«Η Εξουσία του Σκύλου»…
Η Νεο-Ζηλανδή σκηνοθέτιδα Jane Campion («Holy Smoke!», «The Piano»), με εμφανή αδυναμία στα δράματα εποχής, επιχειρεί να διαφοροποιηθεί προσθέτωντας και εκείνη το δικό της λιθαράκι στην φετινή κινηματογραφική χρονιά, με το μυσταγωγικό western, «Η Εξουσία του Σκύλου» («The Power of the Dog»). Μεταφερόμαστε στην δεκαετία του ’20, σε ένα οικογενειακό ράντσο της Μινεσότα, όπου συγκατοικούν ο Phil (Benedict Cumberbatch) και ο George Burbank (Jesse Plemons). Πρόκειται για δύο αδέρφια με κοινό μεγάλωμα, όμως εντελώς διαφορετικούς χαρακτήρες.
Ο ένας, άγριος καουμπόης, δύστροπος, με έντονη και προκλητική συμπεριφορά και πεποιθήσεις, ενώ ο δεύτερος, πιστός στις αρχές του, διατηρώντας την καλλιέργεια και τον καθωσπρεπισμό που απορρόφησε από παιδί (καθότι προερχόμενοι αμφότεροι από εύπορη οικογένεια) και μια πιο ήσυχη παρουσία. Όταν ο George αποφασίσει να φέρει την νέα του σύζυγο (Kirsten Dunst) μαζί με τον έφηβο γιο της στο σπίτι, οι ισορροπίες θα αλλάξουν αισθητά, προκαλώντας επιπλέον αναταραχές στην ήδη κλονισμένη σχέση μεταξύ των αδελφών. Ανάμεσα στην άκρως μυστηριώδη ατμόσφαιρα, προστίθενται και ορισμένες αποκαλύψεις που θα ανατρέψουν την ροή των γεγονότων, ξεσκεπάζοντας ακόμη και κάποια θαμμένα μυστικά.
I
«Η Εξουσία του Σκύλου», ανοίγει και κλείνει με αποφθέγματα. «Όταν πέθανε ο πατέρας μου, επιθυμούσα μόνο την ευτυχία της μητέρας μου. Τι άνθρωπος θα ήμουν αν δεν βοηθούσα την μητέρα μου; Αν δεν την έσωζα;». Αυτή είναι η ατάκα που μας εισάγει στην ιστορία, όσο για κάποιους ίσως και να περνάει απλώς αδιάφορη, τουλάχιστον προς το παρόν. Η πρώτη σκηνή ωστόσο, που μας μυεί πραγματικά στο πως θα εξελιχθεί πάνω κάτω η υπόθεση, είναι εκείνη στο πανδοχείο της Rose (η γυναίκα που μετέπειτα θα γίνει σύζυγος του George) με τους πρωταγωνιστές μας μεταξύ άλλων, να βρίσκονται για πρώτη και μοναδική φορά μαζί. Όσο οι πελάτες και η υπόλοιπη παρέα διασκεδάζουν, ο Phil φροντίζει να τους χαλάσει την διάθεση, πετώντας διαρκώς εξυπνάδες, προσβολές, σπείροντας απλόχερα την αμηχανία όσο ταυτόχρονα κοκορεύεται για τα επιτεύγματα του Bronco Henry, του μέντορά του, που όπως συνεχώς αναφέρει ο ίδιος, του έμαθε όλα όσα ξέρει μέχρι τώρα.
Ο περίφημος Bronco, περιφέρεται σαν φάντασμα καθ’ όλη την διάρκεια της ταινίας μέσω του Phil, ο οποίος φαίνεται να είναι σημαντικά επηρεασμένος από εκείνον και με ενθουσιασμό, επιχειρεί πολλάκις να μας σκιαγραφήσει την περσόνα εκείνου του μαγικού ανθρώπου που του άσκησε τόσο μεγάλη επιρροή. Όσο οι υπόλοιποι παραμένουν φιμωμένοι, παρακολουθώντας το παραλήρημα του Phil, ο George διατηρεί την ψυχραιμία του (όσες προσβολές και αν δεχτεί από τον αδερφό του), ο μικρός Peter, γιος της μέλλουσας κουνιάδας του Phil, σερβίρει ποτά και τηγανητά κοτόπουλα στους αλκοολικούς πελάτες του πανδοχείου και η Rose παρακολουθεί σιωπηλά από την κουζίνα.
