Ο σχεδιασμός της επιχείρησης
Η επιχείρηση “Market Garden” έλαβε χώρα στις 17 Σεπτεμβρίου 1944 και ήταν μία προσπάθεια των Συμμάχων, προκειμένου να διασπάσουν την γερμανική άμυνα στην Ολλανδία. Μία προσπάθεια, που εκ των υστέρων, γνωρίζουμε πως ήταν αποτυχημένη, ούσα μάλιστα μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές των Συμμάχων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο σχεδιασμός της επιχείρησης προέβλεπε μία συνδυασμένη επίθεση αερομεταφερόμενων και επίγειων δυνάμεων κατά των γερμανικών δυνάμεων. Η αποτυχία της προσπάθειας αυτής διήρκησε μία εβδομάδα προκαλώντας τεράστιες απώλειες. Οι βρετανικές αερομεταφερόμενες μονάδες, οι οποίες επιχείρησαν να καταλάβουν τη γέφυρα της ολλανδικής πόλης του Άρνεμ υπέστησαν σοβαρότατες απώλειες. Ένα μήνα πριν, οι Σύμμαχοι κατεδίωκαν τους Γερμανούς κατά την τελική φάση της μάχης της Νορμανδίας. Οι διοικητές των Συμμάχων όμως, έπρεπε να αποφασίσουν το επόμενό τους βήμα οδηγώντας έτσι την ιστορία, στη γέννηση του καταστροφικού για τους ίδιους αυτού σχεδίου.
Πυρήνας της αποτυχημένης προσπάθειας ήταν η φιλοδοξία του στρατάρχη Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ, ο οποίος ήταν διοικητής των επίγειων Συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία. Για την επιτυχία του σχεδίου του, ο Μοντγκόμερυ χρειαζόταν την 1η Συμμαχική Αερομεταφερόμενη Στρατιά, ο σχηματισμός της οποίας πραγματοποιήθηκε ύστερα από διαταγή του Αϊζενχάουερ στις 2 Αυγούστου. Ο Αϊζενχάουερ θεωρούσε πως μία υπηρεσία ήταν αρκετή για τον συντονισμό της μεταφοράς των αερομεταφερόμενων και των επίγειων δυνάμεων. Αξίζει να αναφερθεί πως το επιτελείο του Αμερικανού στρατηγού, Λιούις Μπρέρετον, αποτελούνταν κυρίως από Αμερικανούς αξιωματικούς της πολεμικής αεροπορίας. Ο μόνος ανώτερος Βρετανός αξιωματικός ήταν ο υποδιοικητής, υποστράτηγος, Φρέντερικ Μπράουνινγκ. Οι σχέσεις όμως μεταξύ του Μπρέρετον και του Μπράουνινγκ ήταν αρκετά τεταμένες με μοναδικό κοινό χαρακτηριστικό τους την έντονη ματαιοδοξία.
Η επιχείρηση <<Κομήτης>>
Στις 3 Σεπτεμβρίου ο Μοντγκόμερυ συναντήθηκε με τον Αμερικανό στρατηγό, Ομάρ Μπράντλεϋ, προκειμένου να συζητήσουν σχετικά με μία αερομεταφερόμενη επιχείρηση στο νότιο Βέλγιο, στις όχθες του ποταμού Μεύση. Εν τέλει, την ακύρωσαν, καθώς ο Μπράντλεϋ ήθελε τα μεταγωγικά να μεταφέρουν καύσιμα στην 3η Στρατιά του Πάτον. Ο Μοντγκόμερυ όμως, δε στάθηκε φερέγγυος απέναντι στον Μπράντλεϋ. Διέταξε τον αρχηγό του επιτελείου του να σχεδιάσει μία αερομεταφερόμενη επιχείρηση, η οποία θα έφερε το όνομα <<Κομήτης>>. Η ιδέα του ονόματος ήταν συνδεδεμένη με τη φιλοδοξία του Μοντγκόμερυ να ηγηθεί του κύριου πλήγματος κατά της Γερμανίας. Φυσικά, όταν ο Μπράντλεϋ αντιλήφθηκε την εξαπάτηση του Μοντγκόμερυ οργίστηκε.
Πορεία προς την καταστροφή
Αν και τα Υπουργεία Πολέμου και Αεροπορίας είχαν συμφωνήσει, ύστερα από το χάος που είχε προκύψει στην αερομεταφερόμενη εισβολή στη Σικελία του 1943, πως η αεροπορία θα είχε προτεραιότητα στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, εντούτοις η πραγματικότητα ήταν μακράν πιο σύνθετη. Ο Μοντγκόμερυ δε δεχόταν τις συμβουλές της RAF σχετικά με τον <<Κομήτη>>. Λίγο αργότερα, ο Μοντγκόμερυ παρουσίασε στον στρατηγό και διοικητή της 2ης Βρετανικής Στρατιάς, Ντέμπσεϋ, ένα σήμα προερχόμενο από το Λονδίνο, σύμφωνα με το οποίο οι πρώτοι V2 πύραυλοι είχαν πέσει στην Αγγλία. Οι πύραυλοι είχαν εκτοξευτεί από τις περιοχές του Ρότερνταμ και του Άμστερνταμ. Για τον Μοντγκόμερυ, ο οποίος ήθελε να προελάσει προς βορρά μέσω Άρνεμ αυτή ήταν η επιβεβαίωση που αναζητούσε για να δικαιολογήσει την απόφασή του. Ο Ντέμπσεϋ επικοινώνησε με τον Μπράουνινγκ. Μέσα σε δύο μόλις ώρες η επιχείρηση “Market Garden” ήταν έτοιμη.
