Βίτωλη Φθιώτιδας. Η Βίτωλη ή διαφορετικά Βίτολη αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά χωριά της περιφερειακής ενότητας Φθιώτιδας και πρώην νομού Φθιώτιδας. Οικοδομείται κυρίως στο 38ο χιλιόμετρο εθνικής οδού Λαμίας – Καρπενησίου. Βρίσκεται χτισμένο ανάμεσα σε δύο συνοικίες, με το μοναδικό μέσο που της διαχωρίζει είναι ο παραπόταμος του Σπερχειού ποταμού. Στο χωριό αυτό, κατοικούν κυρίως 245 άτομα, τα οποία βρίσκονται μόνιμα εκεί σύμφωνα με τη πιο πρόσφατη απογραφή που έχει γίνει, το 2011. Πλέον, ανήκει στη Δημοτική ενότητα Αγίου Γεωργίου Μακρακώμης, με έδρα της φυσικά τη Σπερχειάδα.
Ιστορικές Πληροφορίες
Σύμφωνα με γραπτές αλλά και προφορικές πληροφορίες που κατάφεραν να διασωθούν, το χωριό Βίτωλη εδραιώθηκε από κατοίκους του Λιτοσέλου, των Αφεντικών και της Τσούκας. Άλλες πάλι παλαιότερες μαρτυρίες που διασώθηκαν, επί Τουρκοκρατίας η περιοχή της Βίτωλης -όπως και τα περισσότερα χωριά στη Φθιώτιδα- αποτελούσε τσιφλίκι του Τούρκου Βίτωλ Αγά. Η ονομασία του αυτή προήλθε κυρίως από τη περιοχή της Βιτωλίας, στη σημερινή Μπίτολα στη ΠΓΔΜ, εξ’ου και το όνομα του χωριού, προερχόμενο πρώτα από τον Τούρκο Αγά και έπειτα από τη περιοχή όπου καταγόταν ο Τούρκος.
Λίγα χρόνια αργότερα, η ονομασία του χωριού δόθηκε στον οπλαρχηγό Ζώτο, ο οποίος όπως λέγεται καταγόταν από τη Φουρνά Ευρυτανίας. Επίσης, λέγεται πως ο ίδιος πούλησε το τσιφλίκι στους κατοίκους της Τσούκας και των άλλων γύρω χωριών. Κάποιοι ανάμεσα στους αγοραστές ήταν και μεγάλοι μεγαλοκτηματίες όπως ο Νικόλαος Καλαντζής με τα αδέρφια του. Πολλές πηγές αναφέρουν πως ο Ζώτος επειδή ήταν άκληρος υιοθέτησε τον Γεώργιο Ν. Καλαντζή, που έπειτα αναχώρησε για την Αμερική και από τότε δεν επέστρεψε στην Ελλάδα.
Κατά το 1906, η περιοχή χωρίστηκε σε οικόπεδα και φυσικά σε αγροτεμάχια με ένα καλό κτηματολόγιο για τα δεδομένα της εποχής του. Ανάμεσα στους κατοίκους που τα αγόρασαν ήταν οι οικογένειες του Καλαντζή, του Αργύρη, του Σακελλάρη, Πλατιά, Ευθυμίου, Τσιακατούρα, Καραγιάννη, Νελλα και άλλοι. Πολλοί από αυτούς στη συνέχεια, άρχισαν δειλά δειλά να κατασκευάζουν κατοικίες για τους ίδιους και τις οικογένειες τους.
Αναφέρεται, ωστόσο, πως ο λόφος της Αγίας Παρασκευής ήταν Σταυροδρόμι. Μια οδός κατέβαινε στο νότιο τμήμα για τη περιοχή της Κούλιας. Ακριβώς εκεί, ο Μπέης Αχμέτ διατηρούσε αποθήκες και προς τη δυτική πλευρά με τη μεγάλη μάντρα και τα υπόστεγα με σκοπό να συντηρήσει τα ζώα του, κυρίως αλόγων και βοδιών. Για αυτό ακριβώς και περιοχή αυτή ονομάστηκε Αλογομάντρα. Από το ίδιο μέρος ακριβώς, ξεκινούσε και η δεύτερη οδός προς τη βόρεια πλευρά για τη σημερινή Παλαιά Βίτωλη, η οποία διέθετε την Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Αυτή η οδός, είχε τα όρια της μέχρι και το ρέμα της Γούρνας. Η τρίτη και τελευταία οδός, ξεκινούσε από την Αγία Παρασκευή και όδευε προς τη δυτική πλευρά όπου βρισκόταν η κορυφογραμμή για τη Σκόρλια.
Από τα πρώτα πέτρινα αρχοντικά που χτίστηκαν στη Βίτωλη ήταν οικοδομημένο κοντά στα “Κούλια” στο οποίο μετέπειτα εγκαταστάθηκε η πρώτη οικογένεια Καλαντζή. Η “Κούλια”, αξιόλογο δείγμα πέτρινης ημι-οχυρής αγροτικής κατοικίας της τουρκοκρατίας καταστράφηκε ολοσχερώς από εμπρησμό των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, κατά την αποχώρησή τους, το 1944.
Η Βίτωλη αναγνωρίστηκε ως οικισμός το 1928, ο οποίος προσαρτήθηκε στην κοινότητα Τσούκκας, και το 1935 ορίστηκε έδρα της κοινότητας Βίτωλης. Το 1991 στη Βίτωλη προσαρτήθηκε ο καταργημένος οικισμός Αφεντικά. Από το 1997 ανήκε στον κποδιστριακό Δήμο Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού και από το 2011 στο διευρυμένο καλλικρατικό Δήμο Μακρακώμης.
Η εικόνα του χωριού σήμερα
Σήμερα, κάθε επισκέπτης ο οποίος περνά ή επισκέπτεται το χωριό Βίτωλη θα αντικρίσει ένα μικρό χωριό που παρόλο που έχει λιγοστούς κατοίκους θα απολαύσει την απέραντη καταπράσινη ομορφιά. Μπορεί επίσης, να δει τα υπέροχα σημεία του χωριού όπου μπορεί κανείς να ξεκουραστεί, να ηρεμήσει από τα προβλήματα της καθημερινότητας και της πόλης και να δοκιμάσει τα μοσχομυριστά, καλοφτιαγμένα, σπιτικά, παραδοσιακά εδέσματα και να γευτεί τα παραδοσιακά γλυκά. Μπορεί, επίσης, να επισκεφθεί τη μικρή πλατεία με τα παραδοσιακά καφενεία στο κέντρο του χωριού, η πετρόκτιστη εκκλησία με τον προαύλιο χώρο που διαμορφώθηκε τελευταία, τα υπεραιωνόβια πλατάνια με το παραδοσιακό καφενείο-ταβέρνα στον ίσκιο τους και η πηγή με τα ιαματικά νερά που βγαίνουν μέσα από ένα βράχο και βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό στο δρόμο προς Λιτόσελο.
Πηγή:
Σύνταξη κειμένου: Ανθή Σακκά
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