Ενώ οι θεατές εδώ, ουσιαστικά ξεκινούν να μπαίνουν στο νόημα για το ποιός έχει το πάνω χέρι στην ιστορία, ταυτόχρονα εκλαμβάνουν και το πρώτο στοιχείο, που θα οδηγήσει αργότερα στην ανατροπή. Ο Phil, χλευάζει και ξεφτυλίζει τον μικρό Peter επειδή εξέφρασε τις καλλιτεχνικές του επιθυμίες, φτιάχνοντας χάρτινα λουλουδάκια που τώρα στολίζουν τα τραπέζια και τα καίει, αποδεικνύοντας την «αντρίλα» του ενώπιον όλων.
II
Μετά τον γάμο της Rose και του George, ο Phil εκφράζει ανερυθρίαστα με οποιονδήποτε τρόπο την απέχθειά του ως προς την νέα γυναίκα στην ζωή του αδερφού του, υπενθυμίζοντάς του, ότι τον έχει παντρευτεί για την περιουσία του και όχι «για τα μούτρα του». Εξού και η εκπληκτική σκηνή επίδειξης εξουσίας, όπου η Rose εξασκείται στο πιάνο και ο Phil την «καπελώνει» από το διπλανό δωμάτιο, παίζοντας δυνατά την δική του μουσική.
Όσο η διαμάχη ανάμεσα στον Phil και την Rose φουντώνει, η δεύτερη αρχίζει να πίνει στα όρια του αλκοολισμού, κάτι που στην αρχή έμοιαζε να απεχθάνεται, νιώθοντας οίκτο για εκείνους που το συνήθιζαν. Από τον ερχομό του γιου της, Peter, στο σπίτι και ύστερα, η ιστορία αλλάζει άρδην. Παίρνει μια πιο αισθηματική χροιά, ξεφεύγοντας για λίγο από το ιντριγκαδόρικο παιχνίδι εναλλαγής εξουσιών αναμεταξύ των χαρακτήρων.
Ενώ κάπου ανάμεσα στην συνεχή κατάσταση μέθης της Rose, διακρίνουμε μια ανησυχία για την στιγμή που θα συναντηθούν ο ευαίσθητος, θηλυπρεπής γιος της με τον αγροίκο, ομοφοβικό, Phil, η μοίρα ανατρέπει τα δεδομένα και δημιουργεί μια αναπάντεχα ενδιαφέρουσα σχέση ανάμεσά τους, φλερτάροντας με εκείνη μεταξύ του Phil και του Bronco. Όμως, τελικά ποιός είναι ο Bronco Henry και γιατί ο Phil λατρεύει τόσο να μιλάει για εκείνον;
Όταν ο Peter ακολουθήσει τον Phil εν αγνοία του, θα ανακαλύψει την κρυψώνα του και το μέρος που μόνο εκείνος και ο εαυτός του μπορεί να επισκεφτεί και να αφεθεί ελεύθερος, απαντώντας έτσι και κάποια πράγματα για τον πρωταγωνιστή που έως τώρα πασχίζουμε να κατανοήσουμε. Ίσως κάποιες κρυμμένες ευαισθησίες, που υποβόσκουν, πίσω από τον σκληρόπετσο χαρακτήρα του. Το σημείο καμπής του χαρακτήρα, τουλάχιστον στα μάτια των θεατών, είναι η στιγμή που θα πέσουν στον Peter οι γυμνές φωτογραφίες ανδρών στην κατοχή του Phil. Την συνειδητοποίηση αυτή του νεαρού, έρχεται να συμπληρώσει το κειμήλιο που άφησε ο Bronco στον Phil με την επιγραφή του.
