Φρούτο αγαπημένο, μα τι γνωρίζουμε για την ιστορία της φράουλας;
Η φράουλα κι οι θεοί
Σύμφωνα με τη ρωμαϊκή μυθολογία, οι φράουλες προέρχονται από τα δάκρυα της θεάς Αφροδίτης. Η θεά θρηνούσε το θάνατο του πανέμορφου -μα θνητού- εραστή της, του Άδωνη. Τα δάκρυα της θεάς ανακατεύτηκαν με το αίμα του Άδωνη και πέφτοντας στο χώμα έδωσαν τις φράουλες.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στη Βόρεια Αμερική, φυτρώνει το είδος Fragaria Vigiana. Για πολλές αυτόχθονες φυλές η φράουλα είναι ιερό φρούτο. Για τους Τσερόκι, για παράδειγμα, ήταν το φρούτο που χρησιμοποίησε ο Δημιουργός για να ενώσει τον Πρώτο Άντρα με την Πρώτη Γυναίκα.
Η ιστορία της φράουλας περιλαμβάνει και συμβολισμούς χριστιανικούς. Κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους, η φράουλα χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο της Αγίας Τριάδας, χάρη στα τριμερή της φύλλα. Ο κόκκινος καρπός με τη μυτερή απόληξη αποτέλεσε σύμβολο του Χριστού, θυμίζοντας τις σταγόνες από το αίμα Του. Τα λευκά άνθη του φυτού θεωρήθηκε ότι αναπαριστούν τα 5 τραύματά Του.
Παρά την προέλευση της φράουλας από τη θεά του έρωτα, την Αφροδίτη, το κόκκινο φρούτο θεωρήθηκε σύμβολο της Παναγίας. Ως σύμβολο αγνότητας και παρθενιάς εμφανίζεται συχνά στο έργο του Σέξπιρ.
Από τα δάση στα σαλόνια
Οι άνθρωποι τρώνε φράουλες από τα νεολιθικά χρόνια, με διαφορετικά είδη φράουλας να φυτρώνουν σε διάφορες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου. Ωστόσο, για εκατοντάδες χρόνια οι άνθρωποι κατανάλωναν τους άγριους καρπούς, την αγριοφράουλα, που συναντάται ακόμη και σήμερα σε μεγάλη αφθονία στα δάση. Οι Ρωμαίοι φαίνεται να είναι οι πρώτοι που προσπάθησαν να καλλιεργήσουν το φυτό αυτό, όχι όμως ως τρόφιμο. Ο Οβίδιος και ο Βιργίλιος μας πληροφορούν πως η φράουλα καλλιεργείται για καλλωπιστικούς σκοπούς. Το φυτό είχε και φαρμακευτικές ιδιότητες. Οι Ρωμαίοι πίστευαν πως η φράουλα θεραπεύει διάφορες παθήσεις από οιδήματα και πυρετούς ως λιποθυμίες και μελαγχολία. Οι γνώσεις για τις φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού επιβίωσαν πολύ μετά τη ρωμαϊκή εποχή. Έτσι, ο Ερρίκος VIII μαρτυρείται πως περιποιούνταν τα έλκη στα πόδια του με «γάλα φράουλας».
Αυτό όμως που δεν επιβίωσε μετά την κατάρρευση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν η καλλιέργεια της φράουλας. Πράγματι, η καλλιέργεια του φυτού μοιάζει να ξεχάστηκε για εκατοντάδες χρόνια. Ήταν τον 13ο αιώνα, στη Γαλλία του Καρόλου V (1364-1380) που ξεκίνησε πάλι η καλλιέργεια της φράουλας. Οι Γάλλοι ονόμασαν τις φράουλες «fraises» από το λατινικό fraga (<fragum, από όπου προέρχεται και η ιταλική fragola, από την οποία η ελληνική λέξη φράουλα). Στην Αγγλία, η ιστορία της φράουλας αρχίζει στα μέσα του 16ου αιώνα, οπότε και ξεκινά η καλλιέργειά της. Η προέλευση της αγγλικής λέξης «strawberry» δεν είναι σίγουρη. Η άποψη πως σχετίζεται με τη συνήθεια να καλύπτονται τα φυτά με άχυρο (straw) δε φαίνεται να ευσταθεί, αφού η συνήθεια αυτή μαρτυρείται τον 19ο αιώνα -η λέξη strawberry είχε ήδη επικρατήσει τότε.
