
Η Βαστίλη υπήρξε η γνωστότερη φυλακή την περίοδο των Λουδοβίκων, έχοντας κρατούμενους, όπως οι Μαρκήσιος Ντε Σαντ και Βολτέρος. Πυρπολήθηκε από το γαλλικό λαό στις 14 Ιουλίου 1789. Το γεγονός αυτό στάθηκε απαρχή για τη Γαλλική Επανάσταση, που έκανε τη Βαστίλη σημαντικό σύμβολο του κινήματος της Γαλλικής Δημοκρατίας. Την επόμενη της άλωσης άρχισε να κατεδαφίζεται και αντικαταστάθηκε από την Πλατεία της Βαστίλης.
Η Βαστίλη: Κτίριο – σύμβολο της μοναρχίας
Η Βαστίλη ήταν ένα ισχυρό μεσαιωνικό οκτάπυργο παραλληλόγραμμο φρούριο, που ολοκληρώθηκε το 1383 με εντολή του βασιλιά Καρόλου Ε, στο ανατολικό τείχος του Παρισιού. Βρισκόταν δίπλα στην Πύλη του Αγίου Αντωνίου, γι αυτό και η επίσημη ονομασία ήταν «Βαστίλη Αγίου Αντωνίου». Σκοπός της Βαστίλης ήταν η προστασία από τις αγγλικές επιθέσεις κατά τον Εκατονταετή πόλεμο.
Τον 17ο αιώνα, η Βαστίλη μετατράπηκε σταδιακά σε κρατικές πολιτικές φυλακές από τον Καρδινάλιο Ρισελιέ, συνεχίζοντας να διατηρεί το οπλοστάσιό της. Λόγω του περιορισμένου αριθμού κελιών, ο μέσος όρος φυλακισμένων ήταν 40 άτομα το χρόνο. Στην Βαστίλη συνήθως φυλακίζονταν πολιτικοί ταραχοποιοί, μετά από «βασιλική ενσφράγιστη παραγγελία», που ήταν τελεσίδικη, χωρίς δικαίωμα προσφυγής στα δικαστήρια. Φυλακίζονταν επίσης άτομα μετά από απαίτηση των οικογενειών τους είτε για ανυπακοή, είτε για να εμποδιστεί διασυρμός. Επί Λουδοβίκου ΙΔ’ κρατούνταν καταδικασμένοι από την δικαιοσύνη, υπό την εποπτεία του αρχηγού της αστυνομίας, ενώ επί Φιλίππου Β’, δούκα της Ορλεάνης, κρατούνταν και πολιτικά πρόσωπα καταδικασμένα από το κοινοβούλιο.
Κατά τη λειτουργία της φυλακής, υπήρξαν διάφοροι θρύλοι. Αφορούσαν τους θανάτους, τα μέσα και τους τρόπους καταστολής και βασανιστηρίων των κρατουμένων και ήταν αποκυήματα φαντασίας. Πηγές τους υπήρξαν δύο βιβλία που είχαν εκδοθεί λίγα χρόνια πριν τη Γαλλική Επανάσταση. Ιστορικές έρευνες έδειξαν ότι μόλις στο 1% των κρατουμένων είχε πεθάνει με ύποπτο τρόπο. Το 1874, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ΄, μετά από πρόταση του υπουργού οικονομικών Νεκέρ, προγραμμάτισε την κατεδάφιση της Βαστίλης λόγω τεράστιου κόστους συντήρησης. Έτσι, κατά το έτος της επανάστασης, οι κρατούμενοι ήταν μόλις 7. Ο σημαντικότερος κρατούμενος της εποχής, μαρκήσιος Ντε Σαντ, μεταφέρθηκε από τη Βαστίλη σε ένα άσυλο, μόλις 10 μέρες πριν από την 14η Ιουλίου.
Η Βαστίλη είχε καταληφθεί 3 φορές τα προηγούμενα χρόνια. Η πρώτη κατάληψη έγινε την ημέρα των οδοφραγμάτων, στις 13 Μαΐου 1588, η δεύτερη όταν μπήκε στο Παρίσι ο Ερρίκος Δ’, όπου άντεξε λίγες μέρες πριν πέσει και η τρίτη κατά τον Πόλεμο της Σφενδόνης.
