Η ναυμαχία του Ναυαρίνου, θεωρείτε μία από τις σημαντικότερες μάχες στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η ελληνική επανάσταση την περίοδο εκείνη βρίσκεται στη χειρότερη δυνατή κατάσταση. Όλα έδειχαν πλέον πως ψυχορραγεί. Οι Οθωμανοί είχαν μαζέψει νέο στρατό, με επικεφαλη τον Ιμπραήμ και ήταν έτοιμοι να δώσουν το τελειωτικό χτύπημα. Οι συμμαχικές δυνάμεις όμως των Άγγλων, Γάλλων και Ρώσων έδωσαν ένα τρανταχτό χτύπημα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, βοηθώντας να δοθεί λύση στο «ελληνικό ζήτημα», στην δημιουργία δηλαδή ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, ενώ παράλληλα σταμάτησαν οριστικά οι εκστρατείες του Ιμπραήμ. Η ναυμαχία έλαβε τόπο στον κόλπο του Ναυαρίνου στη δυτική ακτή της χερσονήσου της Πελοποννήσου στο Ιόνιο τον Οκτωβρίο του 1827.
Υπόβαθρο ναυμαχίας και προσπάθειες λύσης του «ελληνικού ζητήματος»
Είναι γνωστό πως η Ρωσία επιθυμούσε να θέσει διακαώς την κυριαρχία της στο Αιγαίο την εποχή εκείνη, για στρατιωτικούς και πολιτικούς λόγους. Ακόμα, βλέποντας πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία άρχισε να έχει ευάλωτα σημεία, πίστευε πως ένας ακόμα ρωσο-τουρκικός πόλεμος θα την αποδυνάμωνε ακόμα περισσότερο, ενώ όταν στο θρόνο ανέβηκε ο Νικόλαος Α’, ο ίδιος αποφάσισε να τηρήσει επιθετική πολιτική για το συγκεκριμένο ζήτημα. Το γεγονός αυτό έγινε γνωστό στις συμμαχικές δυνάμεις της Δύσης, οι οποίες φοβόταν τη ρώσικη κυριαρχία στο Αιγαίο. Πριν από όλα αυτά, οι τελευταίες ήλπιζαν στη καταστολή της ελληνικής επανάστασης, στάσηπου άλλαξε μετά από διάφορα κινήματα φιλελλήνων που λάμβαναν και μέρος στην επανάσταση. Η Αγγλία και η Γαλλία, για να μην μείνουν άπρακτες και φοβούμενες την εξάπλωση των Ρώσων, έκαναν και αυτές την κίνηση τους.
Οι εκπρόσωποι των τριών δυνάμεων συναντήθηκαν και με τη συνθήκη του Λονδίνου (1827) αποφάσισαν τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Οι Οθωμανοί προφανώς και δεν θα συμφωνούσαν σε κάτι τέτοιο, τη στιγμή που ήταν τόσο κοντά στο να καταστείλουν την ελληνική επανάσταση και δαπανώντας μεγάλους χρηματικούς και ανθρώπινους πόρους για τον αγώνα αυτό. Οι συμμαχικές δυνάμεις έστειλαν το στόλο τους στη Μεσόγειο με γενικό διοικητή τον Άγγλο αντιναύαρχο Έντουαρντ Κόδριγκτον, ενώ διοικητές της ρωσικής και γαλλικής μοίρας ήταν αντίστοιχα οι Χέυδεν και Δεριγνύ, προσπαθώντας με στρατιωτική παρέμβαση να πείσουν τον σουλτάνο και να λύσουν το ζήτημα.
Αντί για εύρεση μια ενιαίας λύσης, στις 9 Σεπτεμβρίου πραγματοποιήθηκε μια αψιμαχία μεταξύ βρετανικών και τουρκοαιγυπτιακών πλοίων, που κατέληξε σε νίκη των βρετανικών δυνάμεων και έληξε με παρεμβολή του ίδιου του Κόρδινγκτον.
Βλέποντας οι συμμαχικές δυνάμεις πως οι ελπίδες για ειρηνική επίλυση του θέματος ήταν ελάχιστες και πως οι Οθωμανοί συνέχιζαν να δρουν προκλητικά με καταστροφές, οι σύμμαχοι αποφάσισαν να δράσουν ενώ είχε προηγηθεί προσωπική οδηγία του Στράτφορντ Κάνινγκ, Βρετανού πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, προς τον Κόδριγκτον: «Αν χρειαστεί, επιβάλετε την ειρήνη με τα πυροβόλα σας». Οι συμμαχικές δυνάμεις εισήλθαν στην Πύλο στις 20 Οκτωβρίου απειλώντας τον Ιμπραήμ πως, αν δεχόταν πυρά ο στόλος τους, θα εξόντωναν όλο τον οθωμανικό.
