Το ξύπνημα της επανάστασης:
Είναι η επανάσταση άραγε μέρος της φύσης μας; Και κάθε φλέγον συναίσθημα εξέγερσης ενάντια σε οπουδήποτε κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό και θρησκευτικό κατεστημένο να ξεσπά ως αντίκτυπο καταπιεσμένων αναγκών;
Η επανάσταση αποτελεί φυσικό επακόλουθο της θεμελιώδους αλλαγής που χρειάζεται το σύνολο σε καταστάσεις ηθικής, οικονομικής και κοινωνικής εξαθλίωσης. Η καταπάτηση των δικαιωμάτων και της προσωπικής ελευθερίας αποτελούν υψηλά ιδανικά και ανάγκες απαραίτητες για κάθε άτομο ξεχωριστά.
Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι κάθε επανάσταση ξεκινάει από μένα, από σένα, από όλους εκείνους των οποίων οι αισθήσεις διεγείρονται από την αναγκαιότητα της ανατροπής των εκάστοτε «βαλτωμένων» συνθηκών προς τον δρόμο της εξέλιξης. Στο “δρόμο” της μεταβολής που αποτελεί κατ’ επέκταση αναπόσπαστο κομμάτι της ουσίας και της ανέλιξης της ανθρώπινης ύπαρξης.
Συνεπώς μια επανάσταση σε ένα πρώιμο στάδιο αποτελεί μια εσωτερική διεργασία ξεσπάσματος του καταπιεσμένου είναι. Μέσα στον ασφυκτικό κλοιό των εξωτερικών επιταγών. Το εσωτερικό ξέσπασμα στην συνέχεια διογκώνεται, μετατρεπόμενο σε κινητήρια ιδέα, σε στόχο, σε σκοπό, σε όραμα που θα αντανακλά τις επιθυμίες όλο και περισσότερων ανθρώπων.
Ας εξετάσουμε όμως σε αυτό το σημείο ορισμένες διεθνείς επαναστάσεις που σημάδεψαν ιστορικά την πορεία της ανθρωπότητας, αποδεικνύονταςπως η εξέγερση είναι τελικά μέρος της ανθρώπινης ιδιότητας. Λειτουργώντας ως ένα εκρηκτικό ταμπεραμέντο που δεν εκφράζει μόνο την ιδιαιτερότητα της ατομικότητας αλλά και ένα σύνολο πολύπλοκων συμφερόντων.
Αμερικανική επανάσταση:
Η Αμερικανική επανάσταση ή διαφορετικά ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ αφορά τη σύγκρουση ανάμεσα στις δυνάμεις της Μεγάλης Βρετανίας και των δεκατριών αποικιών της αμερικανικής ηπείρου. Η διάρκεια των ένοπλων αναμετρήσεων διήρκεσε από το 1755 έως και το 1783.
Μετά τον επταετή πόλεμο του 1756 με 1763, η Αγγλία αποτελούσε τον οικονομικό “κηδεμόνα” δεκατριών αποικιών της αμερικανικής ηπείρου επιβάλλοντας υψηλούς δασμούς στους αποίκους κυρίως στο φόρο τσαγιού για λόγους γοήτρου και υπεροχής. Οι πιέσεις όμως της Βρετανίας δεν σταμάτησαν εκεί. Απαγόρευαν στους Αμερικανούς να εκμεταλλευτούν οικονομικά και αναπτυξιακά τον Καναδά και τη Φλόριντα περιοχές που μόλις είχαν καταλάβει, απαιτώντας μάλιστα επιπρόσθετους φόρους προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα των πολεμικών δαπανών.
Ως φυσικό επακόλουθο του σφιχτού περιορισμού των αγγλικών δυνάμεων ακολούθησαν οι έντονες αντιδράσεις των αποίκων. Εκείνοι όχι μόνο σταμάτησαν να καταναλώνουν και να αγοράζουν οποιοδήποτε Αγγλικό προϊόν αλλά προέβησαν και στην καταστροφή αγγλικών φορτίων τσαγιού, δεδομένου ότι οι Βρετανοί ήταν ανένδοτοι στο να μειώσουν το φόρο του τσαγιού. Η Αγγλία αντέδρασε επιβάλλοντας αντίποινα μέσω του εμπορικού περιορισμού-αποκλεισμού στο λιμάνι της Βοστόνης.
