Τι είναι η τρύπα του όζοντος;
Η τρύπα του όζοντος αποτελεί αν μη τι άλλο ένα διαχρονικό πρόβλημα της ανθρωπότητας. Θορύβησε την επιστημονική και παγκόσμια κοινότητα το 1985 όταν διαπιστώθηκε πως το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα είχε αρχίσει να αραιώνει απειλητικά πάνω από την περιοχή της Ανταρκτικής. Μάλιστα, μια μικρή αραίωση σε κάποια σημεία είχε παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1970, χωρίς όμως να ανησυχήσει ιδιαίτερα τους επιστήμονες. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως για την τρύπα του όζοντος ευθύνονται οι χλωροφθοράνθρακες. Από αυτούς παράγεται το φρέον και άλλα ψυκτικά υγρά. Αυτή είναι, λοιπόν, η «τρύπα» για την οποία έχουμε ακούσει τόσα πολλά. Βέβαια, δεν είναι ακριβώς τρύπα αλλά αραίωση της παρουσίας όζοντος στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.
Τα πρώτα χρόνια μετά την ανακάλυψη
Η πρώτη παρατήρηση αραίωσης του όζοντος στο Νότιο Πόλο έγινε το 1974, αλλά εξελίχθηκε πολύ γρηγορότερα στο διάστημα μιας δεκαετίας απ’ ό,τι είχαν υπολογίσει οι επιστήμονες. Τότε, ήταν που οι έρευνές τους έφτασαν στο αδιάσειστο συμπέρασμα πως μέχρι το 2050, το στρώμα του όζοντος στην ατμόσφαιρα θα έχει τρυπήσει εντελώς και θα απειλεί την ύπαρξη όλων των ζωντανών οργανισμών.
Πώς μπορεί, όμως, η τρύπα του όζοντος να δημιουργήσει ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα; Η απάντηση είναι απλή. Το όζον αποτελεί ένα αέριο το οποίο αντανακλά την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, με αποτέλεσμα να μην φτάνει στη γη. Αποτέλεσμα της «τρύπας» που δημιουργείται στην ατμόσφαιρα είναι να περνά η υπεριώδης ακτινοβολία στη γη και να δημιουργούνται προβλήματα τόσο στο περιβάλλον όσο και στον ίδιο τον άνθρωπο. Μερικά από αυτά είναι το λιώσιμο των πάγων στους πόλους, η υπερθέρμανση του πλανήτη, διάφοροι τύποι καρκίνου αλλά και εγκαύματα. Μάλιστα, αυτή η ικανότητα του όζοντος είναι που το κάνει και τόσο ενδιαφέρον. Αφενός μπορεί να αποβεί καταστροφικό αν το εισπνεύσεις σε μεγάλη πυκνότητα και αφετέρου με την παρουσία του στη στρατόσφαιρα προστατεύει έναν ολόκληρο πλανήτη.
Όταν η ανθρωπότητα ανέλαβε δράση
Αυτός ακριβώς ήταν και ο λόγος που θορυβήθηκαν το 1985 όχι μόνο οι επιστήμονες, αλλά και οι υπόλοιποι άνθρωποι. Ήταν η πρώτη φορά που το ανθρώπινο γένος αισθάνθηκε να απειλείται η ύπαρξή του, γεγονός που οδήγησε και στην επέμβαση του ΟΗΕ ώστε να αποκατασταθεί η τρύπα του όζοντος. Το 1987 εγκρίθηκε το πρωτόκολλο του Μόντρεαλ και το 1989 τέθηκε σε ισχύ. Αφορούσε στην απαγόρευση χρήσης χλωροφθοράνθρακα και αντικατάστασής του από υδροφθοράνθρακα. Βέβαια, αργότερα ανακαλύφθηκε πως παρόλο που ο υδροφθοράνθρακας δεν έβλαπτε το όζον, επηρέαζε σημαντικά την κλιματική αλλαγή.
Το πρωτόκολλο υπεγράφη και από τα 197 μέλη του ΟΗΕ. Τόσο αυτό όσο και η άμεση κινητοποίηση των ανθρώπων έδειξε πως η ανθρωπότητα σύσσωμη μπορεί να κάνει πολύ καλή δουλειά στη διαχείριση κρίσεων. Τις δεκαετίες του 1990 και 2000 φάνηκε πως ο πόλεμος των ανθρώπων ενάντια στους χλωροφθοράνθρακες ξεκίνησε να αποδίδει. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που όλος ο κόσμος συνεργάστηκε για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που ο ίδιος προκάλεσε.
Η τρύπα του όζοντος σήμερα
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η συλλογική προσπάθεια των ανθρώπων για να αποφευχθεί η μεγέθυνση της τρύπας του όζοντος είχε ήδη αρχίσει να φέρνει αποτελέσματα από τη δεκαετία του 1990. Από τότε μέχρι και σήμερα, σύμφωνα με τους επιστήμονες οι άνθρωποι έχουν φανεί πολύ αποτελεσματικοί στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Όπως είναι φυσικό, υπάρχουν και καλές και κακές χρονιές για την τρύπα του όζοντος. Για παράδειγμα, όπως βλέπουμε και στην παραπάνω φωτογραφία, το 2019 η τρύπα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Όμως, το 2021 είναι η μεγαλύτερη εδώ και πολλές δεκαετίες. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως το πρόβλημα επανέρχεται.
Ποιο είναι το μέλλον του πλανήτη μας;
Στην αρχή του άρθρου μας αναφέραμε το θλιβερό προγνωστικό των επιστημόνων πως μέχρι το 2050 το στρώμα του όζοντος θα έχει τρυπήσει εντελώς. Πλέον οι επιστήμονες όχι μόνο το παίρνουν πίσω, αλλά δίνουν και ένα αισιόδοξο μήνυμα. Σύμφωνα με νέες έρευνες μέχρι το 2050 η τρύπα του όζοντος θα έχει αποκατασταθεί πλήρως! Φαίνεται πως έχουμε κάνει καλή δουλειά στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Όμως, για να αποφύγουμε την καταστροφή του πλανήτη που τόσο πρόθυμα μας φιλοξενεί οφείλουμε να τη συνεχίσουμε.
Σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας, ο άνθρωπος έπρεπε να παλεύει με τη φύση για να επιβιώσει. Σ’ αυτόν τον αιώνα, έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι για να επιβιώσει πρέπει να την προστατέψει. – Ζακ Υβ Κουστώ
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
- Τι απέγινε η τρύπα του όζοντος; Ένα μάθημα για το περιβάλλον, τη συλλογική δράση και την ανθρωπότητα, ανακτήθηκε από www.cnn.gr, τελευταία επίσκεψη 19/10/2021
- Τι είναι η τρύπα του όζοντος;, ανακτήθηκε από www.cycloneofrhodes.gr, τελευταία επίσκεψη 19/10/2021
