Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πώς γεννήθηκε η αερομεταφορά στην Ελλάδα; Ποια ήταν η πρώτη αεροπορική εταιρία; Ποιος ο ιδρυτής της; Τι απέγινε; Εγώ αρκετές φορές, οπότε αποφάσισα να το ψάξω, να μάθω και να το μοιραστώ μαζί σας.
ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
Η ιστορία των αερομεταφορών στην Ελλάδα ξεκινάει την δεκαετία του 1930, με τον προγραμματισμό ίδρυσης μίας ελληνικής αεροπορικής εταιρίας, η οποία θα άνηκε στο κράτος και θα αποκτούσε την επωνυμία «Ελληνική Αεροπορική Εταιρία Ίκαρος». Δυστυχώς, λίγο καιρό μετά, λόγω οικονομικών προβλημάτων η εταιρία δηλώνει πτώχευση και καταρρέει μαζί της και όλη η ιδέα. Στη θέση της ιδρύθηκε η «Ελληνική Εταιρία Εναέριων Συγκοινωνιών».
Εν τω μεταξύ, ένας αεροπόρος εν ονόματι Ζώτος Στέφανος προσπαθούσε για πολλά χρόνια να φέρει την αεροπορική συγκοινωνία στην Ελλάδα. Αρχικά με κάποια αεροταξί και με αεροσκάφη τύπου «Ντακότα». Ως αποτέλεσμα ήταν η ίδρυση της πρώτης ιδιωτικής αεροπορικής εταιρίας, το 1935, που έφερε το όνομα «Τ.Α.Ε» (Τεχνικαί Αεροπορικαί Εκμεταλλεύσεις).
Μετά το τέλος το Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1947, ιδρύεται η ΕΛΛ.Α.Σ. (Ελληνικαί Αεροπορικαί Συγκοινωνίαι) και η Α.Μ.Ε. (Αεροπορικαί Μεταφοραί Ελλάδος) ακολουθώντας παράλληλη πορεία με την Τ.Α.Ε. Οι προορισμοί της αφορούσαν κυρίως τις περιοχές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου, της Ρόδου, των Χανίων αλλά και του Καΐρου.
Με το πέρας του χρόνου όμως φάνηκε ότι τελικά η μοίρα των τριών αυτών αεροποριών δεν ήταν καλή. Η κακή πορεία τους ήταν κάτι που οδήγησε τελικά, το 1951, στη συγχώνευση τους με το όνομα «Εθνική Ανώνυμη Εταιρεία Τ.Α.Ε.». Ακολουθούν δύσκολα χρόνια για τον νέο κρατικό αερομεταφορέα. Η επιβατική κίνηση ακολουθεί βαθμιαία πτώση, πράγμα που δυσκολεύει κατά πολύ την επιβίωση του. Αποφασίζεται, λοιπόν, να γίνει εκκαθάριση της εταιρίας με σκοπό να πουληθεί. Ο πλειστηριασμός ξεκίνησε με τιμή εκκίνησης 60.000.000 δρχ. αλλά δεν πήγε όσο καλά θα ήθελαν. Δεν υπήρξε, ούτε ένας ενδιαφερόμενος και έτσι κατοχυρώθηκε υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου.
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ
Τον Ιούλιο του 1956 υπογράφεται συμφωνία του Ελληνικού Κράτους με τον Αριστοτέλη Ωνάση, με σκοπό την αποκλειστική εκμετάλλευση των αεροπορικών συγκοινωνιών της Ελλάδας.
Το 1957 η Τ.Α.Ε μετονομάζεται σε «Ολυμπιακή Αεροπορία» και στις 6 Απριλίου ξεκινά την λειτουργία της με το πρώτο της ταξίδι από την Αθήνα για την Θεσσαλονίκη με ελικοφόρο, και κυβερνήτη τον Παύλο Ιωαννίδη.
Η εταιρεία αποτελούταν αρχικά από 15 ελικοφόρα και προσωπικό 835 υπαλλήλων.
Τις στολές των αεροσυνοδών σχεδίασε ο ελληνικής καταγωγής σχεδιαστής από την Γαλλία Jean Desses.
Την ίδια χρονιά λειτουργεί και η πρώτη αεροπορική σύνδεση της Ελλάδας με τη γραμμή Αθήνα – Ρώμη – Παρίσι – Λονδίνο, με επιβάτες κυρίως επιχειρηματίες και ναυτικούς καθώς το κόστος για ένα τέτοιο ταξίδι τότε ήταν ακριβό και θεωρούταν πολυτέλεια για κάποιον να ταξιδεύει με ένα τέτοιο μέσο.
