Οι πρώτες λέξεις που ξεστομίζει ένα παιδί προκαλώντας τον ενθουσιασμό των περήφανων γονιών του είναι μπαμπά και μαμά. Με αυτούς επομένως σηματοδοτείται η έναρξη της ζωής του, από αυτούς ακούει τα πρώτα λόγια, αντλεί τα πρότυπα του άλλοτε για μίμηση και άλλοτε για αποφυγή. Όταν φέρεις μια ύπαρξη στον κόσμο, πέρα από τον συνήθη ενθουσιασμό σε βαραίνει αυτό το οποίο ονομάζεται ευθύνη. Ταυτόχρονα γεννιούνται και ερωτήματα. Όπως για παράδειγμα: «Τι θα φτιάξω;» Από τη στιγμή που κρατάω στα χέρια μου μία εντελώς ακατέργαστη παιδική ψυχή έχω δύο επιλογές ή δύο προοπτικές. Η θα την εξελίξω σε μία υγιή και συγκροτημένη οντότητα ή που θα αποτύχω πλάθοντας έναν ακόμα ραγισμένο μετέπειτα ενήλικα.
Κρίσιμο το ερώτημα. Όσο κρίσιμη και βαρυσήμαντη είναι και η ευθύνη που ανήκει αποκλειστικά στους γονείς. Δεν υπάρχει κανένα εγχειρίδιο που θα σου δώσει οδηγίες για το πώς θα αναθρέψεις ένα παιδί. Αυτό είναι αποκλειστικά ένα έργο που για να το επιτελέσεις σωστά απαιτεί συνεχή προσπάθεια με υπομονή και επιμονή ώστε να πετύχεις το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Χρειάζεται να ρέει επιπλέον απεριόριστη αγάπη. Αγάπη μητρική και πατρική που δε μπορεί να συγκριθεί σε βάθος με κανένα άλλο αίσθημα.
Διαβάζοντας ένα σχετικό άρθρο που είχε ως θέμα τους γονείς και τον τρόπο που μεγαλώνουν τα παιδιά τους, εμπεριεχόταν σε αυτό ο όρος «γονική εξουσία». Αυτός ο όρος που στην Ελλάδα το 1983 έγινε «γονική μέριμνα» δίνει μια βασική αδυναμία των γονέων να διακρίνουν τα όρια μεταξύ της πειθαρχίας και της κακοποίησης. Τα παιδιά δεν είναι ούτε στρατιωτάκια που πρέπει να τα πειθαρχήσουμε, ούτε βέβαια αποτελούν για τον γονιό κάτι με το οποίο θα δοκιμάσει να πειραματιστεί. Είναι ανθρώπινες ψυχές, ευάλωτες σε ένα κόσμο για τον οποίο δε γνωρίζουν και πολλά.
Στο σημείο αυτό θα παραλείψω να αναλύσω το φαινόμενο της σωματικής βίας που ενδέχεται να ασκηθεί σε ένα παιδί. Όχι γιατί δεν υφίσταται αλλά συγκλονίζει εσωτερικά τον κόσμο μου, ιδίως σε περιπτώσεις που επικρατεί η αποσιώπηση για αυτό. Στο διπλανό μου σπίτι , στη γειτονική μου χώρα φαινόμενα τέτοια λένε πως δε μας αφορούν. Και εδώ είναι που εγώ, εσύ και όλοι μας γινόμαστε συνένοχοι και φταίχτες. Που ενώ μας κατακλύζει ο θυμός βολευόμαστε στο δικό μας σπιτικό και τα των άλλων δε μας αφορούν.
