Κανένας φανταχτερός τίτλος, καμία πλάκα με αυτό το θέμα. Γιατί η αυτοκτονία είναι σοβαρή. Το να σκέφτεσαι, να φτάνεις στα πρόθυρα ή και να κατορθώνεις να τερματίσεις την ζωή σου είναι σοβαρό.
Ένα μεγάλο θέμα το οποίο απασχολεί σεναριογράφους αλλά και σκηνοθέτες είναι πώς θα προβάλλουν την αυτοκτονία, την απόφαση του να τερματίζει κάποιος την ζωή του για οποιονδήποτε λόγο. Να προβάλλουμε πώς πέθανε ή να το αφήσουμε να αιωρείται σαν υποψία; Θα είναι υπερβολικά σοκαριστική η σκηνή ή χρειάζεται λίγος ρεαλισμός, ίσως και για την αποτροπή σε κάποιο άτομο που σκέφτεται την αυτοκτονία; Ας εξετάσουμε τέσσερις διαφορετικές υποθέσεις αυτοκτονίας σε ταινίες και πώς προβλήθηκαν στην μεγάλη οθόνη.
Η πρώτη ταινία έχει να κάνει περισσότερο με την ντροπή. Στην ταινία Girl Interrupted έχουμε μία απόπειρα αυτοκτονίας και μία εκτέλεση αυτοκτονίας. Ας δούμε την υπόθεση. Βασισμένο στην πραγματική ζωή της Susanna Kaysen, η Susanna Kaysen (Winona Ryder), μετά από μια απόπειρα αυτοκτονίας κλείνεται στο ψυχιατρείο Claymore, όπου εκεί θα γνωρίσει τις υπόλοιπες νοσηλευόμενες και θα αναπτύξει με καθεμία από αυτές μια ιδιαίτερη σχέση, ειδικά με την ανεξέλεγκτη Lisa (Angelina Jolie). Επίσης θα γνωρίσει και την Daisy Randone (Brittany Murphy), η οποία πάσχει από ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή και έχει εθισμό με τα χάπια, συν του ότι έχει και ερωτική σχέση με τον πατέρα της. Αν και βγαίνει τελικά από το ψυχιατρείο «υγιής», τελικά η Daisy βρίσκεται κρεμασμένη στο μπάνιο της, αφού έχει κόψει τις φλέβες της, μετά από μια σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ εκείνης και της Lisa, αφού η δεύτερη ουσιαστικά της λέει κατάμουτρα την αλήθεια που ισχύει τόσο καιρό, δηλαδή την αρρωστημένη ερωτική σχέση με τον πατέρα της.
Αν και το επίκεντρο της ταινίας είναι η αυτοκτονία της Susanna και πώς βγήκε νικήτρια από την ψυχική ασθένειά της, τελικά στο μυαλό του θεατή μένει περισσότερο η αυτοκτονία της Daisy, καθώς ουσιαστικά η Susanna μετά την απόπειρα και τον εγκλεισμό της στο ψυχιατρείο βγαίνει υγιής και καταλήγει υγιής, ενώ η Daisy βγαίνει ξαφνικά από το ψυχιατρείο «υγιής» και καταλήγει νεκρή από αυτοκτονία. Παρόλο που η υπόθεση της αυτοκτονίας της Daisy έχει να κάνει με ψυχολογικές διαταραχές, συμπεριλαμβάνει επίσης κοινωνικές αιτίες. Αυτό που οδηγεί στην τελική την Daisy στην αυτοκτονία είναι μια κοινωνική αιτία: η ντροπή. Ενώ φαίνεται ότι γενικά δεν είναι και στα καλά της, αυτό που την φτάνει στα όρια της είναι ότι συνειδητοποιεί ότι και άλλοι ξέρουν για την ερωτική σχέση με τον πατέρα της και ίσως επίσης συνειδητοποιεί το ανώμαλο, αφύσικο της όλης σχέσης.
Και στις δύο περιπτώσεις, οι σκηνές είναι ρεαλιστικές και απεικονίζονται οι στιγμές αυτοκτονίας των κοριτσιών. Πολλές κριτικές έχουν γίνει ειδικά για την σκηνή με την νεκρή Daisy κρεμασμένη στο μπάνιο της, οι περισσότερες αποδοκιμάζοντας αυτή την σοκαριστική σκηνή πιστεύοντας ότι δεν χρειαζόταν να προβληθεί.
