Τον Ιούλιο του 1985 το Rainbow Warrior, πλοίο της περιβαλλοντικής οργάνωσης Greenpeace και ναυαρχίδα του στόλου της, δέχθηκε επίθεση από την Γαλλική υπηρεσία κατασκοπείας DGSE, ενώ έπλεε προς το νησί Moruroa του Ειρηνικού, με σκοπό την διαμαρτυρία κατά μιας προγραμματισμένη πυρηνικής δοκιμής. Η τρομοκρατική δράση είχε την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Σατανικός» και, κατά την διάρκειά της, δύο πράκτορες ανατίναξαν το πλοίο της Greenpeace, το οποίο βυθίστηκε έξω από το λιμάνι του Auckland της Νέας Ζηλανδίας. Ένα μέλος του πληρώματος, ο φωτογράφος της αποστολής Fernando Pereira, έχασε την ζωή του, αφού πνίγηκε κατά την βύθιση του πλοίου.
«Όταν ο κόσμος αρρωστήσει και πεθαίνει, τότε οι άνθρωποι θα σηκωθούν σαν πολεμιστές του ουράνιου τόξου»
Advertising
Προφητεία των Ινδιάνων Κρι της Βόρειας Αμερικής, από την οποία το Rainbow Warrior πήρε το όνομά του.
Η πυρηνική απειλή
Για να κατανοήσουμε γιατί το πλοίο «χτυπήθηκε» από την Γαλλική κυβέρνηση, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το πολιτικό περιβάλλον της εποχής και πώς η εκστρατεία της Greenpeace κατά των πυρηνικών δοκιμών στον Ειρηνικό ήταν τόσο σημαντική. Το Rainbow Warrior τον Ιούλιο του 1985 επρόκειτο να οδηγήσει έναν στολίσκο σκαφών στη ατόλη Mururoa, στη Γαλλική Πολυνησία, με στόχο την διαμαρτυρία και την παρεμπόδιση προγραμματισμένης πυρηνικής δοκιμής από μέρους της Γαλλίας. Χρόνια πριν, είχαν προηγηθεί οι αντιπαραθέσεις για το αμφιλεγόμενο ζήτημα των πυρηνικών δοκιμών. Όλα είχαν ήδη ξεκινήσει από το 1945 όταν, στις 6 Αυγούστου, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποίησαν ένα νέο και καταστροφικό όπλο με τη μορφή ατομικής βόμβας στην πόλη της Χιροσίμα στην Ιαπωνία. Τρεις ημέρες αργότερα έριξαν μια άλλη ατομική βόμβα στην πόλη του Ναγκασάκι. Οι ΗΠΑ έριξαν αυτά τα πυρηνικά όπλα για να επιταχύνουν το τέλος του πολέμου εναντίον της Ιαπωνίας και να αποφύγουν μια δαπανηρή επίγεια επίθεση στα ιαπωνικά νησιά.
Ο κόσμος δεν είχε δει ποτέ τόσο ισχυρά όπλα μαζικής καταστροφής. Κάθε βόμβα ήταν πιο ισχυρή από 10.000 τόνους εκρηκτικών TNT. Ολόκληρα τμήματα των πόλεων καταστράφηκαν εντελώς και δεκάδες χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά σκοτώθηκαν ακαριαία ή πέθαναν στις επόμενες ημέρες και εβδομάδες μετά τα φοβερά συμβάντα. Αυτές οι βόμβες απελευθέρωσαν τέτοια ποσότητα ραδιενέργειας που είχε σαν αποτέλεσμα την μόλυνση του περιβάλλοντος και την καταστροφή. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούσαν να πεθαίνουν για πολύ καιρό αργότερα εξαιτίας της έκθεσης στην ακτινοβολία και οι γυναίκες γεννούσαν παραμορφωμένα μωρά. Παρά την τεράστια καταστροφή, ακόμα και μέχρι σήμερα, οι ιστορικοί διαφωνούν για το κατά πόσον τέτοια όπλα θα έπρεπε να είχαν χρησιμοποιηθεί κατά της Ιαπωνίας.
Αργότερα ακολούθησε η ένταση μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ, ο Ψυχρός Πόλεμος (1945 – 1991), με τις δυο υπερδυνάμεις και τους συμμάχους τους να ανταγωνίζονται στη διάδοση των μορφών διακυβέρνησής τους σε όλο τον κόσμο. Οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ ανταγωνίστηκαν για την παραγωγή των ισχυρότερων πυρηνικών όπλων προκειμένου να διασφαλίσουν την ασφάλειά τους. Οι κυβερνήσεις ήξεραν πλέον τώρα ότι εάν εκτοξεύσουν πυρηνικά όπλα σε μια άλλη πυρηνική δύναμη, πιθανότατα θα καταστραφούν από τα όπλα του αντιπάλου τους. Δεδομένου του εύθραυστου κλίματος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πυρηνικές δυνάμεις έγιναν προσεκτικές για να μην προκαλέσουν η μια την άλλη.
Οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία αναζήτησαν απομακρυσμένες περιοχές για να αναπτύξουν τα πυρηνικά τους όπλα. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, οι ατμοσφαιρικές πυρηνικές δοκιμές πραγματοποιήθηκαν στον Ειρηνικό από αυτές τις δυνάμεις. Οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τα Νησιά Μάρσαλ, οι Βρετανοί χρησιμοποίησαν το Christmas Island και περιοχές της Αυστραλίας με χαμηλό ή καθόλου πληθυσμό και η Γαλλία μετέφερε το πρόγραμμα δοκιμών της από την Αλγερία στη Γαλλική Πολυνησία το 1966. Οι πυρηνικές δοκιμές είχαν άσχημες επιπτώσεις. Η ραδιενέργεια που μεταφέρεται μέσω της ατμόσφαιρας και του ανέμου σε μεγάλες αποστάσεις μόλυνε σε μεγάλο βαθμό το περιβάλλον και προξένησε ανεπανόρθωτες βλάβες σε ανθρώπους που ζούσαν σε κοντινά νησιά. Αναπτύχθηκαν καρκίνοι και οι γυναίκες απέβαλλαν ή γεννούσαν παραμορφωμένα μωρά.
Έτσι όπως ήταν φυσικό κι επόμενο, από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, οι άνθρωποι σε πολλές χώρες άρχισαν να ανησυχούν σοβαρά για τις επιπτώσεις των πυρηνικών δοκιμών στους ανθρώπους και στο περιβάλλον. Πολλοί άνθρωποι στον Ειρηνικό υποστήριξαν ότι εάν οι δοκιμές ήταν ασφαλείς, γιατί οι πυρηνικές δυνάμεις δεν τις πραγματοποίησαν στις χώρες τους; Κατόπιν αυτών οι ΗΠΑ και η Βρετανία σταμάτησαν τις δοκιμές στο Νότιο Ειρηνικό στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν κινήματα διαμαρτυρίας. Οι κυβερνήσεις του Βανουάτου, της Νέας Ζηλανδίας, της Αυστραλίας και άλλοι κάλεσαν τη Γαλλία να σταματήσει τις δοκιμές στην ατόλη Mururoa, ωστόσο η Γαλλική κυβέρνηση αρνήθηκε να σταματήσει τις δοκιμές και υποτίμησε τους κινδύνους.
Η δράση της Greenpeace
Τον Ιούνιο του 1972, το γιοτ της Greenpeace «Vega» έπλευσε στην απαγορευμένη ζώνη έξω από την Mururoa για να σταματήσει την επικείμενη πυρηνική δοκιμή. Ήταν μια εξαιρετικά επικίνδυνη δράση διαμαρτυρίας, καθώς το πλήρωμα θα μπορούσε να εκτεθεί στην ραδιενέργεια που θα απελευθερωνόταν από την έκρηξη.
Το Γαλλικό ναυτικό διέταξε το πλοίο της Greenpeace να φύγει αλλά το πλήρωμα αρνήθηκε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κυνηγηθεί το «Vega» και το πλήρωμα να συλληφθεί και να τεθεί υπό κράτηση. Αν και η δοκιμή προχώρησε, η δράση της Greenpeace ενδυνάμωσε την παγκόσμια ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα και άσκησε πίεση στη Γαλλία να σταματήσει τις δοκιμές. Οι πυρηνικές δοκιμές στον Ειρηνικό έγιναν στόχος μιας ολόκληρης εκστρατείας της Greenpeace. Οι κυβερνήσεις της Νέας Ζηλανδίας και της Αυστραλίας οδήγησαν την Γαλλία στο Διεθνές Δικαστήριο, το 1973, για να την αναγκάσουν να σταματήσει τις δοκιμές. Ωστόσο, η Γαλλία αρνήθηκε να ακολουθήσει την απόφαση του δικαστηρίου.
