Για πολλούς οι κατασκοπικές ταινίες βρίσκονται στην κορυφή των προτιμήσεών τους. Αδιαπραγμάτευτα δε στοιχεία της επιτυχίας τους θεωρούνται η ξέφρενη πλοκή, οι ατσαλάκωτοι και αλώβητοι πράκτορες, οι αλλεπάλληλοι σκοτωμοί. Και όλα αυτά μέσα μια ερεβώδη ατμόσφαιρα. Περίτρανο παράδειγμα η μακρά και επιτυχημένη πορεία των ταινιών James Bond, Mission Impossible και Jason Bourne. Ή μήπως όχι; Γιατί υπάρχουν και οι ταινίες κατασκοπείας που παρέκκλιναν από τη συνταγή αυτή κεντρίζοντας το ενδιαφέρον του κοινού. Άλλες επενδύοντας την αφήγησή τους με μία ανθρώπινη διάσταση, άλλες εισάγοντας το χιούμορ και άλλες προωθώντας την πλοκή έναντι της δράσης. Ας δούμε λοιπόν μία λίστα με 6 από τις κατασκοπικές αυτές ταινίες που ξεχώρισαν λόγω της ιδιαίτερης προσέγγισής τους.
North by Northwest (1959)
Η πρώτη ταινία της λίστας αποτελεί μία χιτσκοκική κατασκοπική περιπέτεια. Πρόκειται άλλωστε για το αγαπημένο είδος του Hitchcock με το οποίο είχε καταπιαστεί ήδη από τη δεκαετία του 1930. Μερικές μόνο από τις κατασκοπικές ταινίες του που προηγήθηκαν του North by Northwest είναι το The Man Who Knew Too Much, The 39 Steps, Notorious. Μέσω του ευφυούς και με στιβαρή πλοκή σεναρίου του Ernest Lehman ο Hitchcock επαναφέρει και σε αυτήν την ταινία το μοτίβο του αθώου/ενόχου. Ο διαφημιστής Roger Thornhill ταυτίζεται κατά λάθος με τον κυβερνητικό πράκτορα Κάπλαν, τον οποίο θέλει να εξοντώσει ένα εχθρικό δίκτυο κατασκόπων. Ο Thornhill λοιπόν θα εμπλακεί άθελά του σε μία σκοτεινή υπόθεση και θα κυνηγηθεί για κάτι που δεν έκανε. Μοναδική του λύση να επιδοθεί ο ίδιος στο κυνήγι του μυστηριώδους Κάπλαν αλλά και της λύτρωσής του. Ο Cary Grant σε έναν ακόμα χιτσκοκικό ρόλο ισορροπεί επιδέξια ανάμεσα στο χιούμορ και το σασπένς.
Three Days of the Condor (1975)
Μετά το The Conversation του Coppola και το The Parallax View του Pakula το σκάνδαλο Watergate εμπνέει τη δημιουργία ενός ακόμα πολιτικού θρίλερ. Της βασισμένης στο μυθιστόρημα του James Grady ταινίας Three Days of the Condor σε σκηνοθεσία του Sidney Pollack. Σε αυτήν ένας ερευνητής της CIA μετά από ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα από τη δουλειά βρίσκει τους συναδέλφους του δολοφονημένους. Στην προσπάθειά του να ανακαλύψει την αιτία της δολοφονίας θα γίνει ο ίδιος το επόμενο θέμα. Σε αυτήν την γεμάτη αγωνία και ένταση ταινία η δράση που χαρακτηρίζει τις καθιερωμένες κατασκοπικές ταινίες φαντάζει περιττή. Μέσα από την δαιδαλώδη πλοκή ξεπηδούν θεωρίες συνωμοσίας και ερωτήματα που τυραννούν τον υποδυόμενο από τον Robert Redford κεντρικό ήρωα. Για την πίστη στους πολιτικούς θεσμούς, την ηθική και αξιοπιστία των Μυστικών Υπηρεσιών και των ίδιων των κυβερνώντων.
The Lives of Others (2006)
Στο Ανατολικό Βερολίνο του 1984 οι κάτοικοι της πόλης επιτηρούνται από 100.000 υπαλλήλους και 200.000 κατασκόπους της Στάζι. Ένας από αυτούς, ο Gerd Wiesler καλείται να παρακολουθήσει τον εχθρό του καθεστώτος και διάσημο θεατρικό συγγραφέα Georg Dreyman. Η προσωπικότητα του τελευταίου όμως θα γοητεύσει τον υπεύθυνο για την παρακολούθησή του κατάσκοπο. Με μία ακόμα ταινία, αυτή τη φορά δια χειρός Donnersmarck, η Γερμανία κοιτάζει κατάματα το παρελθόν της. Στην προκειμένη περίπτωση στο στόχαστρο τίθενται οι σχετικές με τον στραγγαλισμό της ανθρώπινης φωνής πρακτικές της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Περιορίζοντας τη συνήθη δράση που συναντάται στις κατασκοπικές ταινίες η ταινία υιοθετεί μία βαθιά ανθρώπινη προσέγγιση για να στηλιτεύσει τα απολυταρχικά καθεστώτα. Συγκλονιστική η ερμηνεία του Ulrich Muhe με την οποία αποδίδει την εσωτερική μεταστροφή του ήρωα. Κερδίζοντας το Oscar καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας το εντυπωσιακό κινηματογραφικό ντεμπούτο του Donnersmarck ισχυροποιεί την παρουσία της Γερμανίας στην ευρωπαϊκή κινηματογραφία.
Burn After Reading (2008)
Στο Burn After Reading ο George Clooney, η Frances McDormant, ο Brad Pitt, ο John Malkovich και η Tilda Swinton μπλέκουν σε μία κωμικών διαστάσεων κατασκοπική περιπέτεια. Όλα ξεκινούν όταν η Katie κλέβει από τον εν διαστάσει σύζυγό της και πρώην πράκτορα της CIA, Ozzie, ένα cd με τα απομνημονεύματά του. Αυτό θα καταλήξει στα χέρια μίας ιδιοκτήτριας γυμναστηρίου και ενός γυμναστή. Μόλις εκείνοι αντιληφθούν τη σημασία του περιεχομένου του θα αποφασίσουν να εκβιάσουν τον Ozzie. Σε αυτή την μαύρη κωμωδία η ανοησία των ηρώων αποδεικνύεται ιδιαίτερα διασκεδαστική. Με όπλο το γνώριμο στο κοινό χιούμορ τους οι αδερφοί Coen σατιρίζουν με απολαυστικό τρόπο τις κατασκοπικές ταινίες. Σίγουρα δεν πρόκειται για την καλύτερη ταινία τους. Ειδικά αν θυμηθούμε τα προγενέστερα No country for old men, The big Lebowski, Fargo, Barton Fink. Όμως πρόκειται για μία απολαυστική και εναλλακτική κατασκοπική ταινία που παρωδεί την ίδια της τη φύση.
Tinker Tailor Soldier Spy (2011)
Από αυτή την λίστα δε θα μπορούσε να λείπει η συγκεκριμένη ταινία. Και αυτό γιατί αποτελεί μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του μετρ της κατασκοπικής λογοτεχνίας John le Carré. Ο George Smiley μετά την απόσυρσή του από την Βρετανική Μυστική Υπηρεσία ΜI6 καλείται να επιστρέψει στην ενεργό δράση. Ο λόγος; Για να ξετρυπώσει έναν σοβιετικό κατάσκοπο που έχει εισχωρήσει στα κλιμάκια της Μυστικής Υπηρεσίας. Δεν πρόκειται για μία από τις κλασικές κατασκοπικές ταινίες, αφού η αναμενόμενη περιπετειώδης δράση απουσιάζει. Αντιθέτως η ταινία εμβαθύνει στην ψυχοσύνθεση των ηρώων και καταπιάνεται με ουσιώδη ζητήματα όπως η ηθική και οι σχέσεις εμπιστοσύνης. Όλα αυτά με φόντο την στιγματισμένη από τον Ψυχρό Πόλεμο δεκαετία του 1970, το κλίμα της οποίας αναπαριστά επιτυχώς ο Σουηδός σκηνοθέτης Tomas Alfredson. Ξεχωρίζει ο υποψήφιος για Oscar για την ερμηνεία του Gary Oldman στο ρόλο του Smiley.
Kingsman: The Secret Service (2014)
Μετά την κινηματογραφική μεταφορά του Kick-Ass ο Matthew Vaughn διασκευάζει ένα ακόμα comic του Mark Millar. Το Kingsman: The Secret Service .Κατά τη διάρκεια μίας μυστικής υπηρεσίας στη Μέση Ανατολή ένας μυστικός πράκτορας θυσιάζει τη ζωή του εν ώρα υπηρεσίας. Δεκαεφτά χρόνια αργότερα ο Harry Hart θα στρατολογήσει τον Eggsy, τον γιο του αδικοχαμένου πράκτορα και πρώην συναδέλφου του. Στόχος του να τον εντάξει στην Υπηρεσία Kingsman. Ντυμένοι με καλοραμμένα κοστούμια σαν άλλοι James Bond ο Eggsy και ο Harry προσπαθούν να προστατέψουν τον πλανήτη από τον παρανοϊκό Valentine. Ο Vaughn καταφέρνει να παντρέψει άψογα το χιούμορ, την περιπέτεια και την υπέρμετρη βία προσφέροντας μία από τις απολαυστικές κατασκοπικές ταινίες.
