Με την επιχείρηση «Μπαρμπαρόσα» ξεκίνησε η πιο αιματοβαμμένη συμπλοκή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ «έσπασε» το σύμφωνο ειρήνης Ρίμπεντροπ – Μολότοφ με τη Σοβιετική Ένωση και αποφάσισε να πραγματοποιήσει ολική επίθεση στο ανατολικό μέτωπο και να κυριεύσει τη Ρωσία, που αποτελούσε έναν από τους κυριότερους αντιπάλους της Ναζιστικής Γερμανίας και ιδεολογικά αλλά και διότι αποτελούσε τεράστια πηγή πετρελαίου, που θα συντηρούσε τη αυτοκρατορία της Γερμανίας που είχε σκοπό να σχηματίσει ο Χίτλερ. Η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα ξεκίνησε στις 22 Ιουνίου του 1941 και διήρκεσε έως τις 7 Ιανουαρίου του 1942, όταν τα γερμανικά στρατεύματα εγκλωβίστηκαν από τον ρωσικό χειμώνα.
Το μήνυμα του Χίτλερ και η προετοιμασία της εισβολής
Μέχρι το 1941 σχεδόν ολόκληρη η Ευρώπη βρισκόταν υπό την κατοχή των Ναζί. Ο Χίτλερ και οι ομοϊδεάτες του θεωρούσαν μαζί με πολλούς άλλους και τους Σλάβους ως κατώτερη φυλή που έπρεπε να είναι υποτελής στους Αρείους. Ο Φύρερ και το επιτελείο του, πίστευαν πως θα πραγματοποιήσουν μια εύκολη πολεμική επιχείρηση στη Ρωσία και μέχρι το χειμώνα θα την είχαν καταλάβει, με αφορμή πως οι σοβιετικοί θα συμμετείχαν στο B’ Παγκόσμιο με τη μεριά των συμμάχων. «Δεν έχουμε παρά να χτυπήσουμε την πόρτα και όλο το σάπιο οικοδόμημα θα καταρρεύσει» είπε ο Χίτλερ στους συνεργάτες του. Είχε τεράστια εμπιστοσύνη στο στρατό του, και πως άλλωστε να μην είχε, αφού προηγουμένως πραγματοποιήθηκαν επιχειρήσεις όπου η Βέρμαχτ είχε κατατροπώσει τους αντιπάλους της με ευκολία, με την τακτική του «αστραπιαίου πολέμου», με καλύτερο παράδειγμα την επέλαση στη Γαλλία. Στις 22 Ιουνίου η επιχείρηση ξεκίνησε μετά την έκδοση του ακόλουθου γερμανικού μηνύματος: «Η Ανώτατη Διοίκηση της Βέρμαχτ ανακοινώνει: για να αποκρουστεί ο μεγάλος εξ΄Ανατολών κίνδυνος, στις 22 Ιουνίου και ώρα 3 το πρωί η γερμανική Βέρμαχτ ξεκίνησε την πορεία της προς την καρδιά των εχθρικών δυνάμεων. Από τα ξημερώματα οι στρατιωτικές μας δυνάμεις εφορμούν στους εχθρούς». Ο πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών φαινόταν αναπόφευκτος. Όχι μόνο λόγω της αντίθετης ιδεολογίας τους, αλλά και λόγω ότι και οι δύο επιθυμούσαν την κατάκτηση ολόκληρης της Ευρώπης.
Έχοντας μελετήσει αρκετές εκστρατείες κατά της Ρωσίας και τακτικές όπου θα μπορούσαν να υποτάξουν το κομμουνιστικό καθεστώς, κυρίως μαθαίνοντας από τα λάθη της αποτυχημένης εκστρατείας του Ναπολέοντα στη Ρωσία το 1812, ο Χίτλερ εξαπέλυσε μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις που είχε δει ο ως τότε γνωστός κόσμος: 3.700.000 στρατιώτες, 2.600 τανκς, 7.000 πυροβόλα και 2.700 αεροπλάνα. Ξεκίνησε έτσι μια από τις πιο αιματοβαμμένες πολεμικές συγκρούσεις που γνώρισε ποτέ ο κόσμος.