Η επόμενη περίπτωση έχει να κάνει με την καταπίεση. Στην ταινία Dead Poets Society, ο ντροπαλός Todd Anderson (Ethan Hawke) πηγαίνει στην Ακαδημία Welton, όπου ο μεγαλύτερός του αδερφός είχε αριστεύσει. Ο συγκάτοικός του, Neil Perry, αν και πολύ έξυπνος και δημοφιλής, δέχεται μεγάλη πίεση από τον υπερπροστατευτικό πατέρα του. Οι δυο τους, μαζί με άλλους φίλους τους, γνωρίζουν τον καινούριο δάσκαλο αγγλικών, τον Καθηγητή Keating (Robin Williams). Ο Keating, ο οποίος είχε φοιτήσει στην Ακαδημία Welton, τους συστήνει στην άτυπη μυστική λέσχη λογοτεχνίας Ο Κύκλος των Χαμένων Ποιητών. Εκεί ο Keating θα ενθαρρύνει τους μαθητές του να πάνε κόντρα στο σύστημα και να είναι σοφοί και όχι ηλίθιοι όταν θα διαμαρτύρονται εναντίον του. Ο καθένας από τα παιδιά θα το κάνει με τον δικό του τρόπο, και η ζωή τους θα αλλάξει για πάντα. Ειδικά του Neil.
Όταν ο πατέρας του Neil αποφασίζει να τον στείλει σε στρατιωτική σχολή καθώς δεν συμφωνεί με το όνειρο του Neil να γίνει ηθοποιός, ο Neil αυτοκτονεί πυροβολόντας τον εαυτό του. Αισθανόταν παγιδευμένος από την ανάγκη του πατέρα του να τον αποδεχτεί, ο οποίος τελικά δεν αποδέχτηκε ποτέ τον γιο του ως ηθοποιό. O Neil επρόκειτο για άτομο το οποίο δεν πήγαινε κόντρα στον πατέρα του και δεν του αντιμιλούσε ποτέ. Η αυτοκτονία ήταν ο δικός του τρόπος να πάρει τον έλεγχο και να “κάνει αυτό που θέλει”, να απαλλαγεί από τον πιεστικό έλεγχο του πατέρα του, και αυτό στο μυαλό του πίστεψε ότι μπορούσε να το κάνει με την αυτοκτονία. Αλλά προσπαθώντας να κερδίσει τον έλεγχο της ζωής του, κατέληξε να θυσιάσει την ζωή του. Ο τραγικός θάνατος του Neil μας υπενθυμίζει να αδράξουμε κάθε μέρα και να εκτιμάμε καθεμία από αυτές ξεχωριστά. Ο Neil ήθελε τόσο πολύ να ελέγχει την δική του ζωή και να απελευθερωθεί από τα δεσμά του πατέρα του. Έκανε το μοναδικό λογικό πράγμα που πίστεψε ότι με αυτό θα μπορούσε να ελέγχει την ζωή του, την αυτοκτονία.
Στην ταινία δεν φάνηκε ουσιαστικά ο νεκρός Neil, όπως στο Girl, Interrupted με την περίπτωση της Daisy. Ενώ καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται να αυτοκτονήσει με το όπλο του πατέρα του και μετά βλέπουμε το αίμα, τον πατέρα να ουρλιάζει και φυσικά την κηδεία του, δεν φαίνεται το πτώμα, σε αντίθεση με το “Girl Interrupted”. Παρόλα αυτά, καλύτερα που δεν προβλήθηκε το πτώμα, καθώς θα ήταν μια αρκετά σοκαριστική εικόνα, σε μια ήδη σοκαριστική σκηνή.
Και για το τέλος, έχουμε την μορφή της ανώδυνης αυτοκτονίας, της ευθανασίας. Στην ταινία Million Dollar Baby, η Maggie (Hillary Swank) το έχει βάλει πείσμα να γίνει επαγγελματίας μποξέρ με την βοήθεια αποκλειστικά και μόνο του προπονητή Frankie Dunn (Clint Eastwood). Σιγά σιγά κατορθώνει να γίνει μια καταξιωμένη μποξέρ και να νικάει σημαντικούς αντιπάλους της. Παρόλα αυτά, εξαιτίας ενός αγώνα θα μείνει παράλυτη και ακόμη και για να αναπνεύσει θα χρειαστεί μηχανική υποστήριξη. Αυτό θα την οδηγήσει στο να θέλει να τερματίσει την ζωή της, καθώς δεν βρίσκει λόγο να συνεχίσει να ζει, αφού δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα μόνη της. Τελικά και μετά από πολλές πιέσεις από την ίδια, ο Frankie θα την αποσυνδέσει από το μηχάνημα που την βοηθά να αναπνεύσει και θα της χορηγήσει με ένεση το φάρμακο για την οριστική της λύτρωση.