Η επιχείρηση “Market Garden” αποτελούνταν από δύο μέρη. Οι Αμερικανικές 101η και 82η Αερομεταφερόμενες Μεραρχίες θα καταλάμβαναν περάσματα ποταμών και καναλιών από το Αϊντχόβεν έως το Ναϊμέγκεν, καθώς και τις γέφυρες των ποταμών Μεύση και Βάαλ, τη μεγαλύτερη στην Ευρώπη. Η Βρετανική 1η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία και η Πολωνική Ταξιαρχία θα έπεφταν κοντά στο Άρνεμ με σκοπό την κατάληψη της μεγάλης οδικής γέφυρας του Κάτω Ρήνου. Η επιχείρηση θα αποτελούνταν κυρίως από το 30ο Σώμα του Χόροκς, οδηγούμενο από άρματα μάχης, το οποίο θα προέλαυνε προς βορρά για να συναντήσει τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις. Θα έπρεπε να κινηθούν από τον μοναδικό δρόμο που περιστοιχιζόταν από πλημμυρισμένες πεδιάδες και από τις δύο πλευρές, τις οποίες διέκοπταν μόνο δάση και καλλιέργειες.
Προβλήματα του σχεδίου
Ένα από τα πρώτα προβλήματα, που διέθετε η επιχείρηση “Market Garden” ήταν η αποφασιστικότητα του Μοντγκόμερυ να επιβάλει ένα κακό προετοιμασμένο σχέδιο. Επιπλέον, αρνήθηκε να ακούσει τις ανησυχίες του επιτελείου του Αϊζενχάουερ σχετικά με τις γερμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν γύρω από το Άρνεμ. Οι τεθωρακισμένες μεραρχίες Ες Ες Waffen Hohenstaufen και Frundsberg βρισκόταν πραγματικά στην περιοχή, διαθέτοντας όμως μόνο 3 άρματα μάχης Panther και λιγότερους από 6.000 άνδρες συνολικά. Παρόλα αυτά, συνιστούσαν έναν ικανοποιητικό πυρήνα, γύρω από τον οποίο θα μπορούσαν να συσπειρωθούν άλλες, λιγότερο έμπειρες δυνάμεις. Εν τέλει, σχεδόν όλα τα άρματα που αντιμετώπισαν οι συμμαχικές δυνάμεις στην επιχείρηση δεν ήταν παρόντα στα πρώτα στάδια της μάχης, αλλά είχαν μεταφερθεί από τη Γερμανία με τρένα Blitztransport.
Η επιχείρηση “Market Garden” όμως διέθετε και άλλα προβλήματα. Οι βρετανικές ζώνες προσγείωσης και πτήσεων μέχρι και 10 χιλιόμετρα δυτικά του Άρνεμ, ήταν πολύ μακριά για να επιτευχθεί κάποιος αιφνιδιασμός. Από την 1η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία, μόνο ένα τάγμα κατόρθωσε να φτάσει στη γέφυρα του Άρνεμ και κατάφερε να κρατήσει μόνο την προσέγγισή του από τον βορρά. Στο Ναϊμέγκεν, η 82η Αερομεταφερόμενη δεν είχε τη δύναμη να εξασφαλίσει το πλευρό της προς τη γερμανική πλευρά των συνόρων και παράλληλα να καταλάβει τη μεγάλη γέφυρα του Βάαλ, παρά μόνο όταν κατέφθασε αργοπορημένα η Τεθωρακισμένη Μεραρχία των Φρουρών. Μέχρι τότε, το τάγμα στη γέφυρα του Άρνεμ είχε συντριβεί.
Από τους περίπου 10.600 άνδρες στη βόρεια πλευρά του Ρήνου, περίπου 7.900 ήταν οι νεκροί, οι τραυματίες και οι αιχμάλωτοι. Οι Ολλανδοί είχαν 3.600 νεκρούς και περισσότερους από 20.000 τραυματίες, αλλά πρέπει να προστεθούν και τα αντίποινα που υπέστησαν από τους Γερμανούς για τη βοήθεια που προσέφεραν στους Συμμάχους. Περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους, τα οποία γνώρισαν τεράστιες λεηλασίες και καταστροφές. Επίσης, η βόρεια Ολλανδία έγινε το θύμα ενός σκόπιμου λιμού, που επιβλήθηκε από τους Γερμανούς, γνωστός και ως ο “χειμώνας της πείνας” με περίπου 18.000 νεκρούς από την πείνα. Έτσι, η επιχείρηση “Market Garden” εκτός από μία κακοσχεδιασμένη επιχείρηση, ήταν και εξαιρετικά πολύνεκρη.
Πηγές:
Βασιλείου, Σ. ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 17 Σεπτεμβρίου 1944: Επιχείρηση “Market Garden”, αγώνας δρόμου για μια γέφυρα στον Ρήνο. Ανακτήθηκε από https://military-history.gr/1944-09-17-operation-market-garden/ (τελευταία πρόσβαση: 09/08/24).
2012. 17 Σεπτεμβρίου 1944: Επιχείρηση «Market Garden». Ανακτήθηκε από https://tvxs.gr/istoria/san-simera-istoria/17-septemvrioy-1944-epicheirisi-market-garden/ (τελευταία πρόσβαση: 09/08/24).
Μάχη του Άρνεμ. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%86%CF%81%CE%BD%CE%B5%CE%BC (τελευταία πρόσβαση: 09/08/24).
The Story Of Operation ‘Market Garden’ In Photos. Ανακτήθηκε από https://www.iwm.org.uk/history/the-story-of-operation-market-garden-in-photos (τελευταία πρόσβαση: 09/08/24).