Πέρα από αυτή την μορφή βίας σε παιδιά που αποτελεί τη μέγιστη ντροπή όλων όσων δεν αντιδρούν και επαναπαύονται εξίσου πρέπει να απασχολήσει και μια άλλη μορφή βίας, η ψυχολογική. Αυτή που περικλείει την αρνητική κριτική απορροφώντας από το παιδί κάθε ίχνος αυτοσεβασμού και αυτοπεποίθησης. Πόσα παιδιά δεν έχουν ριχτεί μανιωδώς σε έναν αγώνα δίχως τέλος για να ικανοποιήσουν τα θέλω των γονιών τους. Που επιζητούν με λαχτάρα ψυχής μία επιβράβευση από αυτούς. Που άλλοτε αργεί να έρθει και άλλοτε δεν έρχεται ποτέ.
Φράσεις όπως: « Το δικό μου παιδί θα γίνει γιατρός», «Το δικό μου παιδί θα αριστεύσει στη σχολή», «Το παιδί μου θα φέρει αριστείο» και άλλες απαιτήσεις που έχουν οι γονείς ,που μόνοι κόβουν και ράβουν αφαιρούν από τα παιδία ένα από τα πιο σημαντικά δικαιώματα. Αυτό της ατομικής βούλησης. Αφού αποφάσισαν άλλοι για αυτά πως μπορούν τα ίδια τα παιδιά να ανακαλύψουν την κλίση τους, για ποιο σκοπό έχουν προοριστεί, πώς να δουν τι είναι αυτό που πραγματικά αγαπάνε και θέλουν να ακολουθήσουν στη ζωή τους.
Ρωτήθηκε άραγε κάθε παιδί για τα θέλω του; Η το γεγονός ότι του αγοράσαμε τα πάντα -όλα όσα έχουν και οι συμμαθητές του και ακόμη πιο καλύτερα-αυτό αρκεί; Κατασκευάσματα κάθε λογής για να ικανοποιήσουμε την παιδική ψυχή. Ξεχνάμε όμως πως όλα αυτά φέρουν ημερομηνία λήξης. Πρόσκαιρα τεχνάσματα τα οποία κανείς δε τα θυμάται ούτως η άλλως στο τέλος. Δεν θυμάμαι κανέναν ο οποίος κατείχε το πιο σύγχρονο παιχνίδι, ούτε αυτόν που φόραγε τα πιο ακριβά ρούχα. Θυμάμαι όμως κάποια άλλα παιδιά. Που μου χάραξαν στο νου στιγμές που δεν σβήνουν όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει. Αυτοί που όταν κτυπούσε ο συμμαθητής τους στην αυλή του σχολείου, έτρεχαν πρώτοι να τον βοηθήσουν. Αυτοί που απολάμβαναν την αξία να μοιράζονται τα υπάρχοντα τους με το διπλανό τους. Και άλλοι που έβλεπαν παιδιά στεναχωρημένα ή απομονωμένα και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να τα ευθυμήσουν.
Η απορία λοιπόν ενός παιδιού που έτυχε να ακούσω πρόσφατα ήταν η εξής: «Τι λάθος κάνω;» Μια απορία που απευθύνεται σε εμένα, σε σένα, σε κάθε γονιό, στον δάσκαλο. Και μας ζητά μία απάντηση. Προτού αυτό το παιδί ενηλικιωθεί, προτού οδηγηθεί σε δυσάρεστα μονοπάτια σαν κι αυτά της κατάθλιψης, της μελαγχολίας, της απογοήτευσης και της ανίας ας του απαντήσουμε. Καθένας ας δώσει τη δική του γνώμη και απάντηση σε ένα τέτοιο αγωνιώδες ερώτημα που πηγάζει με παράπονο από τα παιδικά χείλη.
Προσωπικά θα του δώσω τη δική μου απάντηση, αυτήν που περίμενα και εγώ να ακούσω ως παιδί μα πότε δε την πήρα: «Να αποδεχτείς και να αγαπήσεις πρώτα τον εαυτό σου. Και αν βρεις μέσα σου μπόλικη αγάπη που περισσεύει και δε ξέρεις τι να κάνεις με αυτήν, να την χαρίσεις απλόχερα και στους άλλους».
