Ο Νικόλαος Μάντζαρος ήταν επτανήσιος μουσουργός γνωστός ως σύνθετης του Εθνικού Ύμνου. Ευγενικός, ταπεινός, μα παν απ όλα εργατικός, δούλεψε σκληρά για την διάδοση της Ελληνικής μουσικής. Θεωρείται όχι μόνο ο αρχηγός της Επτανησιακής σχολής, άλλα και γενικότερα ο θεμελιωτής της δυτικότροπης μουσικής στην Ελλάδα. Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος – Μάντζαρος, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στην Κέρκυρα στις 26 Οκτωβρίου 1795. Γόνος πλούσιας οικογένειας ευγενών, σπούδασε από μικρός μουσική και αργότερα πήγε και τελειοποίησε τις σπουδές του στην Ιταλία. Σε ηλικία μόλις 18 χρονών νυμφεύθηκε τη μοναχοκόρη του δούκα Αντωνίου Ιουστινιάνη, Μαριάννα, με την οποία απέκτησε τρεις κόρες και δύο γιους.
Επιστροφή στην Κέρκυρα
Στην Κέρκυρα εγκαταστάθηκε οριστικά το 1826 με σκοπό να ασχοληθεί με την μουσική εκπαίδευση της πατρίδας του, παρά τις προσπάθειες του Τσινγκαρέλι να τον πείσει για να παραμείνει στην Νάπολη. Για να επιτύχει αυτό, έδινε δωρεάν μαθήματα θεωρίας και μουσικής και ίδρυσε την Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας το 1840. Μάλιστα, έγινε και ισόβιος καλλιτεχνικός διευθυντής της. Χάρη σ’ αυτές τις εκπαιδευτικές ενέργειες του Μάντζαρου, πολλοί Επτανήσιοι μορφώθηκαν μουσικά και δημιουργήθηκε η πρώτη γενιά Επτανήσιων συνθετών. Γνωστοί τέτοιοι είναι ο Σπυρίδων Ξύνδας, ο Παύλος Καρρέρ και ο Φραγκίσκος Δομενιγίνης. Γι’ αυτό ο Μάντζαρος θεωρείται και ο θεμελιωτής της Επτανησιακής Σχολής.
Στον χαρακτήρα ήταν ανεξίκακος, γενναιόδωρος, ευγενικός και μετριόφρων. Λόγω του έργου του και της κοινωνικής του θέσης, πολλοί Ιταλοί συνθέτες αλλά και Έλληνες ποιητές συνήθιζαν να συναντώνται και να μιλάνε μαζί του. Άλλωστε, είχε και στενή σχέση φιλίας με τον Διονύσιο Σολωμό. O ίδιος βέβαια δεν θεωρούσε τον εαυτό του επαγγελματία μουσικό. Αυτοχαρακτηριζόταν “ερασιτέχνης” και είναι από τους λόγους που δεν δεχόταν χρήματα για τις υπηρεσίες του.
Δυστυχώς, την 29η Μαρτίου του 1872, ο Μάντζαρος βρέθηκε σε κωματώδη κατάσταση και τελικά πέθανε στις 12 Απριλίου του ίδιου έτους.
Η ιστορία της σύνθεσης του Ύμνου εις την Ελευθερίαν
Το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές· από αυτές οι 24 πρώτες καθιερώθηκαν ως εθνικός ύμνος το 1865. Οι δύο πρώτες ανακρούονται και συνοδεύουν πάντα την έπαρση και την υποστολή της σημαίας. Ψάλλονται σε επίσημες στιγμές και τελετές. Κατά τη διάρκεια της ανάκρουσής του αποδίδονται ορθίως τιμές στρατιωτικού χαιρετισμού «εν ακινησία».
Το ποίημα γράφτηκε από τον Διονύσιο Σολωμό τον Μάιο του 1823 στη Ζάκυνθο και έναν χρόνο αργότερα τυπώθηκε στο Μεσολόγγι. Το ποίημα συνδυάζει στοιχεία από τον ρομαντισμό αλλά και τον κλασικισμό. Οι στροφές που χρησιμοποιούνται είναι τετράστιχες, ενώ στους στίχους παρατηρείται εναλλαγή τροχαϊκών οκτασύλλαβων και επτασύλλαβων. Το 1828 μελοποιήθηκε από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο πάνω σε λαϊκά μοτίβα για τετράφωνη ανδρική χορωδία. Από τότε ακουγόταν τακτικά σε εθνικές γιορτές, αλλά και στα σπίτια των Κερκυραίων αστών και αναγνωρίστηκε στη συνείδηση των Ιονίων ως άτυπος ύμνος της Επτανήσου. Ακολούθησαν και άλλες μελοποιήσεις από τον Μάντζαρο (2η το 1837 και 3η το 1839-40), ο οποίος υπέβαλε το έργο του στο Βασιλιά ‘Οθωνα (4η «αντιστικτική» μελοποίηση, Δεκέμβριος 1844).