Ο Norman Kirk, ο τότε πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, έστειλε κατόπιν δύο φρεγάτες του ναυτικού της χώρας του για να διαμαρτυρηθούν στ’ ανοιχτά της Mururoa. Ένας στόλος πολιτικών σκαφών διαμαρτύρονταν επίσης, συμπεριλαμβανομένου του γιοτ της Greenpeace «Vega». Τότε ο γαλλικός στρατός επιβιβάστηκε στο Vega, όπου σε σοβαρή διαμάχη που ακολούθησε τραυματίστηκε σοβαρά ο καπετάνιος του, Ντέιβιντ Μακ Τάγκαρτ και ένα από τα μέλη του πληρώματος. Αυτή η εξέλιξη προκάλεσε την οργή των διεθνών μέσων ενημέρωσης και του κοινού. Η Γαλλική κυβέρνηση πλήγωσε την φήμη της με την αντίδρασή της κατά του πληρώματος της Greenpeace, ωστόσο από την άλλη δεν δίστασε να αναφέρεται στα μέλη της με τον χαρακτηρισμό «ταραχοποιά στοιχεία». Ξέσπασαν διαδηλώσεις και οι Γάλλοι, το 1974, οδηγήθηκαν στην απόφαση να εγκαταλείψουν τις δοκιμές που γινόταν στην ατμόσφαιρα αλλά όχι και τις υπόγειες δοκιμές. Έτσι οι διαμαρτυρίες γύρω από την Mururoa συνεχίστηκαν με την ελπίδα ότι θα σταματούσαν και οι υπόγειες δοκιμές.
Το Rainbow Warrior στόχος των Γαλλικών μυστικών υπηρεσιών
Το απόγευμα της 10ης Ιουλίου του 1985 στο κατάστρωμα του Rainbow Warrior η ατμόσφαιρα ήταν γιορτινή, καθώς το πλήρωμα και οι επισκέπτες γιόρταζαν τα γενέθλια ενός μέλους του πληρώματος.
Κανείς ωστόσο δεν θα μπορούσε να υποπτευθεί στη δεδομένη στιγμή ότι ένας από τους καλεσμένους, που είχε συστηθεί ως ιστιοπλόος τουρίστας, ήταν Γάλλος κατάσκοπος, και τις ώρες που βρισκόταν πάνω στο πλοίο παρατηρούσε και συνέλλεγε πληροφορίες, τις οποίες κατόπιν φρόντιζε να μεταφέρει στους συναδέλφους του. Ο επισκέπτης – κατάσκοπος αναχώρησε λίγο μετά τις 8 το βράδυ, και περίπου στις 8 και τέταρτο, αποχώρησαν και οι υπόλοιποι πλοίαρχοι όλων των σκαφών που θα συμμετείχαν στην επικείμενη διαμαρτυρία στην Moruroa, για να παρευρεθούν σε μία ήδη προγραμματισμένη συνάντηση συντονισμού.
Όσο συνέβαιναν αυτά, έξω απ’ το σκάφος, οι Γάλλοι δύτες προσαρτούσαν τις βόμβες στο κύτος του πλοίου, στα ύφαλα, κάτω από τη γραμμή του νερού. Οι δύτες φαίνεται πως είχαν φτάσει με κάποιο φουσκωτό από το λιμάνι απέναντι.
Αφού τοποθέτησαν τις βόμβες, δραπέτευσαν κολυμπώντας δυτικά προς τη γέφυρα του λιμανιού.
Κοντά στα μεσάνυχτα, ο καπετάνιος του Rainbow Warrior, Peter Willcox και κάποια μέλη του πληρώματος κατέβηκαν στις καμπίνες για ύπνο και οι υπόλοιποι κάθισαν γύρω από το τραπέζι του σαλονιού, κουβεντιάζοντας και απολαμβάνοντας τα τελευταία μπουκάλια μπύρας.