Τα γεγονότα που οδήγησαν στην παράδοση της Βαστίλης
Παρά τη νίκη της Γαλλίας στον αμερικανικό πόλεμο της ανεξαρτησίας, όπου ακολούθησε η Συνθήκη των Βερσαλλιών του 1786, που ευνόησε τη διακίνηση των φιλελεύθερων ιδεών και του Διαφωτισμού, το δημόσιο έλλειμμα διογκωνόταν. Βασική αιτία ήταν τα συνεχή δάνεια του επόπτη οικονομικών Καλόν, που είχε αντικαταστήσει τον τραπεζίτη Ζακ Νεκέρ την περίοδο 1783 – 1786. Το 1786, ο Καλόν πρότεινε τη φορολογική ισότητα με οικονομικά μέτρα, που έπλητταν περισσότερο τις προνομιούχες τάξεις, που αντέδρασαν. Τη διετία 1787-1788 ξέσπασε η λεγόμενη «αριστοκρατική επανάσταση», υποχρεώνοντας τον βασιλιά να απολύσει τον Καλόν και στην θέση του να μπει ο Μπριέν, που επίσης δεν κατάφερε να χειριστεί το ζήτημα και σύντομα αντικαταστάθηκε από τον Νεκέρ.

Ήδη από τον 18ο αιώνα αναδύεται και η τρίτη τάξη των αστών, αποτελούμενη από εμπόρους, τραπεζίτες και υπαλλήλους. Ωστόσο, όπως και οι αγρότες, δεν είχαν κανένα δικαίωμα στην εξουσία, παρόλο που αυτοί κινούσαν την οικονομία.
Στα μέσα του 1789 οι γαλλικές σοδειές είναι κακές, η τιμή του ψωμιού στα ύψη, η αγοραστική δύναμη των ασθενέστερων σχεδόν ανύπαρκτη και πολλές περιοχές πλήττονται απ’ τον λιμό. Το αριστοκρατικό καθεστώς καταρρέει και η Τρίτη Τάξη διεκδικεί μερίδιο στην εξουσία. Συγκαλούνται, λοιπόν, οι τάξεις της Γαλλίας από τον Λουδοβίκο ΙΣΤ’, για πρώτη φορά από το 1614. Ο βασιλιάς σκόπευε να επιβάλει νέους φόρους και οι ευγενείς και ο κλήρος είδαν την συνέλευση ως ευκαιρία απόκτησης της πολιτικής δύναμης, που είχαν χάσει την περίοδο του Λουδοβίκου ΙΔ’.
Η συνέλευση των Τριών Τάξεων
Η συνέλευση ξεκίνησε στις 5 Μαΐου 1789, με την Τρίτη Τάξη να έχει διπλασιάσει τους αντιπροσώπους της, μετά τις εκλογές του Δεκεμβρίου 1788. Παρόν στην συνέλευση, ως εκλεγμένος αντιπρόσωπος της Τρίτης Τάξης της επαρχίας του, ήταν και ο Ροβεσπιέρος. Η γενική ατμόσφαιρα ήταν ήρεμη, παρότι η κυβέρνηση αρνούνταν την ψήφο «κατά κεφαλή» αντί «κατά τάξη».
Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’, που ζούσε μέσα στην χλιδή των Βερσαλλιών μαζί με την βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα και τους αυλικούς του, εξαγρίωνε ακόμα περισσότερο τον λαό. Ήλπιζε όμως ότι η Συνέλευση θα ηρεμούσε τα πνεύματα, κάτι που δεν έγινε. Οι εκπρόσωποι της Τρίτης Τάξης, καθοδηγούμενοι ιδεολογικά από τον Εμμανουέλ Ζοζέφ Σιεγές, πιστεύοντας ότι εκπροσωπούν τον λαό, στις 17 Ιουνίου αυτοανακηρύσσονται Εθνοσυνέλευση και προτείνουν συνεργασία στους εκπροσώπους των άλλων τάξεων. Πολλοί ευγενείς και κληρικοί προσαρτήθηκαν στην τρίτη τάξη. Στις 20 Ιουνίου, υπό την προεδρία του Ζαν Συλβαίν Μπαγύ, οι εκπρόσωποι των τριών τάξεων δεσμεύονται στην Αίθουσα του Σφαιριστηρίου για ψήφιση συντάγματος.