Στο μεσοδιάστημα ριζοσπαστικά και επαναστατικά φυλλάδια από οπαδούς του Διαφωτισμού άρχισαν να κυκλοφορούν με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα, αναζωπυρώνοντας έτσι σιγά-σιγά το αίσθημα της εθνικής συνείδησης στους Αμερικανούς αποίκους. Στο ήδη τεταμένο κλήμα ψηφίστηκε η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας από το Κογκρέσο της Φιλαδέλφεια,ς στις 4 Ιουλίου το 1776.
Η διαμάχη συνεχίστηκε στο Κογκρέσο. Αμερικανοί εκπρόσωποι όλων των αποικιών συγκάλεσαν την συνέλευση της Φιλαδέλφειας το Σεπτέμβριο του 1744, όπου η πλειοψηφία του συνεδρίου δεν έδειχνε να επιθυμεί κάποιου είδους συναίνεση, μέσω της εύρεσης μιας ειρηνικής και μέσης λύσης. Εφόσον ο συμβιβασμός δεν ήταν εφικτός, ο Βρετανός βασιλιάς Γεώργιος Γ’ αποφάσισε την διεξαγωγή της ένοπλης σύγκρουσης.
Ο πόλεμος της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας με αρχιστράτηγο τον Τζορτζ Ουάσινγκτον έληξε μετά την ολοκληρωτική νίκη των αμερικανικών δυνάμεων στη μάχη του Λέξινγκτον τον Απρίλιο του 1775, υποχρεώνοντας την Αγγλία να αναγνωρίσει επισήμως τις 13 αποικίες. Μέσω της υπογραφής της Συνθήκης των Βερσαλλιών το 1783 οι αποικίες θα λειτουργούσαν ως ανεξάρτητο κράτος με το όνομα Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Γαλλική επανάσταση:
Η Γαλλική επανάσταση στηρίχθηκε κυρίως σε πολιτικά και οικονομικά αίτια. Η απόλυτη μοναρχία του Λουδοβίκου του ΙΔ’ καθώς και ιδιαίτερα ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας με την άρχουσα αριστοκρατική ελίτ έπρεπε να ανατραπεί προκειμένω να εδραιωθεί μια νέα εποχή δημοκρατίας. Από το 1789 μέχρι και το 1799 η Γαλλία βρίσκεται μέσα σε ένα βαρύ κλίμα αναβρασμού, καθώς η αστική τάξη διεκδικεί το δικαίωμα συμμετοχής στην πολιτική εξουσία. Και παρόλο που οι αστοί έπαιζαν το σημαντικότερο ρόλο στην λειτουργία της οικονομίας ως εργάτες γης και εργοστασίων, τα έσοδα τους ήταν μηδαμινά ζώντας σε συνθήκες εξαθλίωσης. Το πολιτικό δικαίωμα συμμετοχής στα κοινά έπρεπε να πάψει να αποτελεί προνόμιο των λίγων, ενώ το δικαίωμα για μια αξιοπρεπή ζωή πρέπει να είναι δικαίωμα όλων και όχι μόνο των οικονομικά επιφανών πολιτών.
Ανεξάρτητα από το πολιτικό καθεστώτος που επικρατούσε, το γαλλικό κράτος είχε να αντιμετωπίσει τις καταστροφικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Η Γαλλία αναμείχθηκε ενεργά στον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας και ενώ κατάφερε να κερδίσει την Αγγλία οδηγήθηκε στην χρεοκοπία, οι τιμές των τροφών εκτοξεύτηκαν στα ύψη και οι μισθοί των αγροτών μειώθηκαν δραματικά, γεγονός που όπως αντιλαμβανόμαστε δημιούργησε συνθήκες έσχατης πείνας.
