Χιλιάδες γλώσσες ομιλούνται ανά τον κόσμο, κάποιες από μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων και κάποιες από μικρότερες. Αυτοκρατορίες ανέβηκαν στην εξουσία, έπεσαν, διάφορες κοινότητες έκαναν τις εμφάνισή τους, μεταβλήθηκαν επηρεασμένες από άλλες, και γενικότερα διαφορετικές κοινωνίες παγκοσμίως υπέστησαν αλλαγές και συνεχίζουν να υφίστανται. Εύλογα και οι γλώσσες δεν κατάφεραν να παραμείνουν αναλλοίωτες στο πέρασμα του χρόνου και ορισμένες από αυτές “χάθηκαν”. Δε σημαίνει όμως πως μαζί τους εξαφανίστηκε και η κληρονομιά που άφησαν πίσω τους. Ας δούμε, λοιπόν, τις 10 “νεκρές” γλώσσες με αντίκτυπο στη σύγχρονη κοινωνία.
Λατινική γλώσσα: Τα Λατινικά συνιστούν ίσως τη γλώσσα με τη μεγαλύτερη επιρροή. Στη σημερινή εποχή συνεχίζει να χρησιμοποιείται από το Βατικανό ως η επίσημη γλώσσα, και αυτό επειδή τα περισσότερα ιερά κείμενά τους είναι γραμμένα σε αυτή. Στην καθομιλουμένη όμως η χρήση τους έχει εξαφανιστεί, και αυτό συμβαίνει τόσο στην Ιταλία όσο και στον υπόλοιπο κόσμο γενικότερα. Χρησιμοποιείται ευρέως σε ιατρικούς όρους και σε ορολογίες σχετική με τη χλωρίδα και την πανίδα. Είναι ευρέως γνωστό πως από τη Λατινική γλώσσα έχει επηρεαστεί η Αγγλική, η Γαλλική, η Ισπανική, η Ιταλική φυσικά, η Πορτογαλική και άλλες. Επιπλέον, αρκετές φράσεις με λατινική ρίζα, όπως το “carpe diem” (άδραξε τη μέρα) κάνουν την εμφάνισή τους μέχρι και σήμερα, που σημαίνει πως μπορεί η συγκεκριμένη γλώσσα να θεωρείται “νεκρή”, ωστόσο έχει επιφορτίσει με τον αντίκτυπό της τη σύγχρονη κοινωνία.
Σανσκριτική γλώσσα: Τα Σανσκριτικά συνιστούν μία από τις πιο παλιές, αν όχι την πιο παλιά, γλώσσα στον κόσμο. Μπορεί να θεωρείται “νεκρή” από το 600 π.Χ., ωστόσο η επιρροή της είναι φανερή ακόμη και σήμερα σε περιοχές της Νότιας και της Ανατολικής Ασίας. Τρεις διαφορετικές θρησκείες έχουν τα γραπτά τους γραμμένα στα Σανσκριτικά, ο Βουδισμός, ο Ινδουισμός και ο Τζαϊνισμός, γεγονός που την τοποθετεί στη θέση της μητρικής τους γλώσσας. Συνεπώς, μπορεί να μην ομιλείται, αλλά υπό το πρίσμα των γραπτών κειμένων είναι ακόμη “ζωντανή”.
Παλαιά Αγγλική γλώσσα: Η συγκεκριμένη γλώσσα χρονολογεί την ομιλία της μέχρι το 1100, οπότε και ξεκίνησε σιγά σιγά να ξεθωριάζει . Ήταν γνωστή και με τον όρο “Αγγλοσαξονική”, χάρη στην Αγγλοσαξονική περίοδο της Αγγλίας και της Ουαλίας πριν από τη μεσαιωνική εποχή, από την οποία και πήρε το όνομά της. Αποτελεί τον πρόγονο της Μοντέρνας Αγγλικής, η οποία συνιστά την εξέλιξη της Μεσαίας Αγγλικής. Μπορεί η αλλοίωσή της στον χρόνο να είναι εμφανής, ωστόσο συνεχίζει και “ζει” ακόμη και σήμερα μέσα από τις εξελιγμένες μορφές της.