III
Το τρίτο μέρος στο οποίο χωρίζεται «Η Εξουσία του Σκύλου», είναι η απροσδόκητη εναλλαγή του σε ιστορία εκδίκησης και μάλιστα στην πιο ύπουλή της μορφή. Ο Phil και ο Peter πλέον περνούν αρκετό χρόνο μαζί. Αφότου ο Peter τον πλησιάσει, τον κάνει να του ανοιχτεί και τυχόν να του αποκαλύψει κάποια μυστικά του, ώστε να τον καταστήσει ευάλωτο και άρα ευκολότερο στόχο. Στην αρχή δεν είναι σίγουρο για το ποιός πλησιάζει ποιόν με δόλο και αν πρόκειται καν για κάτι τέτοιο ή απλά για μια αναπάντεχη έλξη ανάμεσά τους.
Ο Phil ξεκινάει να φτιάχνει ένα σκοινί για τον νέο του φίλο (ως προοικονομία, κάπως σαν να σκαύει τον δικό του λάκκο), χρησιμοποιώντας το δέρμα των ζώων. Παρ’ ότι είναι πάντοτε προσεκτικός με τα ζώα τα οποία έρχονται σε επαφή με τα γυμνά του χέρια, επειδή ένα μολυσμένο είναι ικανό να προκαλέσει αρρώστιες -κάτι το οποίο εκμυστηρεύτηκε στον Peter- μια μέρα ο Phil αδυνατεί να σηκωθεί από το κρεβάτι, όντας βαριά άρρωστος από λοίμωξη η οποία προήλθε από το προαναφερθέν. «Η Εξουσία του Σκύλου» κλείνει με τον Peter να διαβάζει ένα απόφθεγμα από την Βίβλο: «Deliver my soul from the sword; my darling from the power of the dog». Έπειτα κοιτάζει από το παράθυρο την μητέρα του και τον George αγαπημένους, με ένα ελαφρύ μειδίαμα. Και πέφτουν οι τίτλοι τέλους, προκαλώντας μια πληθώρα ερωτήσεων στους καθηλωμένους θεατές.
Μια εμβάθυνση στους χαρακτήρες…
Παρ’ ότι λίγες πληροφορίες είναι γνωστές για το υπόλοιπο σύνολο των χαρακτήρων εκτός του κύριου πρωταγωνιστή, θα ήταν ανέφικτο να πει κανείς ότι δεν αποτελούν το ίδιο ενδιαφέρον. Όλοι τους βιώνουν την καταπίεση, η οποία δηλώνει και το κατ’ εξοχήν θέμα της ταινίας. Ξεκινώντας από τον χαρακτήρα με την μεγαλύτερη εξέλιξη στην πορεία της ιστορίας, που δεν είναι άλλος από τον Phil, πρόκειται για έναν αδίστακτο, ιδιότροπο, σκληρό άνθρωπο που αναβλύζει ανασφάλειες και παλεύει με κάθε τρόπο να τις κρύψει βαθύτερα στο χώμα. Εάν, ωστόσο, μιλούσαμε για μια κλασική ταινία western, ένας τέτοιος χαρακτήρας δεν θα αποτελούσε εξαίρεση στον κανόνα αλλά τον ίδιο τον κανόνα.
Αχρείαστο δε, να αναφερθεί η δυνατή υποκριτική του Cumberbatch, σε άκρως κόντρα ρόλο, ελισσόμενος αβίαστα από υπεροπτικό Άγγλο σε Αμερικανό χωριάτη του ράντσου. Στηριζόμενος στα λόγια του Bronco, που μαζί με όλα τα άλλα του έμαθε και να κρύβει τια αδυναμίες του και την διαφορετικότητά του και να τις μετατρέπει σε θυμό και αγριάδα -που τυχόν αποπνέει και κύρος- καταφέρνει να γίνει ο πλέον αντιπαθητικός όλων. Ο George, πιο ήπιων τόνων και οριακά ανύπαρκτος, καταπιεσμένος από την σοβαροφανή εικόνα του, αδυνατεί ακόμη και να προστατεύσει την γυναίκα του κατά την αμήχανη σκηνή του δείπνου όπου οι καλεσμένοι περιμένουν να ψυχαγωγηθούν από το παίξιμό της και να αντιδράσει απέναντι στους γονείς του. Αλλά από την άλλη ούτε και στον ίδιο του τον αδερφό και την τοξικότητα που επιφέρει στην σχέση του με την σύζυγό του.