Στις 23 Ιουνίου ο βασιλιάς, φοβούμενος μια σύγκρουση των τάξεων, καλεί την Τρίτη Τάξη να ακυρώσει τις αποφάσεις της. Η αυτοαποκαλούμενη όμως Εθνοσυνέλευση, αρνήθηκε να υπακούσει. Έτσι ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’, αναγκάστηκε να αποδεχθεί την εγκυρότητά της, για να συνεχιστούν οι εργασίες της.
Στις 9 Ιουλίου την πλειοψηφία της συνέλευσης έχουν οι αστοί και οι φιλελεύθεροι ευγενείς. Η εθνοσυνέλευση τότε μετατρέπεται σε Εθνική Συντακτική Συνέλευση και απαιτεί από τον βασιλιά Σύνταγμα. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ συγκεντρώνει στρατό στο Παρίσι, για να χτυπήσει τους επαναστάτες. Η εκπρόσωποι της εθνοσυνέλευσης καλούν τον κόσμο να τους υποστηρίξει.
Το Σάββατο 11 Ιουλίου ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ απολύει και πάλι τον ιδιαίτερα λαοφιλή υπουργό οικονομικών Ζακ Νεκέρ, με εντολή να εγκαταλείψει την Γαλλία λόγω ακραίας συγκατάβασης στις λαϊκές απαιτήσεις. Την ίδια μέρα διορίζει στην θέση τον Μπρετέιγ. Αυτά μαθεύτηκαν την επόμενη μέρα, εξόργισαν τον λαό και οδήγησαν στις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ βασιλικών στρατευμάτων και λαού, ενισχυμένες ίσως και από διάφορες φήμες, που αποκάλυπταν τον φόβο της κοινωνίας για ακύρωση των μεταρρυθμίσεων. Διάφορες ομάδες κυκλοφορούν στην πόλη κρατώντας αφίσες του Νεκέρ και του Δούκα της Ορλεάνης, διαμαρτυρόμενοι κατά του βασιλιά και καλώντας τον λαό να αντιδράσει. Σύντομα σε αυτές εισχώρησαν και κακοποιά στοιχεία, έτοιμα για καταστροφές και λεηλασίες.
Προς την Επανάσταση

Το ίδιο απόγευμα ο Καμίλ Ντεμουλέν, δημοσιογράφος και αποτυχημένος δικηγόρος λόγω τραυλισμού, με ένα όπλο στο χέρι ξεσηκώνει τον λαό. Οι πρώτοι στόχοι ήταν τα οπλοπωλεία του Παρισιού. Το βράδυ οι λεηλασίες επεκτάθηκαν σε καταστήματα τροφίμων και σημειώνονται οι πρώτοι εμπρησμοί δημοσίων κτιρίων. Αποκορύφωμα ήταν η εισβολή του όχλου στο μοναστήρι του Αγίου Λαζάρου, που λειτουργούσε και ως πτωχοκομείο, νοσοκομείο και σχολείο. Φημολογούνταν ότι εκεί υπήρχε εκκλησιαστική περιουσία. Τελικά, βρέθηκαν μόνο 52 κάρα σιτάρι και πυρπολήθηκε η βιβλιοθήκη του μοναστηριού.
Ξημερώνοντας η 13η Ιουλίου, κανένα βασιλικό στράτευμα δεν επιχείρησε να σταματήσει τους στασιαστές. Την τάξη και φρούρηση του Παρισιού είχαν αναλάβει οι «Γάλλοι Φρουροί», 3600 άνδρες με έδρα τα ανάκτορα των Βερσαλλιών. Αποτελούνταν κυρίως από Παρτιζάνους με ιδιαίτερα κριτήρια ύψους και εμφάνισης.
