
Εδώ και δύο εβδομάδες, η χώρα μας βρίσκεται σε καθεστώς καθολικής απαγόρευσης της κυκλοφορίας, με τον ελληνικό λαό να βρίσκεται σε καραντίνα τρεις εβδομάδες και το ελληνικό κράτος να μοιράζει πρόστιμα σε όποιον σπάει την καραντίνα χωρίς λόγο. Αυτά τα μέτρα, είναι κάποια από τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης του COVID-19. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μία τέτοια κατάσταση και είναι αναγκασμένη να λάβει τέτοια αυστηρά μέτρα. Κατά την διάρκεια της θητείας του Καποδίστρια ως πρωθυπουργού η Ελλάδα αντιμετώπισε την πρώτη της καραντίνα.
Βρισκόμαστε στο 1828. Ο Ιωάννης Καποδίστριας αναλαμβάνει την διακυβέρνηση της χώρας. Κατά την διάρκεια της θητείας του, η χώρα βρισκόταν εν μέσω μιας δραματικής κατάστασης. Ήδη η ελληνική επανάσταση μετράει 7 χρόνια, ο τούρκικος ζυγός δεν έχει ακόμα αποτακτεί. Ο Ιμπραήμ, βρίσκεται στην Πελοπόννησο και σαρώνει στο τα πάντα στο πέρασμα του. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε κανένα σταθερό έσοδο. Οι Έλληνες ζουν από τις γενναιόδωρες δωρεές φιλελλήνων και κατά την διάρκεια των πρώτων μηνών της διακυβέρνησης του εμφανίζεται επιδημία πανώλης στα νησιά του Αργοσαρωνικού, στην Ύδρα πρώτα και μετά στις Σπέτσες.
Ο Καποδίστριας, επίσης προχώρησε στον υποχρεωτικό εγκλεισμό στις οικίες όλων των κατοίκων των νησιών του Αργοσαρωνικού. Στις 20 Αυγούστου του 1828 εξέδωσε Ψήφισμα “Περί υγειονομικών διατάξεων” .Το άρθρο 285, αναφέρει:
Εμποδίζεται πάσα θρησκευτική τελετή. Δεν σημαίνονται οι κώδωνες.» Οι δε κάτοικοι υποχρεώνονται να μείνουν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του Ψηφίσματος, τα προληπτικά μέτρα εφαρμόζονται ΑΜΕΣΩΣ μόλις εμφανιστεί επιδημία στην Ελλάδα ή στα σύνορα της Ελλάδας.
Το χρονικό της επιδημίας
Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να εκπληρώσω το καθήκον μου είναι να επισκεφτώ ο ίδιος τους τόπους που έχουν πληγεί και να λάβω αυστηρά μέτρα για να προφυλάξω από την επιδημία την υπόλοιπη Ελλάδα.
Στις 24 Απριλίου επισκέφτηκε ο ίδιος τις Σπέτσες. Εκεί συναντήθηκε με τους δημογέροντες και τους τοπικούς γιατρούς, σε μια προσπάθεια να ευαισθητοποιήσει τις Αρχές του νησιού και τους κατοίκους να τηρήσουν τους κανόνες της καραντίνας. Όμως, παρά τα περιοριστικά μέτρα, σύντομα η επιδημία είχε μεταφερθεί στις Σπέτσες, στον Πόρο, στην Χαλκίδα, στα Μέγαρα, στα Καλάβρυτα και στην Αργολίδα. Διόρισε τον Ιωάννη Κωλέττη, Έκτακτο Επίτροπο της Υγείας για τις Σπέτσες. Τον εφοδίασε με στρατιωτικές δυνάμεις και αναλυτικές οδηγίες. Στις 25 Απριλίου έφτασε στην Ύδρα ο Ολλανδός ναύαρχος του ρωσικού στόλου Λογγίνος Χέυδεν και συναντήθηκε με τον κυβερνήτη της φρεγάτας “Ελένης” στα ανοικτά της Ύδρας, όπου συζήτησαν για τον έλεγχο της θαλάσσιας υγειονομικής ζώνης.