Ανώτερη/ Παλαιά ψηλή Γερμανική γλώσσα: Όπως και τα Αγγλικά, έτσι και τα Παλαιά Γερμανικά συνιστούν τη πρωταρχική μορφή της Γερμανικής γλώσσας, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Οι ιστορικοί τοποθετούν την ύπαρξή της κυρίως στη Βαυαρία και σε άλλες γερμανικές περιοχές, όπου και χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1050 π.Χ., αλλά στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε η αντικατάστασή της από άλλες γερμανικές διαλέκτους. Στη σύγχρονη κοινωνία χρωστάει τον αντίκτυπό της στα διάφορα εκκλησιαστικά και φιλοσοφικά κείμενα, τα οποία είναι γραμμένα σε αυτή.
Ακκαδική γλώσσα: Η πόλη Ακκάδ ήταν μία από τις πιο σημαντικές πόλεις στη Μεσοποταμία χιλιάδες χρόνια πριν. Η ανάπτυξη του πολιτισμού της είχε ως αποτέλεσμα της ανάπτυξη της δικής του γλώσσας, της Ακκαδικής, την οποία οι ιστορικοί προσδιορίζουν ως μία από τις πρώτες σημιτικές γλώσσες στον πλανήτη. Η Αραβική και η Εβραϊκή γλώσσα χρωστούν την επιρροή τους στα Ακκαδικά, μέσα από τις οποίες συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να έχουν παρουσία στη σύγχρονη εποχή, παρόλο που η ίδια σα γλώσσα σταμάτησε να υφίσταται τον 8ο αιώνα π.Χ.
Αραμαϊκή γλώσσα: Τα Αραμαϊκά είναι ευρέως γνωστά, καθώς συνιστούν τη γλώσσα που μιλούσε ο Ιησούς Χριστός κατά τη διάρκεια της παρουσίας του πάνω στη γη. Η γλώσσα αυτή όμως ήταν ήδη γνωστή από τις ποικίλες ομάδες ανθρώπων που ζούσαν στη Μέση Ανατολή. Οι Ασσύριοι μάλιστα τη χρησιμοποιούσαν ως μια από τις κύριες γλώσσες τους εξαιτίας αυτού. Στην πραγματικότητα, η Αραμαϊκή γλώσσα φέρει την ευθύνη για την ¨νέκρωση” της Ακκαδικής, καθώς κυριάρχησε έναντί της. Ωστόσο, ούτε η Αραμαϊκή κατόρθωσε να διατηρηθεί αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, παρόλο που μέχρι και σήμερα γίνεται εκτενής προσπάθεια από ερευνητές και γλωσσολόγους να μη φτάσουμε στην πλήρη εξαφάνιση της γλώσσας. Άλλωστε, μόνο και μόνο το γεγονός πως συνιστά τη γλώσσα ομιλίας του Χριστού είναι αρκετό για να μη θεωρείται “νεκρή”, αλλά ως μία γλώσσα με σημαντικό αντίκτυπο στη σύγχρονη κοινωνία.
Αρχαία Ελληνική γλώσσα: Φυσικά και δε θα μπορούσε να λείπει από τις 10 “νεκρές” γλώσσες με αντίκτυπο στην σύγχρονη κοινωνία η αρχαία ελληνική γλώσσα. Η χρήση της ήταν εκτενής στα κείμενα σπουδαίων φιλοσόφων, όπως του Αριστοτέλη, του Πλάτωνα, ή του Σωκράτη. Τα έργα τόσο αυτών όσο και άλλων κορυφαίων αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων αποτελούν αντικείμενο μελέτης από ακαδημαϊκούς και διάφορα Πανεπιστήμια ανά τον κόσμο. Για να καταφέρει να μελετήσει κάποιος τέτοιου είδους κείμενα, θα πρέπει να έρθει σε επαφή με την αρχαία Ελληνική γλώσσα και να προβεί στην ανάλυσή της. Αυτή είναι μία από τις κύριες αιτίες, που η γλώσσα αυτή κατορθώνει να διατηρείται στη μοντέρνα εποχή, που ζούμε. Εκτός αυτού, σήμερα εκτενής είναι και η χρήση λέξεων, ακόμη και ολόκληρων φράσεων με ρίζες από την αρχαία Ελληνική γλώσσα, όπως η λέξη “Δημοκρατία” ή η λέξη “Μαραθώνας” ή η φράση “ουδέν κακόν αμιγές καλού” και άλλες.