Οι φράουλες που απολαμβάνουμε σήμερα πάντως λίγο έμοιαζαν με τις φράουλες που έτρωγε ο βασιλιάς Ερρίκος VIΙI. Κι αυτό γιατί η σημερινή φράουλα είναι προϊόν διασταυρούμενης καλλιέργειας, κυρίως σε συνδυασμό με τη Fraga viginiana, που γνώρισαν οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες. Πρώτοι οι Γάλλοι έφεραν τους σπόρους αυτής της ποικλίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο, με την καλλιέργειά της να ξεκινά ήδη από τις αρχές του 17ου αιώνα.
Οι Γάλλοι έφεραν στην Ευρώπη και ένα άλλο είδος από τη νότιο Αμερική, που έμελλε να σημαδέψει την ιστορία της φράουλας. Ήταν η χιλιανή φράουλα ή φράουλα της παραλίας (Fraga chiloensis). Οι καρποί αυτής της ποικιλίας ήταν σημαντικά μεγαλύτεροι από των υπολοίπων. Ωστόσο, το φυτό δεν έπιασε σε ευρωπαϊκό έδαφος. Κι αυτό γιατί ο Γάλλος εξερευνητής έφερε μόνο θηλυκά φυτά. Κι εδώ ήταν οι μέλισσες που έκαναν δουλειά. Μεταφέροντας γύρη από ένα άλλο είδος φράουλας (Virginia), γονιμοποίησαν το φυτό. Το νέο υβρίδιο που δημιουργήθηκε έφερε μεγαλύτερους καρπούς με γλυκιά γεύση. Η σύγχρονη φράουλα είχε γεννηθεί.
Μάιος, ο μήνας της φράουλας
Ο Μάιος είναι ο μήνας που οι φράουλες βρίσκονται στο ζενίθ τους. Κι ενώ αρκετά γνωρίζουμε για τα διατροφικά οφέλη και την ιστορία της φράουλας, η καθιέρωση του Μαΐου ως εθνικού μήνα φράουλας δεν είναι επαρκώς τεκμηριωμένη. Ο μήνας αφορά τις ΗΠΑ, όπου οι φράουλες ακμάζουν σε πολλές περιοχές. Και πώς μπορεί να γιορτάσει κανείς τον εθνικό μήνα φράουλας; Μα πώς αλλιώς, παρά τρώγοντας γλυκά απο φράουλα και πίνοντας ποτά με το χυμό της. Και γιατί όχι, διαβάζοντας για την ιστορία της φράουλας και μαθαίνοντας ορισμένα ενδιαφέροντα trivia, όπως:
- οι φράουλες έχουν περισσότερη βιταμίνη C από τα πορτοκάλια
- υπάρχει φοβία για τις φράουλες με το όνομα Fragariaphobia
- υπάρχει μουσείο φράουλας στο Βέλγιο, στην πόλη Wépion, σε περιοχή όπου η φράουλα καλλιεργείται κι έτσι το φρούτο έχει μεγάλη σημασία για την οικονομία της περιοχής
- οι φράουλες θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι λουλούδι. Ανήκουν στην οικογένεια Rosaceae, στην οποία κατατάσσονται και τα τριαντάφυλλα.
Και φυσικά, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γιορτάσει κανείς το μήνα φράουλας από μερικές λαχταριστές φρέσκες φράουλες -με ζάχαρη ή χωρίς.
Πηγές:
Grubinger, V. (n.d.). History of Strawberry. The University of Vermont. Ανακτήθηκε από: www.uvm.edu (τελευταία πρόσβαση: 10/05/2024)
Hodson, L. (2019). The fascinating history of the garden strawberry. Laidback Gardener. Ανακτήθηκε από: www.laidbackgardener. blog (τελευταία πρόσβαση: 10/05/2024)
Newman, M.K. (2023). The story of the strawberry. History Workshop. Ανακτήθηκε από: www. historyworkshop.org (τελευταία πρόσβαση: 10/05/2024)
10 Fun Facts About Strawberries You Never Knew. (2023). edible. Ανακτήθηκε από: ediblearrangements.com (τελευταία πρόσβαση: 10/05/2024)
National Strawberry Month. Ανακτήθηκε από: www.daysoftheyear.com (τελευταία πρόσβαση: 10/05/2024)