Η Εθνοσυνέλευση θορυβήθηκε και αποφασίστηκε κατ’ απόλυτη προτεραιότητα η συγκρότηση ένοπλης πολιτοφυλακής αποτελούμενης από 48.000 άτομα της αστικής τάξης, δεκατετραπλάσια της ανακτορικής φρουράς. Έργο της ήταν η διασφάλιση της τάξης, χωρίς όμως να δοθούν όπλα ή να εξεταστεί η ικανότητα των μελών για κατάταξη. Το απόγευμα, μια μόνιμη επιτροπή στο Δημαρχείο του Παρισιού στρατολογούσε τα άτομα και μοίραζε οπλισμό. Το επόμενο πρωί, 14 Ιουλίου, η επιτροπή έδωσε το σύνθημα για αρπαγή όπλων από οποιονδήποτε κρατικό χώρο, σε αντίθεση με τον δήμαρχο της πόλης, που αγωνιζόταν για νόμιμη διάθεση.
Η ημέρα της Κατάληψης της Βαστίλης
Το πρωί της Τρίτης, 14 Ιουλίου 1789, ο όχλος, αφού είχε λεηλατήσει περιουσίες και δημόσια κτίρια, κατατάσσεται στην πολιτοφυλακή. Ο Ζακ ντε Φλεσέλ, δήμαρχος εκλεγμένος από τον Απρίλιο, προσπαθεί ανεπιτυχώς να τους πείσει να περιμένουν μια παραγγελία 12.000 τουφεκιών. Οι στασιαστές θέλουν όπλα άμεσα έστω και δια της βίας. Έτσι αποφασίζουν να εισβάλουν στο Μέγαρο των Απομάχων για να πάρουν αυτά, που τους είχαν αρνηθεί την προηγούμενη μέρα.
Στις 9 το πρωί, πλήθος στασιαστών κατευθύνεται στο Μέγαρο των Απομάχων, πολύ κοντά στα στρατόπεδα της Ελβετικής Φρουράς. Ο διοικητής της, αντί να προβεί σε κάποια ενέργεια καταστολής ή προστασίας, μετακινεί τις δυνάμεις αφήνοντας το πεδίο ελεύθερο στους στασιαστές. Εκείνοι εισέβαλαν στα υπόγειά και κατάσχεσαν 30.000 – 40.000 μουσκέτα, οπλισμός δεκαπλάσιος από της ανακτορικής φρουράς. Οι στασιαστές είχαν πια όπλα αλλά όχι πυρίτιδα. Έμαθαν όμως, πιθανότατα από τον απερχόμενο διοικητή, ότι θα έβρισκαν στην Βαστίλη, οπότε αποφασίστηκε η έφοδος εκεί.
Στις 10:30 κάποιοι στασιαστές είναι ήδη γύρω από την Βαστίλη για διαπραγματεύσεις. Η Φρουρά της, μόλις 114 άντρες λόγω ειρηνικής περιόδου κι αφού το κτίριο επρόκειτο να κατεδαφιστεί, μπαίνει σε συναγερμό. Ο μαρκήσιος Μπερνάρντ Ρενέ ντε Λωναί, αξιωματικός από την ανακτορική φρουρά και διοικητής της Φρουράς, δέχεται ευγενικά τους αντιπροσώπους προσκαλώντας τους για γεύμα. Οι συνομιλίες όμως δεν απέδωσαν και η αντιπροσωπεία έφυγε άπρακτη.
Στις 11:30 μια δεύτερη αντιπροσωπεία έγινε δεκτή με την υπόσχεση να μην ανοιχτεί πυρ κατά των στασιαστών αλλά ούτε κι αυτή κατάφερε κάτι. Κατά την διάρκεια της συνάντησης κάποιοι από το πλήθος ανέβηκαν για να βάλουν φωτιά στην κρεμαστή γέφυρα της πύλης και η φρουρά άνοιξε πυρ. Η ώρα ήταν 13:30 και ο χώρος έξω από την Βαστίλη γίνεται πεδίο μάχης.

Στις 14:00 έφτασε στο χώρο ο αβάς Κλωντ Φωσέ με ένα ξίφος υψωμένο προκαλώντας για ομαδική έφοδο. Λίγο αργότερα έφτασε με επισημότητα η ιδιαίτερα πολυμελής τρίτη αντιπροσωπεία. Στη Βαστίλη ο διοικητής περιμένοντας από τις Βερσαλλίες είτε βοήθεια είτε οδηγίες, δεν ικανοποιούσε τα αιτήματα της. Ξαφνικά όμως λιποτάκτησε μεγάλο μέρος της ανακτορικής φρουράς, 5 από τα 6 τάγματα, περίπου 3.000 άντρες, και περίπου 60 από αυτούς, μαζί με τα όπλα τους προσχώρησαν στους στασιαστές, μεταφέροντας μάλιστα μπροστά στην Βαστίλη και 5 κανόνια. Αυτή η δύναμη ήταν υπό τις διαταγές του υπολοχαγού Ζακόμπ Ελί και του υπαξιωματικού Πιέρ Υλέν. Οι στασιαστές θεωρώντας ότι η αντιπροσωπεία είναι υπό ομηρία, κάνουν γενική έφοδο στη Βαστίλη. Το αποτέλεσμα ήταν να διακοπεί κάθε διαπραγμάτευση.