Δυνάμεις των δύο στόλων
Ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος με επικεφαλή τον Ιμπραήμ, αποτελούνταν από 89 πολεμικά και οπλιταγωγά, σε παράταξη πετάλου/ ημισελήνου, σε τρεις γραμμές, από το φρούριο του Ναυαρίνου μέχρι τη Σφακτηρία, υπό την κάλυψη των πυροβόλων των οχυρών. Η πρώτη γραμμή αποτελούνταν από βαριές μονάδες μάχης, η δεύτερη από μικρές φρεγάτες και μεγαλύτερες κορβέτες και η τρίτη από τα μικρότερα υπόλοια πλοία. Στις άκρες ήταν παραταγμένα πυρπολικά και κορβέτες, με το σχέδιο να είναι τα μικρότερα σκάφη να ανοίγουν πυρ μέσα από τα κενά της παράταξης, υπό την κάλυψη των μεγαλυτέρων μονάδων.
Η συμμαχική δύναμη ήταν αριθμητικά αρκετά μικρότερη, με 27 πλοία (12 αγγλικά, 8 ρωσικά, 7 γαλλικά) και 1.324 πυροβόλα έναντι 2.240, ωστόσο διέθετε περισσότερες βαριές μονάδες (ships of the line- 10 έναντι 3), ενώ τα πληρώματα ήταν κατά πολύ ανώτερα των τουρκοαιγυπτιακών. Το σχέδιο ήταν η συμμαχική δύναμη να εισέλθει στο εσωτερικό της τουρκικής «ημισελήνου», με τη μοίρα του Κόδριγκτον να αντιμετωπίζει το οθωμανικό κέντρο και τους Γάλλους και τους Ρώσους απέναντι στην αριστερή και τη δεξιά πτέρυγα των Οθωμανών. Η θέση της γαλλικής μοίρας δεν ήταν τυχαία, καθώς είχε απέναντί της τις, εκπαιδευμένες από τους Γάλλους αιγυπτιακές δυνάμεις. Γενικότερα, η επιλογή του Κόδριγκτον θεωρείται ως παρακινδυνευμένη έως και λανθασμένη από τακτικής πλευράς, καθώς επέτρεψε στον στόλο του να περικυκλωθεί- ωστόσο θεωρείται ότι αυτό οφείλεται στην εξαιρετικά υψηλή εμπιστοσύνη των διοικητών της συμμαχικής δύναμης στην ανωτερότητα των σκαφών και πληρωμάτων τους έναντι των τουρκοαιγυπτιακών.
Ο Κόρδιγκτον, έδωσε διαταγή στο συμμαχικό στόλο να ετοιμαστεί για μάχη, αλλά να ανοίξουν πυρ μόνο αν δεχτούν πρώτοι. Η ναυμαχία ήταν πλέον έτοιμη να ξεκινήσει.
Το ξέσπασμα της ναυμαχίας και η νίκη των συμμαχικών δυνάμεων
Οι Βρετανοί, κάνοντας μια τελευταία προσπάθεια για ειρηνικό αποτέλεσμα, έστειλαν λέμβο για να συνθηκολογήσει με τους Οθωμανούς. Οι τελευταίοι είχαν αντίθετες απόψεις και άνοιξαν πυρ εναντίον της. Έτσι ξεκίνησε η μάχη, με τους Βρετανούς και τους Γάλλους να αντεπιτίθενται με μουσκέτα και ελαφρά όπλα, ενώ οι Οθωμανοί χρησιμοποιούσαν πυροβόλα έναντι του γαλλικού στόλου. Αρχικά, φαινόταν πως οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν μειονέκτημα, διότι δεν είχαν προλάβει να παραταχτούν πλήρως, όμως αυτό κατέληξε σε πλεονέκτημα γιατί δεν είχαν ρίξει ακόμα άγκυρα και είχαν πρωτοβουλία κινήσεων.