Ξαφνικά, ένας μεγάλος κρότος ακούστηκε και τραντάχτηκε το πλοίο. Τα φώτα έσβησαν αμέσως. Υπήρχε σε όλους η αίσθηση ότι έσπασε ένα γιγαντιαίο κομμάτι γυαλί. Έτσι περιέγραψαν αργότερα τον ήχο μέλη του πληρώματος. Αμέσως μετά ακούστηκε ο βρυχηθμός του νερού που εισέρρεε με βία στο πλοίο. Η πρώτη σκέψη του πληρώματος ήταν ότι χτυπήθηκαν από κάποιο ρυμουλκό.
Η πρώτη βόμβα έκανε μια τεράστια τρύπα στο σημείο του μηχανοστασίου, μεγέθους δύο επί τριών μέτρων.
Η δεύτερη βόμβα σχεδόν κατέστρεψε τον άξονα της έλικας. Μέταλλα και άλλα υλικά εκτινάχθηκαν με σφοδρότητα και βρέθηκαν στο εσωτερικό των καμπινών, όπου ευτυχώς πολλοί από το πλήρωμα δεν είχαν κατέβει ακόμα για να κοιμηθούν. Ο φωτογράφος της αποστολής όμως, και μέλος του πληρώματος Fernando Pereira, δεν στάθηκε τυχερός και έχασε την ζωή του. Μετά την πρώτη έκρηξη κατέβηκε στην καμπίνα του, για να περισώσει τον εξοπλισμό του και τα φιλμ. Το νερό που εισήλθε σαν χείμαρρος μέσα στο σκάφος τον παρέσυρε και πνίγηκε. Είχε μόλις γιορτάσει τα 35α γενέθλια του, ήταν πατέρας δύο παιδιών και ένα από τα πιο εμπνευσμένα μέλη της Greenpeace.
Μέσα σε αυτή την καταστροφή, είναι στ’ αλήθεια θαύμα που δεν υπήρξαν άλλα θύματα.
Το πλήρωμα του Rainbow Warrior πέρασε το υπόλοιπο της νύχτας στο αστυνομικό τμήμα. Ήταν όλοι τους καταβεβλημένοι από τον πόνο και την απογοήτευση.
Τα σχέδιά τους και η αποστολή του Rainbow Warrior είχαν τελειώσει.
Οι αστυνομικές έρευνες και η εμπλοκή της Γαλλικής κυβέρνησης
Η αστυνομία της Νέας Ζηλανδίας ξεκίνησε αμέσως τις έρευνες για να βρεθούν οι ένοχοι και τα κίνητρα. Η συγκεκριμένη αστυνομική επιχείρηση ήταν μία από τις μεγαλύτερες της χώρας.
Λόγω των όσων είχαν προηγηθεί οι υποψίες στράφηκαν κατά των γαλλικών αρχών. Η πρεσβεία της χώρας αρνήθηκε κατηγορηματικά οποιαδήποτε ανάμειξη στην υπόθεση όμως διαψεύστηκε σύντομα, καθώς η αστυνομία της Νέας Ζηλανδίας προχώρησε στη σύλληψη δύο Γάλλων πρακτόρων, ενώ οι συνεργοί τους κατάφεραν να διαφύγουν.
Παρά τις συλλήψεις των πρακτόρων η Γαλλία εξακολούθησε να αρνείται την εμπλοκή της στην ανατίναξη του Rainbow Warrior. Όμως μετά από έντονες πιέσεις από την πλευρά των αρχών της Νέας Ζηλανδίας, η γαλλική κυβέρνηση οδηγήθηκε αναγκαστικά στην διεξαγωγή έρευνας, της οποίας τα συμπεράσματα ήταν πως πράγματι Γάλλοι πράκτορες κατασκόπευαν την Greenpeace. Αυτή ήταν η μόνη παραδοχή της Γαλλίας και δεν δόθηκαν περαιτέρω στοιχεία ούτε εξηγήσεις.