Η εισβολή
Ο Στάλιν πίστευε μέχρι τελευταία στιγμή πως οι Γερμανοί θα τηρήσουν τη συμφωνία ειρήνης και δεν θα τους επιτεθούν. Η επίθεση της Βέρμαχτ, εκδηλώθηκε με τρεις στρατιές στις 3:15 το πρωί της 22ας Ιουνίου το 1941, με τη δικαιολογία ότι ο Κόκκινος Στρατός ετοιμαζόταν να επιτεθεί στη Γερμανία. Η Βόρεια Στρατιά υπό τον στρατάρχη Βίλχελμ Ρίτερ φον Λιμπ εξόρμησε από την Ανατολική Πρωσία προς τα Βαλτικά Κράτη με αντικειμενικό σκοπό το Λένινγκραντ. Η Νότια Στρατιά υπό τον Γκερντ φον Ρούντστεντ εισέδυσε από τη Νότια Πολωνία στην Ουκρανία με στόχο το Κίεβο.
Η Κεντρική Στρατιά υπό τον στρατάρχη Φέντορ Φον Μποκ και με τα περίφημα τεθωρακισμένα του Χάιντς Γκουντέριαν θα αναλάμβανε στην επίθεση κατά της Μόσχας. Το πλάτος του μετώπου ανερχόταν σε 2.900 χιλιόμετρα. Η εισβολή στη Σοβιετική Ένωση ήταν να εκδηλωθεί στα μέσα Μαΐου, αλλά αναβλήθηκε εξαιτίας της καθυστερημένης άφιξης της άνοιξης στη Ρωσία τη χρονιά εκείνη, αλλά και των στρατιωτικών επιχειρήσεων στα Βαλκάνια. Οι Γερμανοί χρειάστηκαν περίπου δύο μήνες για να καθ’υποτάξουν την Ελλάδα.
Αρχικά, ο Κόκκινος Στρατός αιφνιδιάστηκε με την πολύ καλά οργανωμένη επίθεση των Ναζί και των συμμάχων τους. Παρά τα μειονεκτήματα που είχε, όπως ο παλιάς τεχνολογίας πολεμικός εξοπλισμός και η εκκαθάριση των ανώτερων αξιωματικών από το καθεστώς του Στάλιν, διότι θεωρούσε πως συνωμοτούσαν εναντίον του και διότι ήθελε να είναι ο μοναδικός «άρχοντας», οι Ρώσοι πολεμούσαν με πάθος και σθένος για να υπερασπίσουν την πατρίδα τους.
Η Βέρμαχτ την πρώτη εβδομάδα των επιχειρήσεων είχε φτάσει ως το Μινσκ αλλά δέχθηκε σθεναρή αντίσταση στην Ουκρανία που καθυστέρησε την επέλαση στη Μόσχα. Παρά την σχετικά εύκολη αρχή της επιχείρησης «Μπαρμπαρόσα», οι καιρικές συνθήκες και η αντίσταση που ασκούσαν οι σοβιετικοί, δεν βοήθησαν στην πραγματοποίηση του «περιπάτου» της Βέρμαχτ.
Το Σεπτέμβριο του 1941, η Βόρεια Στρατιά έφτασε προ των πυλών του Λένινγκραντ, όπου δόθηκε εντολή από τον Χίτλερ να την αναγκάσουν να παραδοθεί, ενώ παράλληλα η Νότια Στρατιά κατέλαβε το Κίεβο. Και οι δύο στρατιές έστειλαν ενισχύσεις στην Κεντρική υπό τον Φον Μποκ, για την κατάληψη της Μόσχας.
Ο ρώσικος χειμώνας και η αντεπίθεση των Σοβιετικών
Η τελική επίθεση προς τη Μόσχα υπό την κωδική ονομασία Τυφών ξεκίνησε αρκετά καθυστερημένα, στις 2 Οκτωβρίου το 1941. Ο ρώσικος χειμώνας άρχισε σιγά σιγά να εμφανίζεται και να προκαλεί εκνευρισμό και καθυστέρηση στη Βέρμαχτ. Για την υπεράσπιση της πρωτεύουσας ο Στάλιν διέθεσε 800.000 άνδρες, χωρισμένους σε 83 Μεραρχίες. Στις 13 Οκτωβρίου οι Γερμανοί έφθασαν 120 χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα, αλλά η προέλαση τους ήταν αρκετά αργή και δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τα σχέδια τους. Στις 12 Δεκεμβρίου, ο γερμανικός στρατός είχε φτάσει έξω από τη Μόσχα, τόσο κοντά στην επίτευξη αυτής της τόσο δύσκολης αποστολής. Ο καιρός όμως είχε άλλα σχέδια για τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους.
Βασικός σύμμαχος των αμυνόμενων ήταν πλέον ο ρώσικος χειμώνας. Η Βέρμαχτ δεν ήταν προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει τέτοια καιρικά φαινόμενα και υπέστη τεράστιες απώλειες. Οι στρατιώτες εκλιπαρούσαν τους ανώτερους τους να περιμένουν να περάσει ο ρώσικος χειμώνας και να συνεχίσουν την επίθεση και αυτοί με τη σειρά τους έστελναν μηνύματα στον Φύρερ και στο επιτελείο του πως δεν ήταν δυνατό να αντιμετωπίσουν τέτοια φαινόμενα. Ο Χίτλερ ήταν όμως εγωιστής και αδιάλλακτος. Επέμενε στην συνέχεια της επίθεσης, χωρίς να τον ενδιαφέρει αν χιλιάδες στρατιώτες του έπεφταν θύματα του χειμώνα και του ρώσικου πυροβολικού. Από την αντίθετη πλευρά, ο ηγέτης των σοβιετικών, Στάλιν έδωσε το μήνυμα στους στρατιώτες του «ούτε βήμα πίσω», και εννοούσε την κάθε λέξη. Όποιος στρατιώτης του Κόκκινου Στρατού υποχωρούσε κατά τη διάρκεια της μάχης, σκοτώνονταν από τους ανωτέρους του, οπότε δεν υπήρχε άλλη επιλογή εκτός από την ολική επίθεση. Ο στρατηγός Γκιόρκι Ζούκοφ, που υπερασπιζόταν την Μόσχα, ξεκίνησε την αντεπίθεση του, μαζί με την αντεπίθεση του Στάλινγκραντ, που ήταν μια προσωπική μονομαχία του Στάλιν και του Χίτλερ και κόστισε τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Η Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα στοίχισε στους Γερμανούς 3.000.000 στρατιώτες που δεν γύρισαν ποτέ στα σπίτια τους, ενώ ο αριθμός των Σοβιετικών που έπεσαν στο πεδίο της μάχης ξεπερνάει κάθε όριο με την Σοβιετική Ένωση να θρηνεί περίπου είκοσι εκατομμύρια νεκρούς -ήτοι το 10% του πληθυσμού της από τους οποίους οι μισοί ήταν άμαχοι. Η κατάληψη της Μόσχας και η πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος, που ήταν οι στρατηγικοί στόχοι του Χίτλερ, δεν επιτεύχθηκαν. Οι Γερμανοί, όμως, εξακολούθησαν να κατέχουν μεγάλο μέρος της Σοβιετικής Επικράτειας. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Ανατολικό Μέτωπο θα διαρκέσουν έως τον Απρίλιο 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός υπό τον Ζούκοφ, θα πραγματοποιήσει τη μεγάλη αντεπίθεση και θα εισέλθει στο Βερολίνο.
Πηγές:
- https://www.sansimera.gr/articles/283
- http://www.onalert.gr/stories/_Epixeirhsh_Mparmparosaotan_oi_Germanoi_synanthsan_th_Nemesh_toysBINTEO/6508
- http://www.ww2.gr/index.php?option=articles&id=745