Η Rose (υποδυόμενη από μια πιο ώριμη εκδοχή της Dunst που απολαμβάνουμε με καθήλωση τα τελευταία χρόνια) από την άλλη, αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό για το κατά πόσο άλλαξε η δική της διαδρομή κατά την διάρκεια της ταινίας. Από την πρώτη της σκηνή, διακρίνουμε μια γυναίκα με ήσυχο δυναμισμό, ευαισθησίες, όμως αναμφίβολα μεγάλο πόνο και πληγές που δεν μοιάζει να ξεπέρασε ποτέ. Ψάχνει για ένα καλύτερο μέλλον και ο George αποτελεί την λάμψη στο αχανές τούνελ της ζωής της, που ίσως να καταφέρει να της το προσφέρει αυτό. Ωστόσο, μάλλον οποιοσδήποτε στην θέση του ίσως και να της προσέφερε αυτό που αποζητούσε, αρκεί απλώς να εμφανιζόταν την σωστή στιγμή.
Όμως, η εντυπωσιακή κινηματογραφική χημεία του Jesse Plemons με την Kirsten Dunst στην οθόνη, δυστυχώς δεν είναι κάτι που έχουμε την δυνατότητα να απολαύσουμε για πολύ μέσα στην ιστορία. Κάτι μεγάλο μοιάζει να τους χωρίζει, χωρίς να είναι σίγουρο ότι προέρχεται αποκλειστικά από την συμβολή του Phil. Για το τέλος μένει ο γιος της Rose, ο οποίος κάνει λίγες φορές την εμφάνισή του στην ταινία, αλλά καθεμία από αυτές είναι για κάποιο λόγο που θα καθορίσει την πλοκή. Εκτός από ένα παρουσιαστικό που ξεχωρίζει ανάμεσα στα αρσενικά του περιβάλλοντός του, που είναι και ένας λόγος να γίνεται συχνά δέκτης χλευαστικών και ομοφοβικών σχολίων, αυτό που κινεί το ενδιαφέρον στο πρόσωπό του είναι η μυστηριώδης προσωπικότητά του, που κατηγορηματικά είναι η πιο απρόβλεπτη.
Από την μια πλευρά, οι καλλιτεχνικές του κατασκευές δηλώνουν μια διακριτική ευαισθησία, όμως από την άλλη η σκηνή όπου σκοτώνει το κουνελάκι που μόλις έφερε στο σπίτι και το ανοίγει για να κάνει εξάσκηση χειρουργικής επέμβασης, χωρίς καμία συστολή, φανερώνει μια άλλη πτυχή του εαυτού του, πιο άπονη, άψυχη και κρύα. Ενώ το τέλος δίνει την πρωταγωνιστική σκυτάλη στον Peter και επιβεβαιώνει πως η ιστορία μας αφηγείται μέσα από τα δικά του μάτια, θα ήταν άδικο να σπρώξουμε τον Phil μακριά από το προσκήνιο και να αγνοήσουμε τόσο εύκολα την διαδρομή του, δίνοντας απλώς βάση στον νέο κεντρικό ήρωα (ή αντιήρωα). Άλλωστε αυτό, δεν το έκανε καν η ίδια η ταινία. Τέλος, ο Peter σκοτώνοντας τον Phil, βγάζει από την μέση το εμπόδιο στην ευτυχία του George και της Rose αλλά ταυτόχρονα, απολυμαίνει την κοινωνία από την τοξική αρρενωπότητα. Που συμβολίζει και μια νέα εποχή.
