Το έδαφος αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς φυσικούς πόρους της γης, με την προσφορά του στο οικοσύστημα να είναι αξιοσημείωτη. Ωστόσο, η μόλυνση και η κλιματική αλλαγή έχουν οδηγήσει σε αισθητή μείωση των εύφορων εδαφών παγκοσμίως. Επειδή δεν αποτελούν ανανεώσιμες πηγές προκειμένου να σχηματιστούν εκ νέου, μπορεί να χρειαστεί να περάσουν χιλιάδες χρόνια. Για τον λόγο αυτόν η προστασία του είναι επιτακτική ανάγκη.
Η προσφορά του εδάφους στο περιβάλλον
Η προσφορά του εδάφους στον άνθρωπο αλλά και στο περιβάλλον είναι μεγάλη αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι στην ουσία στηρίζει το οικοσύστημα. Με ποιον τρόπο όμως πραγματοποιείται αυτό; Αρχικά, το χώμα φιλτράρει το νερό των βροχοπτώσεων ρυθμίζοντας την ποιότητά του, απομακρύνοντας τους ρύπους ενώ παράλληλα, αποτρέπει τις πλημμύρες. Φυσικά, διατηρεί και όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών. Το χώμα προσφέρει επίσης στα φυτά τη βάση για τις ρίζες τους, ενώ η πληθώρα μικροοργανισμών (βακτήρια, πρωτόζωα) που φιλοξενεί, φιλτράρουν το άζωτο και αποσυνθέτουν την οργανική ύλη καθιστώντας το έδαφος γόνιμο.
Η σημασία ενός υγιούς εδάφους
Η σημασία ενός γόνιμου εδάφους είναι προφανής. Οι μικροοργανισμοί ανακυκλώνουν τα θρεπτικά συστατικά ελέγχοντας την παρουσία ζιζανίων αλλά και ασθενειών, γεγονός που μακροπρόθεσμα συμβάλλει στην παραγωγή υγιεινών τροφίμων. Ένα γόνιμο και υγιές έδαφος μπορεί να περιορίσει τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής διατηρώντας τα επίπεδα του οργανικού άνθρακα και μειώνοντας την εκπομπή των αερίων του θερμοκηπίου.
Το έδαφος για τα ζώα
Εκτός από την προσφορά του εδάφους στο οικοσύστημα, προσφέρει πάρα πολλά και στα ζώα. Τα φυτά αποτελούν βασική πηγή τροφίμων για πολλά ζώα (φυτοφάγα, παμφάγα, αλλά και σαρκοφάγα). Καθώς λοιπόν τα φυτά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα μέταλλα και το νερό που τους προσφέρει το χώμα, είναι σημαντικό να το διατηρούμε γόνιμο προστατεύοντάς το.
Ταυτόχρονα, το έδαφος αποτελεί τον κύριο βιότοπο πληθώρας ζώων. Πολλά από αυτά επιβιώνουν και αναπαράγονται με τη βοήθεια των συστατικών που προσφέρει, ενώ άλλα (όπως τα πτηνά) χρησιμοποιούν κομμάτια του εδάφους, πχ. ξύλα, κλαράκια, για να χτίσουν τις φωλιές τους.
Οι απειλές που δέχεται
Δυστυχώς, όπως κάθε τι που αποτελεί το φυσικό μας περιβάλλον, έτσι και το έδαφος δέχεται άμεση απειλή από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Η πιο γνωστή απειλή που αντιμετωπίζει είναι η διάβρωση. Πρόκειται για τη διαδικασία κατά την οποία το έδαφος φθείρεται, τόσο από φυσικά αίτια (άνεμος, καιρικές συνθήκες) όσο και από ανθρώπινες παρεμβάσεις (αποψίλωση, γεωργία). Χαρακτηριστικά σχεδόν το 50% του παγκόσμιου εδάφους έχει εξαφανιστεί εξαιτίας της διάβρωσης. Η συμπύκνωση του εδάφους αποδίδεται στη συμπίεση που υφίσταται από βαρείς γεωργικούς εξοπλισμούς, γεγονός που μειώνει σε μεγάλο βαθμό την ποσότητα του νερού σε αυτό. Το αποτέλεσμα είναι να δυσχεραίνονται οι διαδικασίες πρόσληψης θρεπτικών συστατικών την περίοδο των καλλιεργειών. Επιπλέον, η οξίνιση είναι μία ακόμη απόρροια της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η υπερσυσσώρευση οργανικής ύλης σε συνδυασμό με τη χρήση ακατάλληλων λιπασμάτων περιορίζει τη διαθεσιμότητα του νερού, επηρεάζοντας και τη γονιμότητα του εδάφους. Τέλος, η αλάτωση η οποία επίσης επηρεάζει τη γονιμότητα μπορεί να οφείλεται στη λανθασμένη διαχείριση προγραμμάτων άρδευσης.
Η ευθύνη μας
Αξίζει να σημειωθεί ότι η προστασία του εδάφους στο οικοσύστημα άπτεται της ευθύνης όλων μας. Μακροπρόθεσμα, η ομαλή λειτουργία του οικοσυστήματος θα φέρει θετικές συνέπειες στο περιβάλλον, στα ζώα και σε εμάς τους ίδιους. Φτάνει να είμαστε ενημερωμένοι και να προβαίνουμε σε ενεργό δράση για τα θέματα που ταλανίζουν τον πλανήτη μας.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο
- Why Animals Need Soil, ανακτήθηκε από www.fanimal.online, τελευταία επίσκεψη 21/3/2021
- Soil-Its Impact on Life, ανακτήθηκε από www.checinternational.org, τελευταία επίσκεψη 21/3/2021
- Five reasons why soil is key to the planet’s sustainable future, ανακτήθηκε από www.fao.org, τελευταία επίσκεψη 21/3/2021
- Why Is Soil so Important?, ανακτήθηκε από www.worldfuturecouncil.org, τελευταία επίσκεψη 21/3/2021
- Why are soils important?, ανακτήθηκε από www.isric.org, τελευταία επίσκεψη 21/3/2021