Μπορούμε όλοι να ταυτιστούμε με τον λόγο τον οποίο υποφέρει η Maggie: θα μπορούσε να καταφέρει πολλά περισσότερα πράγματα στο μποξ, τα οποία αφανίστηκαν μετά την φριχτή ανατροπή στην ζωή της. Βρίσκεται σε μια κατάσταση όπου πιστεύει ότι μόνο με τον θάνατο θα μπορέσει να ελευθερωθεί από την καθήλωση της σε ένα κρεβάτι για πάντα.
Όσον αφορά την ευθανασία, είναι μια διαφορετική μορφή αυτοκτονίας, στην οποία ο άνθρωπος φτάνει στο σημείο να καταλήξει σε αυτήν εξαιτίας συνήθως μιας μη θεραπεύσιμης αρρώστιας ή και συγγενείς του να φτάσουν σε αυτό το σημείο όταν, παραδείγματος χάριν, κάποιος είναι εγκεφαλικά νεκρός. Είναι ένα θέμα με διαφορετικές γνώμες, αλλά οι περισσότεροι είναι κατά αυτού του τρόπου αντιμετώπισης της ζωής. Η απαίτηση ενός αρρώστου να υποστεί την ευθανασία στηρίζεται υποτίθεται στην ελεύθερη και ανεπηρέαστη βούλησή του. Πόσο όμως ελεύθερη και ανεπηρέαστη βούληση μπορεί να έχει ένας άνθρωπος ο οποίος βρίσκεται υπό το κράτος του πόνου, του άγχους, του επικειμένου θανάτου;
Φυσικά όμως η αυτοκτονία είναι μη αποδεκτή από κανέναν. Αν ξέρεις κάποιον που φαίνεται ότι είναι στα πρόθυρα αυτοκτονίας βοήθησε τον, μίλα του. Στο Girl, Interrupted η Susan είχε πει ότι «αν προλάβαινε την Daisy, θα της έλεγα πόσο λυπόμουν. Ότι ποτέ δεν θα μάθω πώς είναι να είναι κανείς στη θέση της. Αλλά ξέρω πώς είναι να θέλεις να πεθάνεις. Πόσο πονάει ένα χαμόγελο. Πόσο προσπαθείς να ταιριάξεις, αλλά δεν μπορείς. Πώς πληγώνεις τον εαυτό σου εξωτερικά προσπαθώντας να σκοτώσεις αυτό που σε τρώει μέσα σου». Αν ο Todd ήξερε σε τι σημείο θα έφθανε ο φίλος του, θα τον προλάβαινε. Αν ξέραμε τι σκέφτεται ο φίλος μας, ο γνωστός μας, ο συγγενής μας θα τον προλαβαίναμε. Δυστυχώς όμως δεν έχει εφευρεθεί ακόμα τρόπος για να «διαβάζεις» το μυαλό του άλλου. Οπότε άσε το ένστικτο να σε οδηγήσει εκεί που θες. Αν δεις κάτι ανησυχητικό στον διπλανό σου, μίλα του, άκουσε τον, βοήθησε τον. Και ας μην ήταν κάτι ανησυχητικό τελικά. Καλύτερα να σε περάσουν για τρελό, παρά να χάσεις έναν άνθρωπο που αγαπάς επειδή δεν τον βοήθησες.
Και εσύ που σκέφτεσαι την αυτοκτονία ως την μοναδική λύση να ξεπεράσεις τα προβλήματά σου. ΔΕΝ είναι αυτή η μοναδική λύση. Μοιράσου τα προβλήματα σου, μίλα στον διπλανό σου, μίλα σε έναν ξένο. Υπάρχουν άνθρωποι που σε αγαπάνε και σίγουρα τους αγαπάς κι εσύ και θέλουν το καλό σου. Και αν πιστεύεις ότι δεν έχεις ανθρώπους που θέλουν το καλό σου, σίγουρα υπάρχουν άτομα στην γραμμή 1018 που θέλουν να σε ακούσουν, να ακούσουν εσένα και τους προβληματισμούς σου και να σε βοηθήσουν. Άρπαξε την ζωή από τα μαλλιά και αξιοποίησέ την με κάθε δυνατό τρόπο!