Πέραν όμως των οικονομικών προβλημάτων και τις αδυναμίες στον συναλλαγματικό τομέα λόγω αποκλίσεων του νομίσματος από περιοχή σε περιοχή, την υψηλή φορολογία και τους “υποτιθέμενα” θεσμοθετημένους νόμους που υπάγονταν στην ανεξέλεγκτη και αυθαίρετη εξουσία του μονάρχη, η φιλοσοφία του διαφωτισμού επηρέασε σημαντικά την ιδέα της επανάστασης. Άνοιξε τους ορίζοντες προς το δημοκρατικό ιδεώδες προπαγανδίζοντας το μοναρχικό σύστημα και στηριζόμενη στις ιδέες του κλασσικού φιλελευθερισμού, η φιλοσοφία του διαφωτισμού αναζωπύρωσε την αναγκαιότητα εδραίωσης και νομιμοποίησης των ανθρωπίνων και αστικών δικαιωμάτων, κόντρα σε κάθε απολυταρχική μορφή εξουσίας.
Με άλλα λόγια, η Γαλλική επανάσταση κατάφερε να ανατρέψει το υπάρχον φεουδαρχικό-μοναρχικό σύστημα πλάθοντας νέες κοινωνικές συνθήκες εκδημοκρατισμού και χτίζοντας κατ’ επέκταση τα θεμέλια της σύγχρονης αστικής καπιταλιστικής κοινωνίας. Το δικαίωμα ψήφου και η είσοδος των μαζών στην ενεργή πολιτική δράση αποτέλεσαν την βάση θεμελίωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μεταβάλλοντας ριζικά τον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό τρόπο παραγωγής και ανάπτυξης της αστικοποίησης.
Βελγική επανάσταση:
Άλλη μια περίπτωση ανεξαρτητοποίησης του κράτος ισχύει και στην επανάσταση του Βελγίου. Τον Αύγουστο του 1830 το Ηνωμένο Βασίλειο των Κάτω Χωρών συγκρούεται με τις Βρυξέλλες σε μια προσπάθεια εγκαθίδρυσης και δημιουργίας ενός ανεξάρτητου και καθολικού Βελγίου.
Οι Κάτω Χώρες απέβαλαν την Ναπολεόντεια ηγεσία τους το 1813, ενώ το 1814 με την υπογραφή της Αγγλο-Ολλανδικής Συνθήκη χρησιμοποιήθηκαν τα ονόματα «Ενωμένες Επαρχίες των Κάτω Χωρών» και «Ενωμένες Κάτω Χώρες». Όταν ο Ναπολέοντας Α΄ ηττήθηκε το 1815, το Συνέδριο της Βιέννης στράφηκε προς τη δημιουργία ενός ενιαίου βασιλείου για τον Οίκο της Οράγγης-Νασσάου, ενώνοντας με αυτόν τον τρόπο τις Επαρχίες των Κάτω Χωρών με τις πρώην Αυστριακές Κάτω Χώρες και έχοντας ως απώτερο σκοπό την ισχυροποίηση του κράτους στα βόρεια της Γαλλίας. Η σύμπτυξη αυτή μετά ονομάστηκε σε Ηνωμένο Βασίλειο των Κάτω Χωρών.
Αιτία της έκρηξης αποτέλεσε η αίσθηση περιθωριοποίησης του Βελγίου εντός των πλαισίων του ενιαίου Βασιλείου από τους Ολλανδούς. Ο βασιλιάς της Ολλανδίας μάλιστα Γουλιέλμος ο Α’ αρνούνταν την αναγνώριση του Βελγικού κράτους, μέχρι την υπογραφή της Συνθήκης του Λονδίνου, οπότε και αναγκάστηκε να υιοθετήσει ύστερα από πιέσεις. Τελικά στις 20 Δεκεμβρίου του 1830 οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις αναγνώρισαν εκ των πραγμάτων την ανεξαρτησία του Βελγίου.
Το Βέλγιο κατάφερε να λειτουργεί όπως επεδίωκε, δηλαδή ως μια ανεξάρτητη και ουδέτερη χώρα, αποτελούμενη μέσω των υπογεγραμμένων συνθηκών από την Δυτική Φλάνδρα, Ανατολική Φλάνδρα, Μπραμπάντ, Αμβέρσα, Αινώ, Ναμούρ, και Λιέγη, καθώς και κατά το ήμισυ του Λουξεμβούργου και το Λιμβουργία.