Η τελική τροποποίηση του Εθνικού Ύμνου από τον Μάντζαρο και η εδραίωση του
Το έργο (και ειδικά η πρώτη μελοποίησή του) διαδόθηκε μεν ως «θούριος», αλλά δεν υιοθετήθηκε ως ύμνος από τον Όθωνα. Ωστόσο, είναι σεβαστή τιμητική διάκριση του μουσικοσυνθέτη Μάντζαρου με το βραβείο Αργυρού Σταυρού του Τάγματος του Σωτήρα (Ιούνιος 1845) και του Διονυσίου Σολωμού με το Χρυσό Σταυρό του ίδιου Τάγματος (1849), Ο Μάντζαρος το 1861 τροποποίησε για 5η φορά το έργο, αυτή τη φορά σε ρυθμό εμβατηρίου κατά παραγγελία του Υπουργού Στρατιωτικών.
Το σύνολο της πρώτης μελοποίησης του «Ύμνου εις την Ελευθερίαν» τυπώθηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο ένα χρόνο μετά τον θάνατο του συνθέτη του. Ο αντισυνταγματάρχης Μαργαρίτης Καστέλλης, πρώην διευθυντής του Μουσικού Σώματος, διασκεύασε τον «Εθνικό Ύμνο» για μπάντα. Αυτή η εκδοχή (από την οποία απουσιάζει η σύντομη εισαγωγή) ανακρούεται από τις στρατιωτικές μπάντες ως σήμερα. Στα επτανησιακά μουσικά αρχεία σώζονται διασκευές του έργου χρονολογούμενες τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1840.
Από τις 18 Νοεμβρίου 1966 καθιερώθηκε με την απόφαση 6133 και εθνικός ύμνος της Κυπριακής Δημοκρατία
Ο Νικόλαος Μάντζαρος και η σύνδεση του με δυο από τις πιο σημαντικές φιλαρμονικές της Κέρκυρας.
Ο Νικόλαος Μάντζαρος είναι ο δημιουργός του πρώτου δημοσίου μουσικού σχολείου ή αλλιώς της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας (Παλαιάς) . Οι κερκυραίικοι έδειξαν την αγάπη τους δημιουργώντας την Φιλαρμονική Εταιρεία Μάντζαρος. Οι Φιλαρμονικές διαθέτουν μουσικούς, μαέστρους και αρχιμουσικούς πανελλαδικής και παγκόσμιας εμβέλειας. Πέρα από τις μεγάλες εμπειρίες σε μουσικές σκηνές και λεωφόρους, το μεγαλύτερο μέλημα των Κερκυραίων είναι η υστεροφημία του Μάντζαρου.
Το έργο του
Νεανικά έργα:
- Ναι, Σε Πιστεύω Πολυαγαπημένη Μου (1815), διωδία.
- Η Αυγή, τραγούδι για μια φωνή, αφιερωμένο στον πατέρα του Ιάκωβο Μάντζαρο.
- Άρια, από τη Σκιά του Πατρόκλου.
- Καντάτα με χορωδία.
- Μονόπρακτη κωμική σκηνή Ντον Κρεπούσκολο (η αρχαιότερη σωζόμενη όπερα Έλληνα δημιουργού).
- Ο Οδυσσέας Στα Ιλίσσια (1820), καντάτα σε τρία μέρη για γυναικεία και ανδρική φωνή.
Τραγούδια σε ποίηση Δ. Σολωμού:
-
- Ύμνος Εις Τον Θάνατον Του Λόρδου Μπάιρον, οι δύο πρώτες στροφές.
- Η Ξανθούλα, για μέτζο-σοπράνο, υπάρχει και σε εκδοχή για δύο τενόρους και για δύο βαθύφωνους.
- Η Φαρμακωμένη, για υψίφωνο και βαθύφωνο, υπάρχει και σε εκδοχή για δύο τενόρους και δύο βαθύφωνους, για υψίφωνο και βαθύφωνο, β’ γραφή, για δύο τενόρους και δύο βαθύφωνους (Νυχτερινό).
- Στην Κορυφή Της Θάλασσας Πετώντας, για τέσσερις φωνές, υπάρχει και σε εκδοχή για τενόρο και βαθύφωνο, για υψίφωνο, μεσόφωνο, τενόρο και βαθύφωνο (από τον Λάμπρο).
- Ευρυκόμη.
- Άκου Εν Όνειρον, Ψυχή Μου.
- Τ’ Αγγελούδια (από τον Λάμπρο).
- Φωνούλα Με Πίκραν Με Κράζει (από τον Λάμπρο), για δύο τενόρους και δύο βαθύφωνους.
- Επίγραμμα Στη Φραγκίσκα Φράιζερ.
- Το Όνειρο.
- Ας Χαρούμε Της Φύσης Τα Δώρα.
- Αυγούλα.
Άλλα:
-
- 1830: Ο Νικόλαος Μάντζαρος γράφει τη Δοξολογία για τετράφωνη χορωδία (χαμένη).
- 1831: Εορτή Της Κρήνης (χαμένο).
- Από το 1832 και μετά συνέθεσε 24 συμφωνίες “εισαγωγές”, σώζονται οι 20.
- 1840: Τροπάριο Της Κασσιανής, Θρήνους Του Ιερεμία (χαμένο), Ψαλμοί Του Δαβίδ (χαμένο).
Πήγες :
Βιογραφία | Νικόλαος Μάντζαρος, ο συνθέτης του Εθνικού μας Ύμνου