Το 1958 ξεκινούν δύο ακόμα νέοι προορισμοί: Αθήνα – Ζυρίχη – Φρανκφούρτη και Αθήνα – Τελ Αβίβ.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ Ο.Α
Από τη δεκαετία του 1960 κιόλας η Ο.Α. αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς καθώς κλίνονται και οι πρώτες συμφωνίες με ξένες αεροπορικές εταιρίες. Την ίδια χρονιά διευρύνεται και το δίκτυο για προορισμούς του εξωτερικού, με πτήσεις προς Βρυξέλλες και Άμστερνταμ. Επίσης προμηθεύεται το πρώτο αεροσκάφος DeHavilland Comet 4B και η εταιρία μπαίνει στην εποχή των τζετ.
Το 1962 αγοράζονται τρία τζετ De Havilland Comet 48. Το 1964, ένα από αυτά εκτελεί το δρομολόγιο Λονδίνο – Αθήνα σε διάρκεια ρεκόρ πτήσης 2 ώρες και 51 λεπτά.
Το 1965 λήγει η τετραετής συλλογική σύμβαση εργασίας του Ωνάση και της ΟΣΠΑ. Επιχειρείται να υπογραφεί νέα σύμβαση με νέους όρους και σύγχρονες συνθήκες εργασίας, στοιχεία τα οποία θα προκαλέσουν αντιδράσεις και θα επιφέρουν συγκρούσεις ανάμεσα σε εργαζόμενους και εργοδοσία με αποτέλεσμα να κηρυχθεί η λεγόμενη πανολυμπιακή απεργία. Τελικά τα αιτήματα των εργαζομένων ικανοποιήθηκαν.
Παράλληλα έγιναν οι πρώτες παραγγελίες των νέων αεροσκαφών τύπου Boeing 707-320 και το 1966 παραλαμβάνεται το πρώτο από αυτά, το “Πόλις των Αθηνών”. Τον Ιούνιο του 1966 ξεκινούν οι πρώτες απευθείας πτήσεις για Νέα Υόρκη. Το 1968 ανοίγουν οι πρώτες γραμμές για Ναϊρόμπι και Γιοχάνεσμπουργκ ενώ παραλαμβάνονται και τα πρώτα Boeing 727-200 τα οποία εκτελούν πτήσεις σε ευρωπαϊκούς προορισμούς. Το 1969 ανοίγουν γραμμές για το Μόντρεαλ του Καναδά.
Το 1970 η Ο.Α. προμηθεύεται τα νέα αεροσκάφη της ιαπωνικής εταιρίας ΝΙΗΟΝ τα οποία αντικαθιστούν τα παλιά Douglas που χρησιμοποιούνταν για πτήσεις εσωτερικού.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 ήδη και μέχρι τα μέσα του 1970 πολλοί διάσημοι Έλληνες και ξένοι σχεδιαστές όπως η Κοκό Σανέλ, o Πιερ Καρντέν, ο Γιάννης Τσεκλένης, αναλαμβάνουν να σχεδιάσουν τις στολές των αεροσυνοδών, ενώ πολλοί διάσημοι ξένοι επιλέγουν την Ο.Α. για τις μετακινήσεις τους στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό.
Στις 2 Αυγούστου του 1971 ιδρύεται η Ολυμπιακή Αεροπλοΐα Α.Ε. από τον Αλέξανδρο Ωνάση για να εξυπηρετηθούν μικρά νησιά της Ελλάδας στα οποία έως τώρα η Ολυμπιακή δεν είχε πτήσεις. Ακόμα, την ίδια εποχή οι προορισμοί αυξάνονται καθώς προστίθενται στη λίστα κι αυτοί προς και από το Μιλάνο και το Ντίσελντορφ.
Στις 3 Μαρτίου 1972, η Ολυμπιακή γίνεται η εταιρία των πέντε Ηπείρων καθώς, για πρώτη φορά η Ελλάδα συνδέεται με την Αυστραλία με ενδιάμεσους σταθμούς την Μπανγκόκ και τη Σιγκαπούρη.