Γιατί ανησυχεί τόσο η Rose;
Σε μια σκηνή, η Rose τρέχει πίσω από τον Peter και επιχειρεί απελπισμένα να τον αποτρέψει από το να ακολουθήσει τον Phil. Η δυναμική της μουσικής στην προκείμενη σκηνή, επιβάλλει την συναισθηματική φόρτιση και την αναμονή για κάτι ανεπιθύμητο, όσο η Dunst περιφέρεται σε έναν ατελείωτο εφιάλτη (σαν να συνεχίζει από εκεί που τελείωσε εκείνος στο «Melancholia») που την καταβροχθίζει αργά και βασανιστικά με την φωνή του George να αντηχεί στο βάθος, λέγοντάς της: «Τα πάνε καλά Rose. Τον βοηθάει. Του έμαθε να ιππεύει». Ίσως η Rose, απλώς να ξύπνησε από ένα κακό όνειρο, ίσως διαισθάνθηκε έναν οιωνό, είχε ένα κακό προαίσθημα, δεν ήθελε το παιδί της να επηρεαστεί από τον Phil ή ίσως να υποψιάστηκε ότι η σχέση τους είναι κάτι παραπάνω από φιλική και ανησύχησε, πράγμα για το οποίο ποτέ άλλωτε δεν έδειξε σημάδια, καθώς από την αρχή έμοιαζε να «αγκαλιάζει» την πιο θυληκή πλευρά του Peter.
Η υπερβολική ταραχή της σε αυτή την σκηνή, γεννάει αυτομάτως αρκετά ερωτήματα για τον πατέρα του Peter. Ποιός ήταν; Γιατί κρεμάστηκε και γιατί έπινε εξ’ αρχής; Η Rose και ο γιος τους, δεν ήταν αρκετοί για να τον κρατήσουν στην ζωή; Ίσως να είχε και εκείνος κάτι που ήθελε βαθιά να κρύψει και τον απέτρεπε από το να είναι ευτυχισμένος. Μια θεωρία είναι, ότι ίσως ο Bronco να συσχετίζεται με κάποιο τρόπο με εκείνον και κατ’ επέκταση και εκείνος με τον Phil. Θα ήταν μια πιο ισχυρή εξήγηση του γιατί ο Peter ήθελε τόσο πολύ εκδίκηση από τον Phil και για την Rose ένας επιπλέον λόγος να ξεκινήσει το ποτό. Βέβαια, όλα αυτά δεν επιβεβαιώνονται ποτέ και μια τέτοια επεξήγηση θα έτεινε σε πιο σαπουνοπερίστικα μονοπάτια.
Ωστόσο, και πάλι «Η Εξουσία του Σκύλου» δεν μας ξεδιαλύνει ούτε και στο τέλος όλους μας τους προβληματισμούς. Αυτό που μας ξεκαθαρίζει, ωστόσο, είναι το ότι εάν ο Phil μισεί τόσο τις γυναίκες και τις βλέπει σαν εμπόδιο, τότε σίγουρα το εμπόδιο του Peter είναι οι άντρες. Και ένας από αυτούς ήταν και η αιτία για την δυστυχία της μητέρας του. Μπορεί αυτό το αγκάθι κάποτε να ήταν ο πατέρας του εξαιτίας του αλκοολισμού του και κατά συνέπεια «αυτοκτόνησε» ή τέλος πάντων κάποιος του πάσαρε την θηλιά…
Το δείπνο
Η τελευταία σκηνή του τρίτου κεφαλαίου (στα οποία χωρίζεται άτυπα η ταινία), αποτελεί μια σημαδιακή στιγμή που μέσα σε λίγα λεπτά, περιγράφει επακριβώς την σχέση του Phil και της Rose, την αδυναμία της δεύτερης αλλά και την εξέλιξη της πλοκής και την αιτία για όλα αυτά που θα συμβούν. Εκτός από μια πολύ δυνατή σκηνή είναι, ίσως και η πιο σημαντική και πρόκειται φυσικά για την σκηνή με τους επίτιμους καλεσμένους του George. Πριν το συμβάν, ο George πλησιάζει τον αδερφό του να τον προειδοποιήσει ότι είναι καλεσμένοι για δείπνο ο κυβερνήτης και οι γονείς τους. Για κάποια ώρα δυσκολεύεται να του μιλήσει ξεκάθαρα για το τελευταίο που θέλει να το επισημάνει πριν αποχωρήσει, χρησιμοποιώντας κενές, τυπικές δικαιολογίες προκειμένου να θέσει πιο ευγενικά το γεγονός ότι ο Phil, επιβάλλεται να πλυθεί πριν παρεβρεθεί στο τραπέζι.