Η εξάπλωση της επιδημίας
Ύδρα
Πόρος
Κρούσματα εμφανίστηκαν επίσης και στον Πόρο, με το νησί να έχει τα περισσότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού. Ο Καποδίστριας, κάλεσε στο νησί τον Ελβετό γιατρό Andre-Louis Gosse και του έδωσε την πλήρη αρμοδιότητα να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα υγειονομικού χαρακτήρα, ώστε να περιοριστεί και να καταπολεμηθεί η επιδημία στο νησί.
Ο Gosse, αφού μελέτησε τα κρούσματα και κατέληξε στην μορφή της επιδημίας, διέταξε την έξοδο των αρρώστων από τα σπίτια και την τοποθέτηση τους κάτω από την σκιά φυλλωμάτων σε απόσταση έξι μέτρων του ενός από τον άλλο. Παράλληλα χρησιμοποίησε την ιατρική τεχνική της “καυτηρίασης των οιδημάτων” που εμπόδισε την εξάπλωση της επιδημίας, όρισε λοιμοκαθαρτήρια, επέβαλλε την καύση των ρούχων των νεκρών, την ματαίωση των εκκλησιασμών, κλείσιμο των καφενείων κ.λπ.
Ο Καποδίστριας ενημερωνόταν λεπτομερώς για τις προσπάθειες του Ελβετού γιατρού και με επιστολή του στον προσωρινό διοικητή του Πόρου, του συνιστούσε να συμμορφώνεται με τις οδηγίες του Gosse, ώστε να καταπολεμηθεί η επιδημία. Επίσης η κυβέρνηση μερίμνησε, ώστε να αγοραστούν από τη Βενετία τα αναγκαία φάρμακα και να μεταφερθούν στον Πόρο.
Ο Gosse κατέγραψε τα συμπτώματα της επιδημίας και τις θεραπείες που ακολούθησε στην Ελλάδα για την καταπολέμηση της πανώλης, σε χωριστές ιατρικές μελέτες που εκδόθηκαν στην Ελβετία. Οι μελέτες αυτές αποτέλεσαν σημαντικές πηγές πληροφόρησης τον 19ο αιώνα για την ίαση της πανώλης παγκοσμίως.
Με ένα επιτελείο από βοηθούς, ο Gosse ταξίδευε σε όλες τις πανωλόπληκτες περιοχές, προσπαθώντας να καταπολεμήσει την αρρώστια και δυστυχώς προσβλήθηκε και ο ίδιος τον Αύγουστο του 1828. Και ενώ αρχικά πίστεψε πως δεν είναι κάτι σοβαρό, η κατάσταση του επιδεινώθηκε απότομα και ο Gosse κινδύνεψε να χάσει την ζωή του. Σώθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, καθώς η αρρώστια υποχώρησε με την χρήση κινίνου και την παραμονή του σε ένα απομονωμένο μοναστήρι στον Πόρο. Σε επιστολή του, ο Καποδίστριας του έγραψε:
… Εκάνατε πολύ περισσότερα. Γλιτώσατε από τον θάνατο έναν μεγάλο αριθμό κατοίκων του Πόρου κατά την εποχή αυτή, εποχή κακοηθών πυρετών. Παρά λίγο μάλιστα να γίνετε θύμα και εσείς ο ίδιος…
Κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, υποχώρησε αισθητά η πανώλη με τον Σεπτέμβριο να μην εμφανίζονται καθόλου νέα κρούσματα. Αυτό οδήγησε τις Αρχές και τους πολίτες να ελαττώσουν τα μέτρα με αποτέλεσμα την επανεμφάνιση της επιδημίας στα Καλάβρυτα και στα γύρω χωριά τον Οκτώβριο του 1828.
Τα αποτελέσματα της επιδημίας
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:
Βακαλόπουλος Κωνσταντίνος, Ευρωπαίοι φιλέλληνες παρατηρητές και τεχνοκράτες στην επαναστατημένη Ελλάδα και στο Ελλαδικό βασίλειο (1821 – 1843), εκδόσεις Σταμούλη
Επιστολαί Ιωάννη Καποδίστρια κυβερνήτου της Ελλάδος, τόμος 2
Μνήμη Ιωάννη-Γαβριήλ Ευνάρδου. 1775-1863, Αθήνα 1977, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης