Χίτλερ και Μουσολίνι, οι δύο αυτές προσωπικότητες των ηγετών έχουν συγκλονίσει με τις ενέργειές τους τον 20ο αιώνα και προκαλούν φρίκη στους σύγχρονους μελετητές. Ο ναζιστής Χίτλερ και ο φασιστής Μουσολίνι διακρίνονται για πολλά κοινά στοιχεία όπως η υπερηφάνεια, η ματαιοδοξία, η αυταρχικότητα και ο ζήλος για εξουσία. Γιατί ωστόσο αναφέρονται ως «καθ΄ εικόνα και ομοίωση»;
Για την απάντηση αυτού του ερωτήματος απαραίτητη είναι η ενδελεχής ανασκόπηση στην πορεία του καθενός και η εύρεση των σημείων σύγκλισης τα οποία αν και είναι πολλά, δεν απουσιάζουν και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά τους. Ο Χίτλερ προερχόταν από λαϊκό στρώμα και ο Μουσολίνι επίσης, υπήρξε άνθρωπος του λαού γι’ αυτό πέτυχαν την συνεργασία τους χωρίς να αισθάνονται μειονεκτικά. Επίσης, και οι δύο ηγέτες κατόρθωσαν να προκαλέσουν έντονο εθνικιστικό πυρετό στους οπαδούς τους ελέγχοντας την κατάσταση υποδόρια με αποτέλεσμα το ξέσπασμα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρέπει να επισημανθεί ότι οι ιδεολογίες τους αν και συχνά παραλληλίζονται ως πανομοιότυπες διαφέρουν αρκετά, διότι ο ναζισμός προέρχεται από τον εθνικοσοσιαλισμό – Nationalsozialismus με στόχο την εξύψωση της Άριας φυλής και τον εξοβελισμό των επικίνδυνων εθνών (Εβραίοι, ρομά ) και εν γένει των μειονοτήτων καλλιεργώντας έτσι, το μίσος, σε αντίθεση με τον φασισμό που στόχευε στην αυταρχική επιβολή των κυβερνητικών απόψεων στην κοινωνία ( χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι φασίστες δεν προχώρησαν σε θανατώσεις).
ΠΡΩΤΗ ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ:
Η πρώτη συνάντηση των ηγετών διεξήχθη το 1934,ενώ ένα χρόνο νωρίτερα ο Χίτλερ αναδείχθηκε καγκελάριος του γερμανικού κράτους ( Ιανουάριος 1933) με νομότυπες διαδικασίες. Συγκεκριμένα, η αριστερά είχε παραλύσει και θεωρήθηκε ότι ένα πιο αυταρχικό κόμμα θα κατόρθωνε να κρατήσει την κατάσταση υπό έλεγχο με συνέπεια την διαρκή πίεση του Προέδρου της Δημοκρατίας να παραδώσει την καγκελαρία στον Χίτλερ. Με παρόμοιο τρόπο ανέλαβε και ο Μουσολίνι την ηγεσία της Ιταλίας , καθώς ο ίδιος ο βασιλιάς του την παρέδωσε. Το 1922 στη διάρκεια γενικής απεργίας ο Μουσολίνι κατευθύνθηκε προς την πρωτεύουσα και αυτή η ενέργεια έμεινε γνωστή ως <<Πορεία προς τη Ρώμη>>. Ο βασιλιάς δεχόταν πιέσεις από τους πολιτικούς για κήρυξη της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας με στόχο την αντιμετώπιση του Μουσολίνι, ωστόσο όντας πανικοβλημένος από τις εξελίξεις του παρέδωσε την εξουσία του Πρωθυπουργού. Βλέπουμε λοιπόν, ότι και οι δύο ηγέτες αναδύθηκαν με νομότυπα μέσα και σταδιακά έθεσαν σε εφαρμογή τα σχέδιά τους.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ:
Χαρακτηριστικό των δύο ηγετών ήταν η χρήση ομάδων βίας. Ο Χίτλερ μετά την αποφυλάκισή του προχώρησε στον σχηματισμό παραστρατιωτικών ομάδων, των SS που θα λειτουργούσαν ως μισθοφόροι σωματοφύλακες – στην ηγεσία τους βρισκόταν ο Χίμλερ. Παράλληλα, λειτουργούσαν και τα τάγματα ενόπλων SA τα οποία είχαν υπολογίσιμη δύναμη ανδρών (1 εκατομμύριο) – στην ηγεσία βρισκόταν ο Ρεμ ανταγωνιστής του Χίτλερ. Ο Μουσολίνι με τη σειρά του ίδρυσε τα Spuadre ως ομάδες κρούσης για την καταστολή της κοινωνικής έντασης και την τρομοκρατία των αντιπάλων. Και οι δύο ηγέτες τάσσονταν υπέρ της νομότυπης κατάλυσης της εξουσίας και την χρήση της βίας προς συμμόρφωση.
ΤΡΙΤΗ ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ:
Τόσο ο Χίτλερ όσο και ο Μουσολίνι βρήκαν το πρόσφορο έδαφος για την έναρξη των δραστηριοτήτων τους, καθώς η Γερμανία και η Ιταλία ήταν δυσαρεστημένες από το αποτέλεσμα του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου. Η Γερμανία δυσαρεστήθηκε, διότι ανήκε στις ηττημένες χώρες ( απώλεια εδαφών, χρημάτων , στρατιωτικός εξευτελισμός ) και η Ιταλία ενώ βρισκόταν στο στρατόπεδο των νικητών θεώρησε ότι δεν αποκόμισε όλα όσα άξιζε και είχε την νοοτροπία του ηττημένου. Έτσι, οι δύο προσωπικότητες ανέπτυξαν τα σχέδιά τους σε μία γενικότερα ταραγμένη πραγματικότητα. Κοινό στοιχείο των πολιτικών τους σχεδίων (φασισμού- ναζισμού) υπήρξε η δημιουργία ενός νέου τύπου ανθρώπου και μίας νέας κοινωνίας και όχι η παλινόρθωση.
Επιπλέον, οι δύο ηγέτες στήριξαν τον Ισπανό δικτάτορα Φράνκο στα σχέδιά του, ο οποίος δεν επιθυμούσε μία νέα κατάσταση , αλλά απεναντίας την επαναφορά της Ισπανίας σε ένα ιδεατό παρελθόν. Πρέπει να επισημανθεί ότι στην αρχή την πορείας του ο Χίτλερ προσέγγιζε όλα τα κοινωνικά στρώματα χρησιμοποιώντας διαφορετικά μέσα για την προσέλκυσή τους κατορθώνοντας έτσι, να είναι αρεστός από πολλούς και απέκτησε αρκετούς οπαδούς. Ο Μουσολίνι δεν τον θεωρούσε ιδιαίτερα συμπαθή και έχει αναφερθεί ότι αναγκαζόταν να συμμαχήσει μαζί του, αν και στην πορεία της συνεργασίας τους τον θαύμαζε για τα επιτεύγματά του και αυτό επέφερε ως αποτέλεσμα την μίμηση του ιταλικού στρατού στο ναζιστικό πρότυπο (παράταξη στρατού, χειρονομίες κλπ), η οποία θεωρήθηκε κωμική. Συμπεραίνουμε, ότι η αναφορά στα «καθ’ εικόνα κι ομοίωση» χαρακτηριστικά των ηγετών αναφέρεται στον τρόπο άσκησης εξουσίας και προσέλκυσης του λαού που όπως καθίσταται εμφανές ήταν αρκετά παρόμοια. Οι ηγέτες με την χρήση των προαναφερθέντων μέσων και όχι μόνο πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό τα σχέδιά τους ( με την θανάτωση χιλιάδων ανθρώπων από πλευράς του Χίτλερ και την πλήρη φασιστικοποίηση από τον Μουσολίνι), τα οποία αποδείχθηκαν ολέθρια για την Ευρώπη και συνολικά την οικουμένη.
Πηγές:
- Αδόλφος Χίτλερ. Ανακτήθηκε από www.sansimera.gr (τελευταία πρόσβαση 13/11/22)
- Berstein, S. & Milza, P. (1997). Ιστορία της Ευρώπης: Διάσπαση και Ανοικοδόμηση της Ευρώπης 1919 έως σήμερα. Αλεξάνδρεια
-
Ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στον ναζισμό και τον φασισμό. Δυο αιματοβαμμένες ιδεολογίες με ομοιότητες αλλά και ουσιαστικές διαφορές. Γιατί ο ναζί δεν ήταν φασίστας. Ανακτήθηκε από www.mixanitouxronou.gr (τελευταία πρόσβαση 13/11/22)
