Ερρίκος Η’: ο ρόλος του στη σχέση Αγγλίας-Προτεσταντισμού

Η Αγγλία είχε αρχικά εκχριστιανιστεί από την, γνωστή σε όλους μας, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Όταν αποχώρησαν οι Ρωμαίοι το 410 μ.Χ., οι εισβολές Αγγλοσαξώνων εξαφάνισαν τον Χριστιανισμό. Οι ιεραπόστολοι του Αγίου Αυγουστίνου, με αφετηρία το 597 μ. Χ. ξεκίνησαν μια διαδικασία επαναφοράς του Χριστιανισμού. Έτσι, ο Άγιος Αυγουστίνος έγινε ο πρώτος αρχιεπίσκοπος της.

Καίριο ρόλο στον εκχριστιανισμό της Αγγλίας είχε και  ο Έλληνας Άγιος Θεόδωρος της Ταρσού ο οποίος έγινε ο όγδοος αρχιεπίσκοπος. Παράλληλα με τους ρωμαϊκούς ιεραποστόλους δρούσαν και οι ανεξάρτητες Κελτικές Εκκλησίες της Ιρλανδίας οι οποίες εκχριστιάνισαν τη Σκωτία. Με μία σύνοδο το 664 όλη η Βρετανία άρχισε να υπάγεται στον Πάπα και οι Κελτικές Εκκλησίες σταδιακά εξαφανίστηκαν.

Το 1543, όταν στην Αγγλία βασίλευε ο Ερρίκος Η’, ξεκίνησε η θρησκευτική μεταρρύθμιση που οδήγησε στο διαχωρισμό Αγγλίας και Πάπα.

Advertisements

Σήμερα, η Αγγλικανική Εκκλησία θεωρεί τον εαυτό της κομμάτι της μίας, αγίας, καθολικής και  αποστολικής εκκλησίας ταυτοχρόνως όμως και μεταρρυθμισμένη. Οι επίσκοποί της διεκδικούν αποστολική διαδοχή. Για μερικούς Αγγλικανούς εκπροσωπεί μια μορφή ρωμαιοκαθολικισμού χωρίς τον Πάπα, για άλλους μια μορφή Προτεσταντισμού, και για άλλους έναν συνδυασμό των δύο.

Ποιος ήταν όμως ο Ερρίκος Η’ ; Ποιοι ήταν  λόγοι που οδήγησαν την Αγγλία σε μία θρησκευτική αλλαγή η οποία διατηρείται μέχρι τις μέρες μας; Ήταν θρησκευτική ανάγκη του λαού ή πολιτικό «παιχνίδι» της εξουσίας;

Ο Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας  ήταν βασιλιάς από το 1509 έως το θάνατό του το 1547.  Απόγονος της δυναστείας των Τυδώρ, ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία μόλις δεκαοκτώ ετών.

Ήταν εξαιρετικά μορφωμένος με μεγάλη αγάπη για την μουσική. Διατηρούσε, μάλιστα, ορχήστρα στα ανάκτορα του και ο ίδιος συνέθετε ύμνους, ένας εκ των οποίων εκτελείται και σήμερα στις Αγγλικανικές εκκλησίες. Ήταν , επίσης , πολύγλωσσος. Γνώριζε Λατινικά, Γαλλικά και Ισπανικά και είχε κλίση στα μαθηματικά. Μεγάλο του πάθος , όμως, παρέμενε η θεολογία. Είχε μάλιστα λάβει τον τίτλο «Υπερασπιστής της Πίστεως» από τον ίδιο τον Πάπα για μία μελέτη που είχε δημοσιεύσει .

Ο πρώτος του γάμος έγινε το  1509, στα 18 του χρόνια , με την Αικατερίνη της Αραγωνίας. Η Αικατερίνη ήταν χήρα του αδελφού του , Αρθούρου, ο οποίος είχε πεθάνει 7 χρόνια πριν. Ο Ερρίκος Η’ ήταν δυσαρεστημένος. Οι γιοί του είχαν πεθάνει σε παιδική ηλικία και άλλοι κατά τη γέννα. Αποτέλεσμα ήταν να μείνει μελλοντική διάδοχος η Μαρία Α’ της Αγγλίας. Εκείνη την εποχή δεν είχε ξανασυμβεί να ανεβεί γυναίκα στον θρόνο. Η Αικατερίνη, επιπλέον, εκείνη την περίοδο λόγω της προχωρημένης ηλικίας της δεν μπορούσε πλέον να μείνει έγκυος.

