Ο υπέροχος κόσμος των εφήβων μας σήμερα… Πόσο υπέροχος μπορεί να είναι; Αν όχι καθόλου, άραγε ήταν ποτέ; Εμείς οι μεγαλύτεροι πόση ευθύνη έχουμε για το μέλλον που παραδίδουμε στους εν δυνάμει ενήλικες, τους εφήβους μας;
Ξεκινώντας από αυτό το υπαρξιακό ερώτημα, το βιβλίο Υπέροχος Κόσμος (2016) ψάχνει να βρει μια σταλιά αισιοδοξίας στη ζωή δεκατεσσάρων εφήβων στο κέντρο της πρωτεύουσας, «στην κρυμμένη μεριά της πόλης», όπως λέει κι ο συγγραφέας. Δεν είναι όμως κρυμμένη μόνο η πόλη. Μαζί με αυτή κρύβονται όλες οι μύχιες σκέψεις, τα όμορφα αλλά και τα σκοτεινά αισθήματα που κατακλύζουν τον εσωτερικό κόσμο των παιδιών. Πίσω από την πόρτα του κάθε διαμερίσματος, κρύβονται επίσης οικογενειακές ιστορίες, μοτίβα σχέσεων, που, τις περισσότερες φορές, είναι δυσλειτουργικά. Το αποτέλεσμα γνωστό: έφηβοι στα όρια της κρίσης, με παραβατική συμπεριφορά, το θύμα να γίνεται θύτης και ούτω καθεξής.
I’ll love you till the end of the world
Από το γκράφιτι στη διάρρηξη, ένα τραγούδι δρόμος. Όπως αυτά του Nick Cave που ακούει ο Στέλιος “I’ll love you till the end of the world”…Ποιανού «κόσμου»; Αυτού του δήθεν υπέροχου που έφτιαξαν οι μεγάλοι; Cringe! «Δε θέλουμε να ακούμε τους γονείς να τσακώνονται, τους εκπαιδευτικούς να κάνουν σεξιστικά σχόλια αντί να είναι παιδαγωγοί, την κοινωνία όλη να καταδικάζει τη διαφορετικότητα και να προωθεί την ομοιογένεια σε κάθε επίπεδο. Εμείς ένα πάρτι θέλουμε να κάνουμε, μία φορά τελειώνει κανείς το Γυμνάσιο, μια φορά είσαι δεκαπέντε χρονών».
Το πολυφωνικό λοιπόν μυθιστόρημα του Φίλιππου Μανδηλαρά δεν απευθύνεται μόνο σε εφήβους. Είναι κατάλληλο και για ενήλικες, για να μας ταξιδέψει σε «μια εφηβεία επιεικής που γίνεται σαράντα» ή και πενήντα, θα λέγαμε εμείς. Αποτελεί ένα παράθυρο με θέα το παρελθόν αλλά και το μέλλον. Δεκατέσσερα «πολυφωνικά» και πολυδιάστατα παιδιά ενώνουν τις δυνάμεις τους κι ο καθένας κι η καθεμιά βάζει ό,τι έχει και ψάχνει ό,τι του/της λείπει: μια αγκαλιά, ένα φιλί, ένα καλομαγειρεμένο φαγητό, ένα ήσυχο σπίτι…
Wired and Clouded
Ο κατάλογος μακρύς. Κυρίως, όμως, αυτό που λείπει είναι η αποδοχή. Η αποδοχή ότι οι δεκαπεντάχρονοι σήμερα, η γενιά με τα smartphones, το Instagram και το Tiktok δεν προέκυψε έτσι απλά. Αντιθέτως, είναι οι ψηφιακοί γηγενείς (digital natives είναι ο αγγλικός όρος), οι «καλωδιωμένοι» («συννεφιασμένοι», θα έλεγα εγώ από το i-cloud) έμαθαν να αλληλοεπιδρούν μέσα από την εικονική πραγματικότητα. Το φλερτ είναι ένα «like «και η «καρδούλα» η σημαντικότερη ένδειξη αποδοχής και θαυμασμού, τα δε emoticons αντικατέστησαν την εκφραστικότητα του προσώπου, μια χειρονομία, τη γλώσσα του σώματος εν γένει.
Δέσμιοι της εικόνας, της δικής τους και των άλλων, τα παιδιά μας μεγαλώνουν με το άγχος ενός status. Και για τη δική μας γενιά «it’(wa)s complicated, θα μου πείτε. Όμως εμείς δεν είχαμε τα μέσα (αυτο)προβολής που έχουν οι νέοι σήμερα. Η μεταμόρφωσή μας σε ενήλικες δεν καταγράφηκε στο διαδίκτυο μέσα από φωτογραφίες και stories. Το bullying του Σκάντζου στον Σπιρτούλη δεν καταγράφηκε από κάμερα, δεν ανέβηκε σε story, δεν έγινε viral. Το μόνο σίγουρο είναι ότι καταγράφηκε στο προσωπικό «βιογραφικό» του Σπιρτούλη και άφησε το τραυματικό αποτύπωμά του.
Υπέροχος κόσμος εφήβων λοιπόν…
Μια ουτοπία ή μια πραγματικότητα; Είναι αλήθεια ότι διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, θα νιώσουμε μια κάποια αισιοδοξία, θα φύγουμε από το «εγώ» και θα κοινωνήσουμε στο «εμείς». Οι σχέσεις δοκιμάζονται στον πραγματικό κόσμο, δια ζώσης και όχι απρόσωπα και εξ αποστάσεως. Άλλοτε με μια συνάντηση, μια εκδήλωση, ένα πάρτι. Και αν αυτό είναι «το πάρτι της ζωής μας», ναι, όπως κλείνοντας τραγουδάει κι ο Nick Cave «Thank you girl, thank you girl, I’ll love you till the end of the world».
Βιβλιογραφία
Haidt, J. (2024). The Anxious Generation: How the Great Rewiring of Childhood is Causing an Epidemic of Mental Illness.Penguin Random House. Dublin: Penguin Random House.