Το θέμα κινητοποίησε τον διεθνή τύπο σε μεγάλο βαθμό και ταυτόχρονα με τις αστυνομικές αρχές πολλοί δημοσιογράφοι προχώρησαν σε δικές τους έρευνες. Έτσι, την ίδια χρονιά, μεγάλη βρετανική εφημερίδα αποκάλυψε με στοιχεία πως ο Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν γνώριζε και είχε εγκρίνει την επίθεση. Τα στοιχεία δεν άφηναν περιθώρια για επιπλέον ψέματα και ακολούθησε η παραίτηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας της Γαλλίας αλλά και η παραδοχή, αργότερα, του πρωθυπουργού Λοράν Φαμπιούς ότι οι πράκτορες βύθισαν το πλοίο κατόπιν κυβερνητικών εντολών. Οι δύο πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών που συνελήφθησαν στο Όκλαντ, ομολόγησαν τελικώς την ενοχή τους και καταδικάστηκαν σε δεκαετή φυλάκιση, χωρίς να εκτίσουν ποτέ την ποινή που αποφασίστηκε, καθώς μετά από διαπραγματεύσεις με την γαλλική κυβέρνηση, οι αρχές της Νέας Ζηλανδίας τους απελευθέρωσε σχεδόν ένα χρόνο αργότερα.
Μετά τον σάλο που ακολούθησε ο πρόεδρος Μιτεράν προέβη, το 1992, στην παύση των γαλλικών πυρηνικών δοκιμών. Η παύση διήρκησε μόλις τρία χρόνια. Μόλις η εντολή αναιρέθηκε η Greenpeace έστειλε ξανά το νέο της πλοίο Rainbow Warrior II, στη Γαλλική Πολυνησία και συνέχισε τον αγώνα της κατά των πυρηνικών δοκιμών.
«Δεν μπορείς να βυθίσεις ένα ουράνιο τόξο»
Ο τύπος της Γαλλίας κατάφερε τότε σε μεγάλο βαθμό να στρέψει το γαλλικό κοινό εναντίων της Greenpeace. Έτσι τα γραφεία της οργάνωσης έκλεισαν μετά από έναν χρόνο. Οι άνθρωποι της οργάνωσης όμως συνέχισαν να πιστεύουν στο όραμα και την αποστολή τους και κατάφεραν σύντομα να αναδείξουν την Greenpeace σε διεθνή δύναμη που ήταν πλέον ικανή να ασκεί πιέσεις και να προστατεύει το περιβάλλον αναλόγως των δυνάμεών της. Σήμερα η οργάνωση αριθμεί εκατομμύρια μέλη με την δράση της να εκτείνεται σε 42 χώρες και πλέει με τα σκάφη Rainbow Warrior ΙΙ και ΙΙΙ στις θάλασσες του κόσμου. Οι δράσεις της οργάνωσης σχετίζονται με θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα τοξικά χημικά, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, τα πυρηνικά όπλα, φυσικά, και άλλα.
Το Rainbow Warrior βυθίστηκε για πάντα με απόφαση της ίδιας της Greenpeace στον κόλπο Ματάουρι της Νέας Ζηλανδίας, και εκεί στο βυθό, σταδιακά μετατρέπεται σε έναν τεχνητό ύφαλο, που όμως σφύζει από ζωή.
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε μια σύντομη μαρτυρία ενός μέλους του πληρώματος που έζησε εκείνες τις μέρες. (Υπότιτλοι Αγγλικά)
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτό το άρθρο:
The bombing of the Rainbow Warrior – You can’t sink a Rainbow – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.greenpeace.org – Τελευταία πρόσβαση: 9/7/2021.
Η βύθιση του πλοίου της Greenpeace, από πράκτορες της Γαλλίας, με εντολή του Φρανσουά Μιτεράν. Η οργάνωση διαμαρτυρόταν για τις γαλλικές πυρηνικές δοκιμές. Ένας νεκρός φωτογράφος… – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση:www.mixanitouxronou.gr – Τελευταία πρόσβαση: 9/7/2021.
Η Greenpeace τιμά την 20ή επέτειο από τη βύθιση του Rainbow Warrior – 9/7/2005 – Ανακτήθηκε από την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.in.gr – Τελευταία πρόσβαση: 9/7/2021.