Τον Ιούνιο του 1973 αγοράζονται τα πρώτα Boeing 720-051Β και 747-200. Με ένα από αυτά θα πραγματοποιηθεί το πρώτο δρομολόγιο για τη Νέα Υόρκη.
Τη χρονιά του 1974 εξυπηρετήθηκαν περίπου 2.500.000 επιβάτες μεταξύ αυτών 790.000 στις πτήσεις εξωτερικού κάνοντας ρεκόρ μεταφοράς επιβατών.
Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ
Στις 22 Ιανουαρίου 1973 συμβαίνει κάτι που θα αλλάξει ριζικά την πορεία της Ο.Α., ο γιος του Αριστοτέλη Ωνάση, Αλέξανδρος Ωνάσης, πεθαίνει σε αεροπορικό δυστύχημα και λίγους μήνες αργότερα ο Αριστοτέλης Ωνάσης πουλά την Ο.Α. στο ελληνικό δημόσιο και το 1975 πεθαίνει.
Το 1977 σε μια προσπάθεια περιορισμού του κόστους λειτουργίας καταργείται η γραμμή προς Αυστραλία και ακολουθεί η γραμμή του Καναδά το 1978.
Από το Δεκέμβριο του 1977 μέχρι τον Ιανουάριο του 1978, για 35 ημέρες, οι εργαζόμενοι της Ο.Α. απεργούν. Μια απεργία που αποτέλεσε την μεγαλύτερη κινητοποίηση στην ιστορία της Ο.Α. Οι λόγοι της απεργίας ήταν η δημιουργία κανονισμού εργασίας, συνθέσεις πληρωμάτων και νέο μισθολόγιο. Οι εργαζόμενοι κέρδισαν για ακόμα μια φορά.
Από τις αρχές του 1980 η Ο.Α. κατακλύζεται από απεργιακές κινητοποιήσεις με κύριο αίτημα την εφαρμογή κανονισμού πτήσεων και τη βελτίωση των οικονομικών αποδοχών.
Το 1982 γιορτάζονται τα 25 χρόνια λειτουργίας της Ο.Α.
Το 1983 αγοράζονται και συμπληρώνουν το στόλο τα πρώτα Dornier 228 τα οποία συνδέουν αρκετά μικρά νησιά του Αιγαίου με τις πόλεις της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Το 1984 αγοράζονται από την Singapore Airlines τα δύο Β 747-200 και ανοίγουν και πάλι οι γραμμές της Αυστραλίας και του Καναδά.
Το 1985 ο κατάλογος των δρομολογίων μεγαλώνει καθώς προστίθενται πτήσεις προς Λέρο, Πάρο, Σητεία, Μαδρίτη, Λυών, Κοπεγχάγη και Πάφο. Είναι η χρονιά που η Ο.Α. κατέχει την 15η θέση στη μεταφορά επιβατών εσωτερικού, την 20η θέση στη μεταφορά επιβατών εξωτερικού και τη 18η θέση στη συνολική μεταφορά στην κατάταξη των 150 αεροπορικών εταιριών.
Το 1986 απεργίες βγαίνουν πάλι στο προσκήνιο με θέμα το συνταξιοδοτικό. Παράλληλα το έλλειμμα της εταιρίας εκτοξεύεται ενώ η κίνηση των επιβατών μειώνεται. Ιδρύεται η Ολυμπιακή Τουριστική η οποία εκδίδει εισιτήρια τόσο της Ο.Α. όσο και άλλων αεροπορικών εταιριών.
Το 1988 ανοίγει η γραμμή για Βαρκελώνη και Μπανγκόκ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990,μετά από απεργία το 1989, το προσωπικό έχει κερδίσει,πια, τις Κυριακές, τις αργίες και τα νυχτερινά δρομολόγια. Στις 4 Οκτωβρίου, όμως, εκτυλίσσονται αιματηρά επεισόδια ανάμεσα σε απεργούς, απολυμένους και ΜΑΤ έξω από το κτίριο της Olympic Catering. Επίσης, η πρώτες πτήσεις προς Τόκιο είναι γεγονός και γίνεται η παραλαβή αεροσκάφους τύπου ATR-42.
Το Σεπτέμβριο του 1991 προστίθενται άλλα έξι αεροσκάφη τύπου 737-400 και το 1992 άλλο ένα Airbus Α300-600. Ακόμα, προστίθενται γραμμές για Βηρυτό, Σικάγο και Βοστόνη.
