Ζούμε στον 21ο αιώνα και ο τρόπος με τον οποίο απολαμβάνουμε την μουσική μας έχει αλλάξει δραματικά.
Το music streaming έχει ”ριζώσει” στην καθημερινότητά μας χαρίζοντας έναν διαφορετικό χαρακτήρα στην ακρόαση. Εξοικονομουμε χώρο και χρήματα, ενώ παράλληλα η πρόσβαση είναι ευκολότερη για όλους. Από την άλλη, υπάρχουν, ακόμα, εκείνοι που χρησιμοποιούν παραδοσιακά τα cd για την ψυχαγωγία τους, ενώ ακόμα , μία μερίδα ατόμων, νοσταλγοί και λάτρεις του vintage ανεπεξεργαστου ήχου, που αρκούνται και μόνο στο βινύλιο. Το κάθε είδος ακρόασης είναι μοναδικό και σίγουρα ο καθένας επιλέγει για τους δικούς του προσωπικούς του λόγους είτε είναι το streaming είτε οι παραδοσιακοι δίσκοι. Όμως, ποιο από τα τρία είναι αυτό που μπορεί να συνυπάρξει αρμονικά με το περιβάλλον έχοντας τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση; Για να κατανοήσουμε την παραπάνω ερώτηση, θα πρέπει πρώτα να ορισουμε με γνώμονα την οικολογία τις τρεις πήγες μουσικής ψυχαγωγίας.
Ξεκινάμε, σεβομενοι την παλαιότητα, με το βινύλιο.
Το βινύλιο ή, αλλιώς, ο δίσκος των τριαντατριών στροφών, πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 από την Columbia Records. Συγκεκριμένα, ο εν λόγο δίσκος, περιέχει κοχλιοειδής αυλάκια, οπού θα τοποθετηθεί η αναλογική βελόνα ή η κεφαλή laser για να αναπαράγει τον ήχο. Οι ύλες που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του βινυλίου είναι: το πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC), το αλάτι και το λάδι. Όσον αφορά την ποιότητα του ήχου, είναι μοναδική, χαρίζοντας κρυστάλλινο ήχο με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Αυτός ο κρυστάλλινος ήχος όμως, εγκυμονεί κινδύνους για το περιβάλλον καθώς, παράγονται τοξικά οξέα αλλά και το ίδιο το (PVC) χρειάζεται εκατό χρόνια για να διασπαστεί όντας πολυμερές πλαστικό. Μην ξεχνάμε την τεράστια ποσότητα του υλικού που χρησιμοποιείται για την κατασκευή του δίσκου. Επίσης, κατά την διάρκεια της παραγωγής, η ενέργεια που καταναλώνεται στην διαδικασίας της ψύξης και στην χρήση ατμού αγγίζει υψηλότατες τιμές.
Στην συνέχεια, στο χρονικό της διαμάχης ‘Δίσκοι vs streaming’ συναντάμε το cd ή ολογράφως compact disc.
Το 1980 οι εταιρίες Philips και Sony σε συνεργασία, παρουσίασαν ένα μικρό δισκάκι ως το επίσημο εμπορικό μέσο καταγραφής μουσικής, το οποίο άρχισε να κυκλοφορεί στα τέλη του 1982. Σε σύγκριση με το βινύλιο έχει το πλεονέκτημα του μικροτερου αποθηκευτικου χώρου, της προσιτής τιμής και της ευκολίας στη διαδικασία καταγραφής του ήχου. Όμως, οι δίσκοι που κοντράρουν το streaming παρουσιάζουν μια ομοιότητα ως προς την κατασκευή τους. Το cd αποτελείται από πολυμερές πλαστικό, συγκεκριμένα από πολυκαρμπονατ, επίστρωση από αλουμίνιο και διάφορες χρωστικές. Όπως με το βινύλιο, έτσι και με το cd η χρήση πλαστικού παράγει επικίνδυνα οξέα σε τεράστιες συγκεντρώσεις μια και οι ποσότητες πλαστικού και αλουμινιου που χρησιμοποιούνται είναι τεραστιες.
Τέλος, έχουμε το music streaming που πλέον είναι κομμάτι του σήμερα.