Ενώ ο George προσφέρεται να βγει εκείνος στο κρύο και να καλωσορίσει τους καλεσμένους, λέγοντας στοργικά στην Rose να παραμείνει μέσα στην ζεστασιά, πράγμα που φανερώνει και η απότομη εναλλαγή από το ατμοσφαιρικό, μπαρόκ φωτισμένο σαλόνι στο ανομοιόμορφα στρωμένο στο έδαφος χιόνι και κατ’ επέκταση την σύγχυση που προκαλλεί το εξωτερικό, παγωμένο τοπίο, η Rose ακόμη δεν νιώθει την απαιτούμενη ζεστασιά και φαίνεται στο βλέμμα και την στάση του σώματός της. Από εκείνη την στιγμή και έπειτα, στέκεται παγερή και μαγκωμένη, αισθανόμενη καμία οικειότητα με τους γύρω της, μοιάζοντας το σπίτι να είναι περισσότερο των καλεσμένων της παρά δικό της. Η τρομακτική ησυχία που επικρατεί καθ’ όλη την διάρκεια της σκηνής, επιβεβαιώνει την συνεχή αμηχανία της.
Αφότου οι παρεβρισκόμενοι αφοσιωθούν στο φαγητό τους, η Rose δείχνει ελαφρώς καθησυχασμένη που δεν χρειάζεται συμβάλλει με την παρουσία της στην συζήτηση, μέχρι την καθοριστική στιγμή που ο George θα την παροτρύνει να παίξει μια μελωδία στο πιάνο για να κλείσει όμορφα η βραδιά. Εκείνη τρομοκρατημένη σαν να ήρθε το τέλος του κόσμου με αυτό που της ζήτησε ο σύζυγός της, προσπαθεί ευγενικά να αρνηθεί και να τον πείσει ότι είναι κακή ιδέα. Τελικά, υπό την πίεση όλων, κάθεται τρεμάμενη στο πιάνο και με δάκρυα επιβεβαιώνει το κοινό της ότι δεν είναι προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο την δεδομένη στιγμή. Την απόλυτη στιγμή αβολοσύνης και απογοήτευσης στα μάτια του George και τους γονείς του, έρχεται να συμπληρώσει σαν «κερασάκι στην τούρτα», ο Phil.
Παρά το γεγονός ότι ισχυρίστηκε πως δεν θα παρουσιαστεί στο τραπέζι, έρχεται την κατάλληλη στιγμή να αποτελειώσει την Rose και το δείπνο, με την «βρωμιά» του να λερώσει το δωμάτιο και το σφύριγμά του να επιβληθεί για ακόμη μια φορά στην ραγισμένη πλέον, Rose. Το ειρωνικό σφύριγμα του Phil, είναι άλλωστε και η μόνη μελωδία που χρειάζεται να αγκαλιάσει την σκηνή απόλυτης αμηχανίας, έπειτα από όλη αυτή την ησυχία. Αφού αποχωρήσουν όλοι από το δωμάτιο, η Rose καθισμένη ακόμη στο «σκουριασμένο» πιάνο, πίνει με λύπη και μανία το τελευταίο ποτήρι αλκόολ και ουσιαστικά κάπου εδώ επεξηγείται ολόκληρη «Η Εξουσία του Σκύλου».