Το γαλλικό «Σκιπίων», πίσω από το «Sirene» του Δεριγνύ δέχτηκε την επίθεση αιγυπτιακών φρεγατών, καθώς και πυρά από την ξηρά και την έφοδο ενός πυρπολικού, που κατάφερε να προσκολληθεί προς στιγμήν, απειλώντας το πλοίο με καταστροφή. Ωστόσο απομακρύνθηκε από το αδελφό «Trident», με τη βοήθεια βρετανικών σκαφών. Το «Sirene» έδωσε μακρά μάχη με το «Ιχσάνια», μέχρι την ανατίναξη του δεύτερου, δεχόμενο παράλληλα πυκνά πυρά από το φρούριο του Ναυαρίνου- στα οποίο ανταπέδωσε, μαζί με τα «Trident» και «Σκιπίων», κάνοντας τις πυροβολαρχίες του να σιγάσουν. Ο πλοίαρχος του γαλλικού «Μπρεσλάου» αποσπάστηκε από τον σχηματισμό και κινήθηκε προς το κέντρο του κόλπου, ενισχύοντας το βρετανικό «Αλβιών» και το ρωσικό «Αζόφ». Το «Αλβιών» – που είχε αχρηστεύσει μια οθωμανική φρεγάτα- δεχόταν πυκνά πυρά από τρία οθωμανικά «πλοία της γραμμής» ταυτόχρονα, ωστόσο η ανικανότητα των Τούρκων πυροβολητών να στοχεύσουν αποτελεσματικά είχε ως αποτέλεσμα το γαλλικό σκάφος να προλάβει να καταφθάσει, υποστηρίζοντας το βρετανικό πολεμικό. Στη συνέχεια το «Μπρεσλάου» έπαιξε σημαντικό ρόλο στην καταστροφή της ναυαρχίδας του Οθωμανού ναυάρχου, Ταχίρ Πασά («Γκιουχ Ρεουάν») και άλλων 4 φρεγατών. Έντονη δράση είδε το «Ασία» του Κόδριγκτον, που ήταν ανάμεσα στο «Φαχτί Μπαρί», ναυαρχίδα του ναυάρχου Καπιτάν Μπέη και της φρεγάτας του Μοχάραμ Μπέη, «Guerriere»- ο οποίος έκανε σήμα στον Κόδριγκτον ότι δεν θα άνοιγε πυρ. Το «Ασία» συγκέντρωσε τα πυρά του στο «Φαχτί Μπαρί», τσακίζοντάς το. Ακολούθως ο Κόδριγκτον έστειλε έναν Έλληνα, τον Π. Μικέλη, στο «Guerriere» για συνομιλίες, ο οποίος όμως πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε ενώ επιβιβαζόταν στο σκάφος, Το «Guerriere» άνοιξε πυρ, με το βρετανικό πολεμικό και το ρωσικό «Αζόφ» να ανταποδίδουν, καταστρέφοντας την εχθρική φρεγάτα εντός 20 λεπτών. Το ρωσικό ναυτικό αργότερα βύθισε τρεις οθωμανικές φρεγάτες και μια κορβέτα και ενίσχυσε τις βρετανικές δυνάμεις.
Στο τέλος της ναυμαχίας, όλα τα μεγάλα οθωμανικά πλοία είχαν βυθιστεί ή αχρηστευθεί, ενώ είχαν απομείνει ορισμένα μικρά σκάφη του τουρκοαιγυπτιακού στόλου. Αργότερα, ξεκίνησε ο εκμηδενισμός της δύναμης του Ιμπραήμ και απο την οθωμανική αρμάδα γλίτωσαν μόλις οκτώ σκάφη, ενώ οι απώλειες εκτιμάται πως ανήλθαν σε 3.000 νεκρούς και 1.109 τραυματίες. Οι συμμαχικές απώλειες ήταν 181 νεκροί και 480 τραυματίες.
Το τέλος της ναυμαχίας και η νίκη των συμμαχικών δυνάμεων, ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων. Παρόμοια αντίδραση υπήρξε και στον ευρωπαϊκό χώρο. Στη Ρωσία και στη Γαλλία, οι ναύαρχοι που πήραν μέρος στη ναυμαχία έλαβαν τα συγχαρητήρια του λαού αλλά τσάρου Νικόλαου και του βασιλιά Κάρολου αντίστοιχα, που χαρακτήρισε τη ναυμαχία «ημέρα δόξας» για το γαλλικό ναυτικό. Στην Αγγλία ωστόσο, ο Κόρδιγκτον δέχτηκε έντονη κριτική από τους ανώτερους του αλλά όχι από το λαό και η Αγγλία έλαβε στάση ουδετερότητας. Το 1828 ο Άγγλος αντιναύαρχος απαλλάχτηκε από τα καθήκοντα του.
Η νίκη των συμμαχικών δυνάμεων, ουσιαστικά έσωσε την ελληνική επανάσταση. Θα μπορούσαν όμως να θεωρηθούν ήρωες ή λυτρωτές, χώρες που έλαβαν μέρος στη μάχη για δικά τους συμφέροντα; Ίσως η προσωπική εκτίμηση να μην έχει καμία σημασία πλέον, διότι αν δεν είχαν επέμβει οι συγκεκριμένες δυνάμεις, η ελληνική επανάσταση να είχε αποτύχει και η Ελλάδα να μην είναι σήμερα έτσι όπως την ξέρουμε.
Πηγές: http://www.huffingtonpost.gr/2015/10/20/naymaxia-nayarinou_n_8335180.html