Το 1995 οι δύο τελευταίες γραμμές θα καταργηθούν χωρίς λόγο, καθώς και αυτή του Τόκιο. Ιδρύεται η θυγατρική της Ο.Α., Μακεδονικές Αερογραμμές.
Το 1996 προστίθενται νέοι προορισμοί προς Αστυπάλαια, Σόφια, Στοκχόλμη, Βελιγράδι και Βουκουρέστι. Τα χρέη της εταιρίας είναι μεγάλα και η κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να επαναφέρει την Ο.Α. στην παλιά της δόξα, παραγράφει τα χρέη της, χωρίς όμως επιτυχία. Μερικά χρόνια αργότερα το Ελληνικό Κράτος σε μια ακόμα προσπάθεια, αναθέτει τη διοίκηση της Ο.Α. στη θυγατρική της British Airways, Speedwing, χωρίς όμως και πάλι θετικά αποτελέσματα.
Το 1999 η Ο.Α. προμηθεύεται νέα αεροσκάφη Airbus A340-300 για τις μακρινές πτήσεις ενώ η Ολυμπιακή Αεροπλοϊα παραγγέλνει το πρώτο Β717-200.
Το 2000 η Αθήνα συνδέεται με το Μάντσεστερ.
Στις 28 Μαρτίου 2001 θα πραγματοποιηθεί η τελευταία πτήση από το αεροδρόμιο του Ελληνικού με προορισμό τη Θεσσαλονίκη. Ο πιλότος της τελευταίας αυτής πτήσης είναι ο Τιμολέων Καλογεράκης. Την ίδια ημέρα θα πετάξει από το νέο αεροδρόμιο των Σπάτων η πτήση της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας με προορισμό τη Χίο.
Το Νοέμβριο του 2002 σταματάνε οι πτήσεις προς Μπανγκόκ, Μελβούρνη και Σίδνεϊ. Τα δύο τελευταία δρομολόγια θα επαναλειτουργήσουν σε συνεργασία με την Gulf Air το Νοέμβριο του 2003.
Το Δεκέμβριο του 2003 το έλλειμμα έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις προβλέψεις της κυβέρνησης, η οποία θα εκπονήσει ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης της Ολυμπιακής Αεροπορίας. Το σχέδιο περιλαμβάνει τη μετονομασία της Η θυγατρική εταιρία«Μακεδονικές Αερογραμμές» μετονομάζεται σε «Ολυμπιακές Αερογραμμές» παίρνει τον έλεγχο των πτήσεων και τα χρέη παραγράφονται. Όλες οι υπόλοιπες εταιρίες, εκτός της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας, συγχωνεύθηκαν και δημιούργησαν μια εταιρία, την Ολυμπιακή Αεροπορία – Υπηρεσίες Α.Ε.
Το Δεκέμβριο του 2004 η κυβέρνηση προκήρυξε διαγωνισμό με σκοπό την πώληση της εταιρίας ο οποίος κατέληξε άγονος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παράλληλα, εξέτασε τις καταγγελίες αεροπορικών εταιριών σχετικά με κρατικές ενισχύσεις που δόθηκαν παράνομα στην Ο.Α. και στις Ο.Α. από το 1994 ως το 2004. Η απόφαση είναι καταδικαστική και αναγκάζει το ελληνικό κράτος να αναζητήσει από την Ο.Α. το ποσό των 111 εκατ. ευρώ στους επόμενους μήνες. Για να το πετύχει αυτό θα πρέπει η εταιρία να κηρύξει πτώχευση και να πουλήσει όλα της τα περιουσιακά στοιχεία.
Το Υπουργείο Μεταφορών ανακοίνωσε το Σεπτέμβριο του 2008 ένα σχέδιο για τη δημιουργία μιας νέας εταιρίας που θα εξαγοράσει το όνομα και το σήμα των Ο.Α. αλλά δε θα έχει καμιά σχέση μαζί της. Το σχέδιο αυτό προβλέπει τη συρρίκνωση του πτητικού έργου της εταιρίας στο 65% του σημερινού και την ιδιωτικοποίηση της νέας εταιρίας.
Το Μάρτιο του 2009 το ελληνικό δημόσιο συμφώνησε στη μεταβίβαση των Ολυμπιακών Αερογραμμών στον ιδιωτικό όμιλο MIG. Τη Δευτέρα 23 Μαρτίου 2009 υπογράφηκε η συμφωνία ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ – MARFIN.
