είχε απαντήσει ότι ο Ένγκστρεμ ήταν υπερβολικά δειλός για να έχει κάνει κάτι τέτοιο.
Νέα στοιχεία δεν είχαν βρεθεί, ούτε είχε εντοπιστεί και το φονικό όπλο, γι αυτό και η κοινή γνώμη είχε ακόμα αναπάντητα ερωτήματα και απορίες γιατί οι αρχές καθυστέρησαν τόσα χρόνια να κατονομάσουν τον δράστη αφού είχαν τα στοιχεία από πολύ νωρίς. Η ανακοίνωση, λοιπόν, του εισαγγελέα προκάλεσε τεράστια απογοήτευση στον κόσμο. Ο γιος του Ούλοφ Πάλμε έδειξε κατανόηση, όχι όμως και όλοι οι άλλοι, σχετικοί και άσχετοι με την υπόθεση. Κι όσο για την Λίζμπετ Πάλμε, εκείνη είχε πεθάνει το 2018, χωρίς ποτέ να μάθει ποιος ήταν ο δολοφόνος του συζύγου της.
Το 2021 παρουσιάστηκε στο NETFLIX η σειρά «Ο Αμφίβολος Δολοφόνος», όπου παρουσιάστηκε το πως ο Στιγκ Ένγκστρεμ, που δήλωνε μάρτυρας της δολοφονίας, τελικά κατάφερε να μην του απαγγελθούν κατηγορίες για τον φόνο του Ούλοφ Πάλμε.
Ακολουθεί video από την κηδεία του Ούλοφ Πάλμε, όπου η τραγουδίστρια Aria Saijonmaa ερμηνεύει το τραγούδι «Ο καημός» του Μ. Θεοδωράκη, όπως ήταν η επιθυμία του Ούλοφ Πάλμε.
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από:
- Ούλωφ Πάλμε, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ούλοφ Πάλμε, Ανακτήθηκε από: https://www.sansimera.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ούλωφ Πάλμε: 35 χρόνια από τη νύχτα της δολοφονίας του. (2021). Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ήταν τελικά υπεύθυνη η Νότια Αφρική για την δολοφονία του Ούλωφ Πάλμε; (2020). Ανακτήθηκε από: https://www.lifo.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ούλωφ Πάλμε: Η δολοφονία του Σουηδού πρωθυπουργού που σόκαρε τον κόσμο- Η φιλία με τον Παπανδρέου. (2021). Ανακτήθηκε από: https://thecaller.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Δολοφονία Ούλοφ Πάλμε: Κοντά στην εξιχνίαση οι Αρχές -Ο Σουηδός πρωθυπουργός είχε δολοφονηθεί το 1986. (2020). Ανακτήθηκε από: https://www.iefimerida.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ούλοφ Πάλμε: Οι εισαγγελείς ανακοίνωσαν τον δολοφόνο – Έχει αυτοκτονήσει από το 2000, Ανακτήθηκε από: https://www.protothema.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Δολοφονία Ούλοφ Πάλμε: Ο δράστης κατονομάστηκε, οι θεωρίες συνωμοσίας όμως «φουντώνουν». (2020). Ανακτήθηκε από: https://www.protothema.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ούλωφ Πάλμε: Το έργο του και η δολοφονία που “στοίχειωνε” για 34 χρόνια την Σουηδία – Πως έμενε ανεξιχνίαστη. (2020). Ανακτήθηκε από: https://www.newsit.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Ούλοφ Πάλμε: 36 χρόνια από την δολοφονία του πρωθυπουργού της Σουηδίας- Με μελωδίες Μίκη Θεοδωράκη η κηδεία του. (2022). Ανακτήθηκε από: https://www.tovima.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Δολοφονείται ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Ούλοφ Πάλμε – Γιατί δεν απαγγέλθηκαν ποτέ κατηγορίες στον δολοφόνο του/. (2022). Ανακτήθηκε από: https://www.ethnos.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Δολοφονία Ούλοφ Πάλμε: Ο δράστης κατονομάστηκε, οι θεωρίες συνωμοσίας όμως «φουντώνουν». (2020). Ανακτήθηκε από: https://www.protothema.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Το χωριό του Ούλοφ Πάλμε στην Κρήτη!, Ανακτήθηκε από: https://www.voltarakia.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
- Δολοφονήθηκε ο Ούλοφ Πάλμε. (2013). Ανακτήθηκε από: https://www.matrix24.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 6/2/23
