«Πλησιάστε το μάτι σας… Ευχαριστούμε για τη συνεργασία». Η μεταλλική φωνή προέρχεται από ένα κουτί με φωτεινές λυχνίες στερεωμένο σε έναν αρθρωτό βραχίονα και απευθύνεται στους Σύριους πρόσφυγες. Σε αυτό το σουπερμάρκετ, φυτεμένο στη μέση του καταυλισμού Ζαατάρι στην Ιορδανία, προκειμένου κάποιος να πληρώσει τις αγορές του, θα πρέπει πλέον να υποβληθεί στη σάρωση του ματιού του στο ταμείο.
Χάρη στην αναγνώριση της ίριδας του ματιού από αυτό το σύστημα που εγκαταστάθηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) τον Φεβρουάριο του 2016, ελέγχεται η ταυτότητα του πρόσφυγα και στη συνέχεια η ύπαρξη υπολοίπου στον εικονικό λογαριασμό του, στον οποίο κάθε μήνα πιστώνονται 50 δολάρια από μια τοπική τράπεζα, την Jordan Ahli Bank. Σύμφωνα με την ενθουσιώδη ανακοίνωση της UNHCR, η διαδικασία «πραγματοποιείται τάχιστα, με μια ματιά» και επιτρέπει να «αποφεύγονται οι απάτες». Λίγους μήνες αργότερα, το σύστημα εγκαταστάθηκε και στο Αζράκ, τον άλλο μεγάλο καταυλισμό Σύριων προσφύγων, στα βόρεια της χώρας.
Η εταιρεία η οποία έχει αναλάβει την εγκατάσταση και λειτουργία των συγκεκριμένων συστημάτων είναι η IrisGuard η οποία εδρεύει στις Νήσους Καϋμάν. Η συγκεκριμένη εταιρεία έχει εγκαταστήσει παρόμοια συστήματα σε φυλακές των ΗΠΑ και σε αστυνομικές μονάδες των Αραβικών Εμιράτων και της Ιορδανίας.
Η IrisGuard πρόσφερε «δωρεάν» τα μηχανήματα αναγνώρισης ίριδας στην Ύπατη Αρμοστεία. Το δωρεάν είναι μάλλον σχήμα λόγου μιας και η εταιρεία εισπράττει 1% από κάθε πληρωμή που πραγματοποιούν οι πρόσφυγες. Αν λάβει κανείς υπόψη πως ο καταυλισμός στο Ζαατάρι φιλοξενεί περίπου 80.000 (ογδόντα χιλιάδες) πρόσφυγες των οποίων ο αριθμός διαρκώς αυξάνεται τότε εύκολα μπορεί να υπολογίσει τα κέρδη της εταιρείας.
Η νέα αυτή μέθοδος διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας είναι επίσης επικερδής για την Ύπατη Αρμοστεία (συνδυασμός τραπεζικού λογαριασμού και αγορά από σουπερμάρκετ) αφού κοστίζει 20% φθηνότερα σε σύγκριση με τον παλιό τρόπο διανομής με την αποστολή πακέτων.
Η IrisGuard προσβλέπει σε ευρύτερη συνεργασία με τον ΟΗΕ καθώς και σε επέκταση στην Τουρκία όπου σήμερα φιλοξενεί τους περισσότερους Σύριους πρόσφυγες, αλλά τους διαχειρίζεται ανεξάρτητα καθώς η κυβέρνηση Ερντογάν αρνείται κάθε ανάμειξη ξένου παράγοντα.
Το νέο πρόγραμμα, κατά δήλωση, της εταιρείας είναι σε πειραματικό στάδιο και λαμβάνει χώρα με τη συγκατάθεση των προσφύγων. Επίσης το όλο εγχείρημα έχει τυπικά ελεγχθεί από τον ΟΗΕ ώστε να μην παραβιάζει κανένα ανθρώπινο δικαίωμα. Μόνο που στην πράξη τα πράγματα είναι μάλλον διαφορετικά…
Όπως αναφέρουν ανεξάρτητοι παρατηρητές και δημοσιογράφοι, στους πρόσφυγες δεν δόθηκε ποτέ η ουσιαστική δυνατότητα να επιλέξουν αν θέλουν ή όχι το νέο σύστημα πληρωμών. Στις συνθήκες εγκλεισμού που επικρατούν, επί της ουσίας το όλο θέμα τίθεται μάλλον εκβιαστικά καθώς αν δεν αποδεχτούν αυτό που τους προτείνεται ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος της απέλασης πίσω στη Συρία. Αν και δημοσίως οι πρόσφυγες δεν εκφράζουν κάποια διαφωνία, στις ανεπίσημες συζητήσεις τους εκφράζουν μάλλον δυσαρέσκεια και κυρίως αγωνία για το τι βιομετρικά δεδομένα συλλέγονται και που καταλήγουν.
Οι ανησυχίες των προσφύγων είναι μάλλον βάσιμες αν λάβει κανείς υπόψη τα λεγόμενα του Σάιμον Ντέιβις, ιδρυτή της οργάνωσης Privacy International και ειδικό στην προστασία των προσωπικών δεδομένων που το 2008 κλήθηκε να αξιολογήσει τα συστήματα καταγραφής βιομετρικών δεδομένων που χρησιμοποιούνται από την Ύπατη Αρμοστεία σε σχεδόν δέκα χώρες, από τη Μαλαισία ως την Κένυα :
«Αυτό που ανακαλύψαμε ήταν εξαιρετικά ανησυχητικό. Σε αυτό το περιβάλλον, όλοι είναι απελπισμένοι κι έτσι οι πρόσφυγες είναι έτοιμοι να δεχθούν οτιδήποτε. Στην Αιθιοπία για παράδειγμα, ανησυχούσαν σοβαρά για τα δακτυλικά αποτυπώματα: έλεγαν ότι τους έπαιρναν την ταυτότητα, κάτι δικό τους. (…) Ανακαλύψαμε υπολογιστές που περιείχαν εμπιστευτικές πληροφορίες δίχως κρυπτογράφηση, κρυφές συμφωνίες με τις χώρες υποδοχής όσον αφορά την πρόσβασή τους στα δεδομένα, κυρίως στη Μαλαισία. Και ήταν αδύνατον να έχουμε πρόσβαση στις συμφωνίες που έχουν συναφθεί με αυτές τις επιχειρήσεις. Στην Ευρώπη, η συγκέντρωση και διακράτηση παρόμοιων δεδομένων θα ήταν εντελώς παράνομη».