Η Βαστίλη παραδίνεται
Οι επόμενες τρεις ώρες ήταν οι πιο δραματικές, κυρίως για τον διοικητή Ντε Λωναί. Διέθετε ελάχιστη δύναμη σε άντρες αλλά πολλά πυρομαχικά μέσα στη Βαστίλη. Γύρω στις 17:00, διατάζει την παράδοση του φρουρίου με εγγύηση την ζωή των αμυνόμενων. Σύμφωνα με τον θρύλο, το έκανε κρατώντας ένα λευκό μαντήλι. Ο όχλος εισέβαλε, συνελήφθησαν ο διοικητής και η φρουρά και απελευθερώθηκαν οι 7 κρατούμενοι. Ήταν τέσσερις παραχαράκτες, ο κόμης του Σολάνζ, που ήταν εκεί για κάποια σεξουαλική κατηγορία με εντολή του πατέρα του, ένας τρελός με γενειάδα ως τη μέση, που νόμιζε ότι ήταν ο Ιούλιος Καίσαρας και ένας που είχε επιχειρήσει να δολοφονήσει τον Λουδοβίκο ΙΕ’ 30 χρόνια πριν. Επίσης αρπάχτηκαν τα πολεμοφόδια και καταστράφηκαν τα ποινικά αρχεία των κατά καιρούς φυλακισμένων που βρίσκονταν μέσα στη Βαστίλη.

Κατά τη βίαιη προσαγωγή τους στο δημαρχείο για απολογία, ο διοικητής και οι όμηροι, δέχθηκαν επίθεση και λιντσάρισμα από το πλήθος. Ο διοικητής βασανίστηκε σε σημείο να παρακαλάει να πεθάνει. Μετά από απανωτές μαχαιριές από ξιφολόγχες, ο διοικητής Μπερνάρ ντε Λωναί και τρεις αξιωματικοί του πεθαίνουν. Ένας ταβερνιάρης, πρώην λήσταρχος με το όνομα «Αποκεφαλιστής», έκοψε με ένα χασαπομάχαιρο το κεφάλι του νεκρού Ντε Λωναί. Το περιέφερε καμαρώνοντας πάνω σε κοντάρι στους δρόμους του Παρισιού και στον κήπο του Παλαί Ρουαγιάλ.
Λίγο αργότερα, το ίδιο θα συμβεί μπροστά στο Δημαρχείο με τον κοσμήτορα των εμπόρων, που θα τον πυροβολήσουν και θα περιφέρουν το κεφάλι του πάνω σε ένα κοντάρι στους δρόμους της πόλης. Επίσης λιντσαρίστηκαν δυο απόμαχοι στρατιώτες και σκοτώθηκαν και δυο Ελβετοί γρεναδιέροι. Κατά την έφοδο υπολογίζεται ότι σκοτώθηκαν συνολικά 200 άτομα και από τις δύο πλευρές.

Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΣΤ’ έμαθε για την κατάληψη στην Βαστίλη την επόμενη μέρα. Οι Παριζιάνοι γιόρταζαν ξέφρενα το γεγονός, που συμβόλιζε το τέλος της μοναρχικής καταπίεσης αιώνων. Η αυξανόμενη λαϊκή πίεση ανάγκασε τον Λουδοβίκο να επαναφέρει τον λαοφιλή Νεκέρ στο Υπουργείο Οικονομικών και να διατάξει την αποχώρηση των στρατευμάτων του από το Παρίσι. Τα νέα της πτώσης της Βαστίλης εξαπλώθηκαν σε όλη την Γαλλία αλλά και εκτός. Σύντομα εξαπλώνεται και η επανάσταση…
Το φρούριο της Βαστίλης θα μπορούσε να αντέξει πολύ περισσότερο. Όμως ο ήπιος χαρακτήρας του φρούραρχου ντε Λωναί έκρινε το αποτέλεσμα. Το γεγονός της πτώσης είναι που δημιούργησε τον μύθο περί κατάληψης της Βαστίλης. Η Βαστίλη όμως δεν κατελήφθη αλλά παραδόθηκε. Τα πραγματικά συμβάντα δεν είναι γνωστά ακριβώς. Πάντως ο λαός ήταν για πρώτη φορά στο επίκεντρο της ιστορίας και η Γαλλική Επανάσταση άρχισε να εμπνέει τους καταπιεσμένους λαούς του κόσμου.
Ο συμβολισμός της πτώσης της Βαστίλης
Η πτώση της Βαστίλης ήταν μικρής πολιτικής σημασίας με τεράστιες όμως συνέπειες. Χαρακτηρίστηκε σύμβολο θριάμβου των λαϊκών δυνάμεων κατά της μοναρχικής τυραννίας, γεγονός με παγκόσμια απήχηση. Η πτώση της Βαστίλης έγινε σύμβολο της Γαλλικής Επανάστασης και η ημερομηνία 14 Ιουλίου, καθιερώθηκε από το 1880 ως εθνική επέτειος για την Γαλλία. Οι εορταστικές εκδηλώσεις κορυφώνονται με τη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στα Ηλύσια Πεδία, ενώπιον του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Η Βαστίλη σήμερα
Στο σημείο που κάποτε ήταν το φρούριο της Βαστίλης σήμερα βρίσκεται η Πλατεία της Βαστίλης και η ομώνυμη Όπερα. Η τάφρος στα νότια πίσω από την φυλακή έχει γίνει λιμανάκι για μικρά σκάφη και η βόρεια τάφρος ένα καλυμμένο κανάλι.
Στο ακόλουθο video περιγράφονται τα γεγονότα της ημέρας της πτώσης της Βαστίλης.
Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες από
- Άλωση της Βαστίλης, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Βαστίλη, Ανακτήθηκε από: https://el.wikipedia.org/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Η Άλωση της Βαστίλης, Ανακτήθηκε από: https://www.sansimera.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Βαστίλη 14 Ιουλίου 1789: Ο μύθος της κατάληψης και η παράδοσή της (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.history-point.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Στις 14 Ιουλίου του 1789 πέφτει η Βαστίλη (2016). Ανακτήθηκε από: https://popaganda.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Η Επανάσταση που άλλαξε τον κόσμο (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.cretalive.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Βασιλείου, Θ. (2019). 14η Ιουλίου: Η μέρα της Βαστίλης. Ανακτήθηκε από: https://www.efsyn.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Η άλωση της Βαστίλης, η απαρχή της Γαλλικής Επανάστασης (2019). Ανακτήθηκε από: https://tvxs.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Τρομοκράτες οι επαναστάτες του 1789, σύμφωνα με την ελληνική Βικιπαίδεια! (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.prologos.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Γρηγορόπουλος, Δ. (2019). Η Βαστίλη έπεσε, αλλά η επανάσταση γνώρισε την ήττα. Ανακτήθηκε από: https://prin.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Φουρίκος, Κ. (2017). 14 Ιούλη του 1789: Η άλωση της Βαστίλης, οι Αβράκωτοι και η Βία. Ανακτήθηκε από: https://www.toperiodiko.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Άλωση της Βαστίλης – 14 Ιουλίου 1789 (2017). Ανακτήθηκε από: https://www.timesnews.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- 14 Ιουλίου του 1789: Η Άλωση της Βαστίλης υπήρξε ο «ιδρυτικός μύθος» της Γαλλικής Επανάστασης (2019). Ανακτήθηκε από: http://www.avgi.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Άλωση της Βαστίλης: Η ιστορική «έκρηξη» της Γαλλικής Επανάστασης (2019). Ανακτήθηκε από: https://www.onalert.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20
- Η έφοδος στην Βαστίλη και η αρχή της Γαλλικής Επανάστασης (2018). Ανακτήθηκε από: https://eleftherostypos.gr/ Τελευταία πρόσβαση: 17/6/20