Πριν από την άνοδο του πατέρα του , Ερρίκου Ζ’, στον θρόνο της Αγγλίας, η χώρα είχε περάσει από τον Πόλεμο των Ρόδων , έναν εμφύλιο για τη διαδοχή . Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ο Ερρίκος, λοιπόν θα ήταν να υπάρξουν παρόμοιες αμφιβολίες για τον θρόνο.

Σαν συμπλήρωμα σ’ αυτό το γεγονός ο Ερρίκος Η’, ερωτεύεται την Άννα Μπολέιν, το 1525. Η Μπολέιν ήταν μια κυρία επί των τιμών της νόμιμης τότε συζύγου του. Ήταν περίπου 10-17 έτη μικρότερη του -με την ακριβή ημερομηνία γεννήσεως της να αγνοείται. Επομένως η αντικαταστάτρια ήταν έτοιμη.

Ο Ερρίκος Η’ αποφάσισε να πάρει διαζύγιο από την Αικατερίνη ισχυριζόμενος ότι ο γάμος με την χήρα του αδελφού του απαγορευόταν από την Βίβλο.

Με μια λάθος ερμηνεία από το Λευιτικό , κατέληξε στο ότι ο γάμος θεωρούνταν λάθος από τον Θεό. Η αυστηρή ερμηνεία αυτή βασιζόταν στο ότι “αν ένας άνδρας παντρευτεί τη γυναίκα του αδερφού του, το ζευγάρι θα μείνει άτεκνο”. Ο γάμος της Αικατερίνης με τον Αρθούρο δεν είχε ολοκληρωθεί, κάτι για το οποίο ήταν σαφής η ίδια ως το τέλος της ζωής της. 

Η προσπάθεια του Ερρίκου Η΄ να ακυρώσει τον γάμο τους, που είχε κρατήσει 24 χρόνια, ήταν η αρχή για μια σειρά γεγονότων που οδήγησαν στο διαχωρισμό της Αγγλίας από την Εκκλησία της Ρώμης. Το διαζύγιο χρειαζόταν παπική έγκριση. Ο Πάπας Κλήμης Θ’ , όμως ήταν αιχμάλωτος του ανιψιού της Αικατερίνης, Καρόλου Ε’ . Όταν ο Πάπας αρνήθηκε να ακυρώσει το γάμο, ο Ερρίκος Η’ τον αψήφησε, διεκδικώντας την κυριαρχία πάνω σε θρησκευτικά ζητήματα.

 Τον Μάρτιο του 1532 η Βουλή των Κοινοτήτων ανακήρυξε τον Ερρίκο Η’ ως την «μόνη κεφαλή, ανώτατο άρχοντα, προστάτη και υπερασπιστή» της Εκκλησίας. Έτσι, τον Ιανουάριο του 1533  παντρεύτηκε την Άννα Μπολέιν κατά την κρίση του κλήρου στην Αγγλία, χωρίς αναφορά στον Πάπα. Ήλπιζε να καταφέρει να δώσει άρρενα διάδοχο στη Δυναστεία Τυδώρ. Τον Μάιο κηρύχθηκε άκυρος ο πρώτος γάμος του Ερρίκου και τον Σεπτέμβριο γεννήθηκε η κόρη του, Ελισάβετ.

Η Αικατερίνη αρνήθηκε να δεχτεί τον Ερρίκο ως Ανώτατη Κεφαλή της Εκκλησίας της Αγγλίας και θεωρούσε πως ήταν η νόμιμη σύζυγος και βασίλισσα του Ερρίκου μέχρι το θάνατό της.

Ο πάπας απάντησε με αφορισμό και ο Ερρίκος ανταπάντησε με δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας, κατάργηση της δεκάτης του πάπα επί των εκκλησιαστικών εσόδων, απαγόρευση των εφέσεων στην Ρώμη και κατάργηση του δικαιώματος του πάπα να ορίζει τους επισκόπους.

Η Άννα Μπολέιν, όμως,  δεν είχε δώσει στον Ερρίκο Η’ τον άρρενα διάδοχο που ποθούσε. Το 1536 αποκεφαλίστηκε για προδοσία και μοιχεία. Μαζί της εκτελέστηκαν συγγενείς της και μέλη της αυλής. Λίγο νωρίτερα είχε πεθάνει η Αικατερίνη της Αραγωνίας, ακλόνητη στις απόψεις της για τα δικαιώματά της. Ο Ερρίκος παντρεύτηκε τότε την Τζέην Σέυμουρ η οποία του έδωσε τον πολυπόθητο γιο, τον Εδουάρδο (1537), και πέθανε στην γέννα. Ακολούθησαν άλλες 3 σύζυγοι.