[punica-dropcap]Η[/punica-dropcap] μαντάμ Μποβαρύ είναι η ηρωίδα του Γκυστάβ Φλωμπέρ στο ομώνυμο έργο του. Διαγράφεται η ιστορία της ζωής της – από νεαρή κοπέλα που ζούσε με τον πατέρα της – μέχρι το θάνατό της. Η Έμμα Μποβαρύ ζούσε μια απλοϊκή ζωή στην επαρχία με τον πατέρα της. Γνώρισε το γιατρό του πατέρα της και τον παντρεύτηκε. Παντρεύτηκε διότι δεν είχε κάτι άλλο ενδιαφέρον να κάνει. Δεν παντρεύτηκε από έρωτα. Τα βιβλία που διάβαζε την επηρέαζαν σε σχέση με τον έρωτα. Είχε πλάσει στο μυαλό της τον έρωτα με μεταφυσικές ιδιότητες. Ο Σαρλ, ο σύζυγός της, δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες της σχετικά με το πώς φανταζόταν εκείνη τον έρωτα. Απέκτησε ένα κοριτσάκι μαζί του. Ωστόσο, ούτε η μητρότητα την έκανε να νιώθει πλήρης. Αναζητούσε ενδιαφέρον στα υλικά αγαθά. Ούτε εκεί έβρισκε, τελικά, την πληρότητα. Αναζήτησε την πληρότητα αυτή και στον εξωσυζυγικό έρωτα, αλλά ούτε εκεί βρήκε αυτό που αναζητούσε, την πληρότητα.
Εκείνη την εποχή, οι γυναίκες ήταν κυρίως παθητικά πλάσματα. Δεν εργάζονταν ούτε σπούδαζαν. Στα σπίτια που υπήρχε οικονομική άνεση δεν έκαναν ούτε τις εργασίες του σπιτιού, αφού τις έκανε το υπηρετικό προσωπικό. Ακόμα και τα παιδιά τα ανέτρεφαν οι γνωστές παραμάνες. Σύμφωνα με τα παραπάνω, είναι ολοφάνερη η αδράνεια και η παθητικότητα των γυναικών της εποχής εκείνης. Συνεπώς, και της μαντάμ Μποβαρύ. Ένιωθε ανία και πλήξη. Δεν είχε να ασχοληθεί με κάτι δημιουργικό, εφόσον όλα τα έκαναν άλλοι για εκείνη. Διψούσε για δράση. Οπότε, άρχισε να την αναζητά στον έρωτα.
Η συμπεριφορά της μαντάμ Μποβαρύ μας παραπέμπει στο γνωστό ρητό «αργία μήτηρ πάσης κακίας». Δεν είχε με τι να ασχοληθεί και όλη αυτή η αδράνεια την οδήγησε ακόμα και σε χρέη. Αναζητούσε ενδιαφέρον στη ζωή της, και το έβρισκε στις ερωτικές της περιπέτειες και στην απόκτηση υλικών αγαθών. Πρόκειται για μια γυναίκα παγιδευμένη σε μια κοινωνία που ήθελε τη γυναίκα διακοσμητικό στοιχείο δίπλα στον άντρα. Εκείνη δεν άντεχε αυτή την παθητικότητα. Ήθελε να ζήσει, να γευτεί τη ζωή. Ήθελε να γίνει πρωταγωνίστρια στη ζωή της, και όχι θεατής που παρακολουθεί τη ζωή να φεύγει και να χάνεται. Μπορεί να φαίνεται μια γυναίκα επιφανειακή, που αρέσκεται στην άνεση και την πολυτέλεια, που επηρεάζεται από ρομαντικά μυθιστορήματα και αναζητά τον ιδανικό έρωτα, που αδιαφορεί για το παιδί της, αλλά στην εσωτερική της πραγματικότητα συμβαίνουν άλλα. Φαίνεται μια γυναίκα επιπόλαιη και ανεύθυνη, αλλά αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη είναι ότι πρόκειται για μια γυναίκα απελπισμένη, που αισθάνεται άδεια, χωρίς νόημα και ενδιαφέρον, που βιώνει τη μοναξιά. Είναι πολύ εύκολο να κριθεί αρνητικά η προσωπικότητα και η συμπεριφορά της μαντάμ Μποβαρύ, αλλά για να κατανοηθεί καλύτερα- και ίσως και πιο δίκαια- απαιτεί μια πιο ενδελεχή και βαθιά εξερεύνηση των συναισθημάτων της και των κινήτρων της, χωρίς όμως προκαταλήψεις, που υπάρχουν ακόμα και σήμερα.
Το κενό, η μοναξιά, η ανία, η αδράνεια, η απόγνωση μπορεί να οδηγήσουν τον άνθρωπο σε επιπόλαιες και καταστροφικές συμπεριφορές.
Advertising
Σε μια εποχή που η γυναίκα ήταν ένας παθητικός άνθρωπος, αφού όλα τα έκαναν οι άλλοι για λογαριασμό της, είναι αναμενόμενο να αισθάνεται ανία. Ο άνθρωπος, από τη φύση του, έχει ενέργεια και διάθεση για δράση. Είναι γενετικά προγραμματισμένος να δημιουργεί και να δρα. Η αδράνεια, δηλαδή, η έλλειψη ενδιαφερόντων, η ανία, όλα αυτά έρχονται σε σύγκρουση με την ίδια του τη φύση. Ο άνθρωπος ανήκει στο ζωικό βασίλειο και έχει πολλά κοινά με τα υπόλοιπα είδη ζώων. Ωστόσο, εξελίχθηκε ιδιαίτερα ο εγκέφαλός του και ανέπτυξε ένα δυναμικό, το οποίο έχει ανάγκη να εκφράσει με ποικίλους τρόπους. Εφόσον έχει καλύψει τις βασικές του ανάγκες για τροφή, ύπνο, αναπαραγωγή, προστασία από τις καιρικές συνθήκες, αναζητά νόημα και ενδιαφέρον μέσα από τη συγκίνηση.
Η μαντάμ Μποβαρύ είχε ικανοποιημένες τις βασικές της βιοτικές ανάγκες, αλλά δεν έβρισκε και νόημα στην καθημερινότητά της. Το μυαλό της διψούσε για δράση και περιπέτεια, για έκπληξη και συγκίνηση. Συνεπώς, η προτίμησή της στα υλικά αγαθά και τον παθιασμένο έρωτα ήταν από ανάγκη να νιώσει συγκίνηση, έκπληξη, απόλαυση, έκσταση. Αυτά, όμως, για την εποχή εκείνη, αλλά και σήμερα αρκετές φορές, θεωρούνταν «αμαρτήματα», ηδονές της σάρκας, πολυτέλεια.
Γενικά, πάντως, παρατηρείται μια τάση για ενοχοποίηση και αυτοενοχοποίηση, όταν ο άνθρωπος αναζητά συγκινήσεις και απολαύσεις, όταν δεν αρκείται στα λίγα αλλά επιθυμεί περισσότερα, όταν επιθυμεί κι άλλα πράγματα πέρα από την «τακτοποιημένη» ζωή του.
Τζένη Μπακαλούμα, ψυχολόγος – συγγραφέας
