Τα λουλούδια ήταν στενά συνυφασμένα με τη ζωή και τον θάνατο. Στο βόρειο Ιράκ, βρέθηκε μια ταφή της εποχής των Νεάτερνταλ, που χρονολογείται από το 67.000 π.Χ. Πλάι στους σκελετούς βρέθηκε γύρη. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η νεκρική προσφορά λουλουδιών είναι μια συνήθεια παλαιότερη των οργανωμένων κοινωνιών. Η ταφή στο Ιράκ θεωρείται η παλαιότερη τελετουργική ταφή στον κόσμο, που αποδεικνύει πως οι μακρινοί μας πρόγονοι τιμούσαν τους νεκρούς τους με τρόπο ανάλογο με μας.
Λουλούδια καλλιεργούνταν από αρχαιοτάτων χρόνων όχι μόνο για την ομορφιά τους, αλλά και για θεραπευτικούς σκοπούς. Τα χρυσάνθεμα για παράδειγμα χρησιμοποιήθηκαν ως αναλγητικό σε περίπτωση πονοκεφάλου.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν τη σημασία των λουλουδιών σε διάφορους πολιτισμούς. Από την αρχαία Αίγυπτο ως τη Ρώμη, η ιστορία των λουλουδιών υπήρξε στενά συνυφασμένη με αυτή των ανθρώπων.
Αρχαία Αίγυπτος
Το 2006 οι αρχαιολόγοι έκπληκτοι ανακάλυψαν αποξηραμένα λουλούδια σε έναν αιγυπτιακό τάφο που χρονολογούνταν από το 3.000 π.Χ. Φαίνεται πως τα λουλούδια διαδραμάτιζαν πολύ σημαντικό ρόλο στην αιγυπτιακή κουλτούρα, από τη θρησκεία ως την ιατρική και την αστρονομία. Ιδιαίτερα δημοφιλή κατά τα αιγυπτιακά χρόνια ήταν τα άνθη του λωτού, οι κρίνοι και οι παπαρούνες. Τα άνθη του λωτού συμβόλιζαν την αναγέννηση, καθώς φύτρωναν κάθε χρόνο στις ακτές του Νείλου. Ήταν ιερό λουλούδι, μια και θεωρήθηκε ότι συμβολίζει τον θεό Ρα. Οι κρίνοι σχετίζονταν με το θάνατο για αυτό και χρησιμοποιήθηκαν σε ταφικές τελετουργίες. Οι φαρμακευτικές ιδιότητες της παπαρούνας αξιοποιήθηκαν,τέλος, για να την ανακούφιση του πόνου.
Πληροφορίες για την ιστορία των λουλουδιών στην αρχαία Αίγυπτος παίρνουμε από τοιχογραφίες, ταφικές παραστάσεις και τεχνουργήματα. Οι Αιγύπτιοι προσέφεραν λουλούδια στους θεούς και στις θεές τους. Φαίνεται, επίσης ότι ήταν οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν συνθέσεις από λουλούδια, φρούτα και φύλλα σε βάζα και καλάθια.
Αρχαία Ελλάδα
Η ιστορία των λουλουδιών στην αρχαία Ελλάδα συνδέεται με τους θεούς, τις θεές και τις γιορτές. Άνθινες γιρλάντες και στεφάνια προσφέρονταν στους θεούς και στόλιζαν τα μαλλιά των συμμετεχόντων. Κάποια λουλούδια συνδέθηκαν με την αριστοκρατία, όπως τα άνθη του λωτού. Οι παπαρούνες συμβόλιζαν τον ύπνο ή το θάνατο. Οι εραστές, επίσης, αντάλλασσαν μεταξύ τους μικρά, αρωματικά στεφάνια από λουλούδια.
Για τους Έλληνες φαίνεται να μην είχε ιδιαίτερη σημασία το χρώμα των λουλουδιών. Περισσότερη σημασία για μια πετυχημένη σύνθεση είχε το άρωμα και ο συμβολισμός του άνθους. Συχνά, στα προσφερόμενα μπουκέτα έβαζαν και ορισμένα αρωματικά βότανα,όπως δεντρολίβανο, βασιλικό και θυμάρι.
Αρχαία Ρώμη
Μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση της ελληνικής ανατολής, οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν πολλές ελληνικές συνήθειες, όπως οι γιρλάντες και τα στεφάνια από άνθη. Με τη δημιουργία της ρωμαϊκής οικουμένης, λουλούδια από όλα τα μέρη της Μεσογείου έφταναν στη Ρώμη. Η ανάπτυξη της γεωργίας έδωσε στους Ρωμαίους τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν πολλά άνθη και στην πατρίδα τους. Λέγεται μάλιστα ότι ήταν οι πρώτοι που εισήγαγαν τη χρήση θερμοκηπίων, καθιστώντας εφικτή την καλλιέργεια λουλουδιών όλο το χρόνο.