Παλαιά Σκανδιναβική γλώσσα: Οι Βίκινγκς ήταν από τις πιο γνωστές ομάδες ανθρώπων που κατοικούσαν στον παλαιό κόσμο. Μιλούσαν την Παλαιά Σκανδιναβική γλώσσα, την οποία και φρόντιζαν να εξαπλώνουν στις περιοχές που λεηλατούσαν και αποίκιζαν. Μπορεί οι περιοχές αυτές να μην υιοθετούσαν τη γλώσσα αυτή, ωστόσο η επιρροή αυτής στην ομιλία τους ήταν έκδηλη. Αρκετές λέξεις της γλώσσας αυτής συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να κάνουν την εμφάνισή τους μέσα από τη Δανέζικη γλώσσα, τη Σουηδική ή τη Νορβηγική. Εκτός από τις προαναφερθείσες γλώσσες, η Παλαιά Σκανδιναβική έχει επηρεάσει και την Αγγλική γλώσσα μέσω της σύνδεσής τους με τη Γερμανική προσφέροντας αρκετές λέξεις, όπως η λέξη “cake” ή η λέξη “knife”. Υπό το πρίσμα αυτό, εύλογα ανήκει στις 10 “νεκρές” γλώσσες με αντίκτυπο στη σύγχρονη κοινωνία.
Κοπτική γλώσσα: Η κοπτική γλώσσα συνιστούσε τη γλώσσα της Αρχαίας Αιγύπτου περίπου δύο χιλιάδες χρόνια πριν, μέχρι που τη θέση της αντικατέστησε η Αραβική γλώσσα, η οποία μέχρι και σήμερα συνιστά την κυρίαρχη γλώσσα στον κόσμο της Μέσης Ανατολής. Η κοπτική γλώσσα στήριζε τη γραφή της στο ελληνικό αλφάβητο και σύμφωνα με τους γλωσσολόγους και τους ιστορικούς θεωρούνταν ως η πρώτη Χριστιανική γλώσσα. Τοποθετούσε τη βάση της σε τέσσερις άλλες γλώσσες, τη δημοτική, την ιερατική, τα ιερογλυφικά και την ελληνική. Μπορεί να γνώρισε ευρεία ανάπτυξη τον 3ο αιώνα και να χρησιμοποιήθηκε ως γλώσσα εμπορίου και πίστης, ωστόσο σήμερα η ύπαρξή της στηρίζεται κυρίως στα αρχαία θρησκευτικά κείμενα, τα οποία κατέχουν σπουδαία σημασία για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής.
Η λίστα με τις 10 “νεκρές” γλώσσες με αντίκτυπο στη σύγχρονη κοινωνία ολοκληρώνεται με τη Βιβλική Εβραϊκή γλώσσα. Ύστερα από την καταστροφή του Ναού της Ιερουσαλήμ η γλώσσα αυτή είδε τη “θανάτωσή” της να καταφτάνει. Οι Ραβίνοι του εβραϊκού κόσμου προσπάθησαν να την κρατήσουν στην επιφάνεια, ωστόσο το εγχείρημά τους αποτελειώθηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι περισσότεροι από εκείνους βρήκαν εφιαλτικό θάνατο στο Ολοκαύτωμα. Ωστόσο, η “αναγέννηση” της γλώσσας αυτής συντελείται κάθε φορά που κάποιος επιθυμεί να μελετήσει και να αναλύσει τη Βίβλο, η οποία είναι γραμμένη στη Βιβλική Εβραϊκή γλώσσα, πάνω στα δόγματα της οποίας στηρίχθηκε η μορφή των μοντέρνων Εβραϊκών.
Πηγές
Αρβανίτη, Ε., (2019). Νεκρές γλώσσες και η ιστορία τους. Ανακτήθηκε από https://www.flowmagazine.gr/nekres_glosses_kai_i_istoria_tous/ (τελευταία πρόσβαση 02/02/24).
Σαμαρά, Ε., (2022). Νεκρές γλώσσες: Γλώσσες που σίγησαν τα τελευταία χρόνια. Ανακτήθηκε από https://maxmag.gr/politismos/glossa/nekres-glosses-glosses-poy-sigisan-ta-teleytaia-chronia/ (τελευταία πρόσβαση 02/02/24).
2022. Νεκρές γλώσσες που χάθηκαν τα τελευταία χρόνια. Ανακτήθηκε από https://maleviziotis.gr/2022/11/20/%CE%BD%CE%B5%CE%BA%CF%81%CE%AD%CF%82-%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B5%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CF%87%CE%AC%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B1-%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B1/ (τελευταία πρόσβαση 02/02/24).
2021. Δέκα γλώσσες που έχουν χαθεί στον χρόνο. Ανακτήθηκε από https://www.fortunegreece.com/photo-gallery/deka-glosses-pou-echoun-chathi-ston-chrono/ (τελευταία πρόσβαση 02/02/24).