Η αναφορά διαβιβάστηκε στη διεύθυνση της UNHCR, η οποία την «έθαψε» και δεν τη δημοσίευσε ποτέ. Ο οργανισμός παρέκαμψε το ζήτημα της συγκατάθεσης των προσφύγων.
Αυτές οι πρακτικές δικαιολογημένα φέρνουν στο μυαλό όλων τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας, όπου οι Γερμανοί γιατροί ανέπτυσσαν «νέες πρωτοποριακές μεθόδους» χρησιμοποιώντας ως πειραματόζωα τους κρατούμενους. Η διαφορά είναι πως οι επίγονοι του δόκτορος Μένγκελε χρησιμοποιούν πλέον πιο εκλεπτυσμένες τεχνικές και έχουν άλλους στόχους.
Οι κρατούμενοι στα στρατόπεδα προσφύγων δεν χρησιμοποιούνται πλέον σαν πειραματόζωα για βιολογικά πειράματα αλλά για ψηφιακά. Με την καταγραφή των βιομετρικών δεδομένων τους αυτοί οι άνθρωποι θα είναι ανιχνεύσιμοι σε κάθε μήκος και πλάτος της γης. Ακόμα, καθώς η τεχνολογία αυτή διαρκώς εξελίσσεται, ίσως να μπορεί να προβλεφθεί πως θα εξελιχθεί το σώμα τους, αν θα νοσήσουν από κάτι κλπ.
Μπορεί κανείς εύκολα να κατανοήσει τι θα σημάνει αυτό για την τύχη του κάθε ενός πρόσφυγα ξεχωριστά, καθώς όλες οι χώρες θα θέλουν τους δυνητικά υγιείς και θα διώχνουν τους δυνητικά αρρώστους και αδύναμους. Με τα βιομετρικά δεδομένα του καθενός στις βάσεις δεδομένων τους οι Αρχές θα μπορούν να κάνουν την επιλογή πολύ εύκολα.
Είναι μάλλον αυταπάτη να υποθέσουμε πως αυτό θα μείνει μόνο στο θέμα του προσφυγικού. Με εταιρείες όπως η IrisGuard να επιζητούν διαρκώς νέους πελάτες πολύ σύντομα όχι μόνο οι κυβερνήσεις αλλά και κάθε είδους εταιρεία θα θέλει την τεχνολογία αυτή που θα της επιτρέπει την πρόσβαση στα βιομετρικά δεδομένα των εργαζομένων ή επίδοξων εργαζομένων ή ακόμα και ενός τμήματος του αγοραστικού κοινού για να χαράξει επιχειρηματική στρατηγική. Το αν θα τα αποκτά νομότυπα ή παράνομα είναι δευτερεύον ζήτημα.
Το ουσιώδες είναι ότι πλέον ακόμα και η ίδια η βιολογική δομή του κάθε πολίτη θα είναι στην διάθεση οποιουδήποτε μπορεί να πληρώσει για να την αποκτήσει και να την χρησιμοποιήσει όπως θέλει. Γνώσεις τις οποίες δεν έχουμε ούτε εμείς οι ίδιοι για το σώμα μας (π.χ δεν γνωρίζει κανείς μας ποια κύτταρα του μπορεί να αναπτύξουν καρκίνο ή αν έχει προδιάθεση για καρδιοπάθεια) θα είναι άμεσα προσβάσιμες σε κάποια βάση δεδομένων.
Θα ήταν καλό να αναρωτηθούμε σε αυτό το σημείο: Σε πόσα χρόνια άραγε θα διατεθούν στο αγοραστικό κοινό υπηρεσίες όπως οι νέοι γονείς να μπορούν να επιλέγουν τα γονίδια του εμβρύου τους ή κάποιος να μπορεί να παραγγείλει σε ένα εργαστήριο τη γέννηση ενός μη ζωντανού ανθρώπου βιολογικά πανομοιότυπου με τον ίδιο για να έχει μια αποθήκη μοσχευμάτων – κάπως σαν μια νέου είδους ασφάλεια ζωής;
Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως οδηγούμαστε σε μια εποχή βιολογικού και ψηφιακού φασισμού όπου μια νέα ευγονική επιστήμη και η οικειοθελής παρακολούθηση, θα αποτελούν την καθημερινότητα μας σχεδόν ακριβώς όπως το είχε προβλέψει ο συγγραφέας Άλντούς Χάξλεϋ στο μυθιστόρημα «The Brave New World». Ένα εφιαλτικό από κάθε άποψη σενάριο για το μέλλον της ίδιας της ανθρωπότητας.
Πηγές:
Πληροφορίες αντλήθηκαν από μεταφρασμένο άρθρο για το TVXS από την εφημερίδα Monde Diplomatique
Τίτλος άρθρου : «Πληρωμές με τα μάτια: Δοκιμάζουν σε πρόσφυγες τις νέες βιομετρικές τεχνολογίες»
Συγγραφέας : Nicolas Autheman
Μετάφραση : Βασίλης Παπακριβόπουλος