Η ιστορία των λουλουδιών είναι στενά συνυφασμένη με το γάμο. Κι όπως και σήμερα η νυφική ανθοδέσμη δε λείπει από τη γαμήλια τελετή, έτσι και στην αρχαία Ρώμη λουλούδια συνόδευαν τη νύφη. Οι Ρωμαίες νύφες φορούσαν ή κρατούσαν γιρλάντες με λουλούδια, σύμβολο του νέου ξεκινήματος και ελπίδα για γονιμότητα.
Οι Ρωμαίοι αγαπούσαν πολύ τα τριαντάφυλλα, τα οποία γνώρισαν από τους Έλληνες. Κατά τη διάρκεια των ρωμαϊκών αγώνων οι δρόμοι καλύπτονταν με πέταλα τριαντάφυλλων. Η Κλεοπάτρα -η οποία λέγεται πως αγαπούσε καθετί ρωμαϊκό- έρανε με ροδοπέταλα τα πόδια του Μάρκου Αντώνιου όταν τον συνάντησε, ως σημάδι εκτίμησης και σεβασμού.
Μεσαίωνας
Λίγα είναι γνωστά για την ιστορία των λουλουδιών κατά τη διάρκεια των σκοτεινών μεσαιωνικών χρόνων. Στα νυφικά μπουκέτα τα άνθη αντικαταστάθηκαν με αρωματικά βότανα και μπαχαρικά, τα οποία πίστευαν πως απομακρύνουν τα κακά πνεύματα. Η εντονότερη μυρωδιά των βοτάνων βοηθούσε, άλλωστε, να καλυφθούν οι μυρωδιές του σώματος, μια που το μπάνιο κατά το Μεσαίωνα δεν ήταν συχνή πρακτική. Τα λουλούδια προσφέρονταν, επίσης, στους νεκρούς. Εκτός από κίνηση συμπάθειας προς τους συγγενείς και σεβασμού προς το νεκρό, φαίνεται πως εξυπηρετούσαν και πρακτικούς σκοπούς. Η μυρωδιά των ανθέων κάλυπτε τη μυρωδιά του σώματος, καθώς προχωρούσε η αποσύνθεση.
Βικτωριανή εποχή
Αν θα έπρεπε να διαλέξουμε τη λαμπρότερη στιγμή στην ιστορία των λουλουδιών, αυτή είναι η βικτωριανή εποχή στην Αγγλία (1837-1901). Τα λουλούδια χρησιμοποιούνται ευρέως για τη διακόσμηση των σπιτιών και των δημόσιων χώρων. Άνθη προσφέρονται ως δώρα, εκφράζοντας με αυτό τον τρόπο αγάπη ή συμπάθεια. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται πλέον στον συμβολισμό κάθε άνθους και στο συνολικό κρυφό νόημα μιας σύνθεσης ανθέων. Στις αρχές, άλλωστε, του 18ου αιώνα παρατηρείται μια έκρηξη στις χλωριογραφίες (floriographies), μελέτες δηλαδή που παρουσιάζουν τα διαφορετικά είδη λουλουδιών και τους συμβολισμούς τους.
Οι μικρές ανθοδέσμες γίνονται τρόπος έκφρασης ρομαντικών αισθημάτων.Οι άντρες συνήθιζαν να δίνουν μια μικρή ανθοδέσμη, με προσεκτικά επιλεγμένα ανάλογα με το συμβολισμό τους άνθη, στο πρόσωπο του ενδιαφέροντός τους. Αν η γυναίκα κρατούσε την ανθοδέσμη κοντά στο στήθος της, έδειχνε ότι μοιράζεται τα ίδια αισθήματα. Αν ήθελε ευγενικά να αρνηθεί το ενδιαφέρον του θαυμαστή της, θα κρατούσε την ανθοδέσμη διακριτικά προς το πάτωμα. Έτσι, ο υποψήφιος νυμφίος θα καταλάβαινε ότι δεν είναι επιθυμητός και θα απέσυρε τις προτάσεις του.
Σήμερα με τις νέες μεθόδους καλλιέργειας και διατήρησης μπορούμε να απολαμβάνουμε την ομορφιά των λουλουδιών όλο το χρόνο. Και δεν είναι ανάγκη να τα προσφέρουμε. Μπορούμε να κάνουμε εμείς ένα δώρο στον εαυτό μας, ομορφαίνοντας το χώρο μας με ένα ανθισμένο μπουκέτο.
Πηγές:
Hughes N. (2015). The Compehensive History of Flower Arrangement. Ανακτήθηκε από: www.blog.flowersacrossmelbourne.com.au (τελευταία πρόσβαση: 23/04/2023)
Sazid A. (2022). The Suprisingly Long History of Flowers. Ανακτήθηκε από: www.freshflowerlab.com (τελευταία πρόσβαση: 23/04/2023)
Valeviciute S. (2020). A history of flowers. Ανακτήθηκε από: www.theboar.org (τελευταία πρόσβαση: 23/04/2023)
The History of Flowers (n.d). Ανακτήθηκε από: www.floweraura.com (τελευταία πρόσβαση: 23/04/2023)
Αρχική εικόνα: “Ανοιξιάτικο μπουκέτ﨔, πίνακας του Pierre-Auguste Renoir (1866)