Είναι η νέα τάση, που όλοι αξιοποιούν, επιδιδομενοι παράλληλα σε αμέτρητες ασχολίες καθημερινά πάντα συνοδεία μουσικής. Όλα είναι ακομα πιο εύκολα. Με ένα κουμπί γίνεται αποθήκευση, κοινοποίηση, παύση, αναπαραγωγή ενός ήχου, μέσω των διαφόρων παρόχων (π.χ. Spotify).
Το music streaming, καθώς η λήψη και η ροή μείωσαν κατα πολύ το μέγεθος των πλαστικών που χρησιμοποιούσαν οι δίσκοι, φθάνοντας μόλις τα 8 εκατομμύρια κιλά μέχρι το 2016. Για να μιλήσουμε με αριθμούς και να συγκρίνουμε τη συμβολή του streaming στη μείωση του πλαστικού έρευνες έδειξαν ότι το 1977, στην προ-CD εποχή, χρησιμοποιήθηκαν 58 εκατομμύρια πλαστικά μόνο στις ΗΠΑ. Μέχρι το 1988, αυτό είχε ελαφρώς μειωθεί στα 56 εκατομμύρια κιλά. Όταν τα CDs κορυφώθηκαν το 2000, ήταν μέχρι και 61m kg πλαστικού.
Ωστοσο, κανείς δεν μπορεί να διανοηθεί την υψηλή ενεργειακή σπατάλη που χρειάζεται το music streaming μέσω των clouds που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση και στην συνέχεια για την αναπαραγωγή των τραγουδιών. Όλα αυτά τα clouds βρίσκονται σε μεγάλα κτίρια της Google, μέσα σε servers οι οποίοι χρειάζονται υψηλή ηλεκτρική ενέργεια τοσο για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του streaming όσο και για την συντήρηση – ενημέρωση τους.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι το music streaming χάνει στη μάχη υποστηριζοντας πως οι δίσκοι είναι φιλικότερος προς το περιβάλλον, λόγω των υψηλών ενεργειακών πόρων που καταναλώνουν τα κομμάτια για να αναπαραχθεί, και της εκπομπής υψηλής συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα. Όσο φαινομενικά αθώο και αν είναι το music streaming, σίγουρα δεν είναι. Μιλάμε για μια διαδικασία που υπολογίζεται ότι εξαιτίας αυτής, παράγεται το 2% του συνολικού διοξειδίου του άνθρακα του πλανήτη.
Πλαστικό vs Ηλεκτρική ενέργεια
Σίγουρα η παραπάνω αποψη θα βρει απέναντι της αυτούς που υποστηρίζουν ότι οι δίσκοι είναι πιο βλαβεροι συγκριτικά με το streaming εξαιτίας των μεγάλων ποσοτήτων πλαστικού που χρειάζεται για να δημιουργηθεί. Και είναι γεγονός ότι ο πλανήτης δεν αντέχει άλλο πλαστικό. Όμως, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το επιχείρημα που υποστηρίζει ότι μολις αγοραστεί ένα βινύλιο ή ένα CD, μπορεί να παιχτεί πολλάκις με μοναδικό περιβαλλοντικο κόστος την έκλυση διοξειδίου του άνθρακα που προέρχεται από τη λειτουργία του δίσκου. Ωστόσο, αν ακούσουμε μουσική μεσω ενος ηχητικού σύστηματος hi-fi αυτό ανάγεται αυτομάτως σε 107 κιλοβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως, εν αντιθέσει με ένα CD player των 34,7 κιλοβατώρων το χρόνο.
Φαντάζει, λοιπόν, εξαιρετικά ζημιογόνο το γεγονός αυτό περί streaming έναντι στα μειονεκτήματα που έχουν οι δίσκοι. Η διαφορά στη σπατάλη ενέργειας απο εναν ενισχυτή πικ απ σε σχεση με ένα ασύρματο ηχείο που χρησιμοποιεί Wi – Fi είναι εξαιρετικά αισθητη.
Όσο και μην είναι ορατό σε εμάς, το music streaming ίσως είναι μεγαλύτερη περιβαλλοντική παγίδα από ότι οι δίσκοι cd και βινυλιου. Ωστόσο, το πιο θα είναι εν τέλει πιο επιβλαβές έχει να κάνει με τις εναλλακτικές που μπορούν να βρεθούν για το εκάστοτε είδος μουσικής αναπαραγωγής.
