Ο Καποδίστριας και η πρώτη καραντίνα της Ελλάδος

Πηγή εικόνας: LiFO


Εδώ και δύο εβδομάδες, η χώρα μας βρίσκεται σε καθεστώς καθολικής απαγόρευσης της κυκλοφορίας, με τον ελληνικό λαό να βρίσκεται σε καραντίνα τρεις εβδομάδες και το ελληνικό κράτος να μοιράζει πρόστιμα σε όποιον σπάει την καραντίνα χωρίς λόγο. Αυτά τα μέτρα, είναι κάποια από τα  μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης του COVID-19. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με μία τέτοια κατάσταση και είναι αναγκασμένη να λάβει τέτοια αυστηρά μέτρα. Κατά την διάρκεια της θητείας του Καποδίστρια ως πρωθυπουργού η Ελλάδα αντιμετώπισε την πρώτη της καραντίνα.

Βρισκόμαστε στο 1828. Ο Ιωάννης Καποδίστριας αναλαμβάνει την διακυβέρνηση της χώρας. Κατά την διάρκεια της θητείας του, η χώρα βρισκόταν εν μέσω μιας δραματικής κατάστασης. Ήδη η ελληνική επανάσταση μετράει 7 χρόνια, ο τούρκικος ζυγός δεν έχει ακόμα αποτακτεί. Ο Ιμπραήμ, βρίσκεται στην Πελοπόννησο και σαρώνει στο τα πάντα στο πέρασμα του. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε κανένα σταθερό έσοδο. Οι Έλληνες ζουν από τις γενναιόδωρες δωρεές φιλελλήνων και κατά την διάρκεια των πρώτων μηνών της διακυβέρνησης του εμφανίζεται επιδημία πανώλης στα νησιά του Αργοσαρωνικού, στην Ύδρα πρώτα και μετά στις Σπέτσες.

Ένα από τα πρώτα μέτρα που έλαβε, ήταν να κλείσει τον Απρίλιο του 1828 τις εκκλησίες στις περιοχές που είχαν εμφανιστεί τα κρούσματα ή ήταν πιθανόν να εμφανιστούν. Οι εκκλησίες έκλεισαν για αόριστο χρονικό διάστημα και οι αντιδράσεις παρόλα αυτά ήταν ελάχιστες.  Οι Έλληνες, τον σέβονταν και τον εμπιστεύονταν. Διότι ο Καποδίστριας πέραν της θητείας του ως Υπουργός Εξωτερικών της Ρώσικης Αυτοκρατορίας , ήταν επίσης και ένας πολύ καλός γιατρός με πολυετή πείρα που απέκτησε πολύ πριν ασχοληθεί πλήρως με την πολιτική.

Ο Καποδίστριας, επίσης προχώρησε στον υποχρεωτικό εγκλεισμό στις οικίες όλων των κατοίκων των νησιών του Αργοσαρωνικού. Στις 20 Αυγούστου του 1828 εξέδωσε Ψήφισμα “Περί υγειονομικών διατάξεων” .Το άρθρο 285, αναφέρει:

Advertising

Advertisements
Ad 14

Εμποδίζεται πάσα θρησκευτική τελετή. Δεν σημαίνονται οι κώδωνες.» Οι δε κάτοικοι υποχρεώνονται να μείνουν κλεισμένοι στα σπίτια τους. Σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις του Ψηφίσματος, τα προληπτικά μέτρα εφαρμόζονται ΑΜΕΣΩΣ μόλις εμφανιστεί επιδημία στην Ελλάδα ή στα σύνορα της Ελλάδας.

Το χρονικό της επιδημίας

Ο Καποδίστριας, έστειλε στις 17 Απριλίου 1828 τον γιατρό Σπυρίδωνα Καλογερόπουλο στην Ύδρα και τις Σπέτσες για να έχει μια ολοκληρωμένη άποψη της κατάστασης. Ο Καλογερόπουλος κατάλαβε αμέσως ότι η κατάσταση ήταν κρίσιμη και έλαβε ο ίδιος τα πρώτα αυστηρά μέτρα με εξουσιοδότηση της κυβέρνησης, όπως το κλείσιμο των εκκλησιών της περιοχής.
Ο Καλογερόπουλος ενημέρωσε την Κυβέρνηση για την αρχή της επιδημίας της πανώλης και ο Καποδίστριας ενέργησε αμέσως πραγματοποιώντας τις ακόλουθες ενέργειες. Έστειλε στις 18 Απριλίου στα δύο νησιά τον Γενικό Έφορο Υγείας Αναστάσιο Λόντο και τον γιατρό Νικόλαο Καλογερόπουλο για να κάνουν την πρώτη επιθεώρηση. Στις 21 Απριλίου έδωσε εντολή στον συνταγματάρχη Κάρολο Φαβιέρο να οργανώσει μια θαλάσσια υγειονομική αλυσίδα γύρω από τα δύο νησιά, χρησιμοποιώντας μια γολέτα και πέντε ένοπλες λέμβους δηλαδή να πραγματοποιήσουν έναν ναυτικό αποκλεισμό των δύο νησιών. Έστειλε απεσταλμένους σε όλες τις επαρχίες της Ηπειρωτικής Ελλάδας και στα υπόλοιπα νησιά, ενημερώνοντας τις τοπικές διοικήσεις για τα μέτρα που ελήφθησαν και παρέχοντας αναλυτικές οδηγίες για τα μέτρα που θα πρέπει να υιοθετηθούν σε τοπικό επίπεδο. Διόρισε έκτακτους επιτρόπους στην Πελοπόννησο και τους ζήτησε να αναχωρήσουν αυθημερόν για τις επαρχίες ευθύνης τους. Στις 22 Απριλίου ο Κυβερνήτης εξέδωσε διάγγελμα στο οποίο τόνιζε:

Νομίζω ότι ο καλύτερος τρόπος για να εκπληρώσω το καθήκον μου είναι να επισκεφτώ ο ίδιος τους τόπους που έχουν πληγεί και να λάβω αυστηρά μέτρα για να προφυλάξω από την επιδημία την υπόλοιπη Ελλάδα.

Στις 24 Απριλίου επισκέφτηκε ο ίδιος τις Σπέτσες. Εκεί συναντήθηκε με τους δημογέροντες και τους τοπικούς γιατρούς, σε μια προσπάθεια να ευαισθητοποιήσει τις Αρχές του νησιού και τους κατοίκους να τηρήσουν τους κανόνες της καραντίνας. Όμως, παρά τα περιοριστικά μέτρα, σύντομα η επιδημία είχε μεταφερθεί στις Σπέτσες, στον Πόρο, στην Χαλκίδα, στα Μέγαρα, στα Καλάβρυτα και στην Αργολίδα. Διόρισε τον Ιωάννη Κωλέττη, Έκτακτο Επίτροπο της Υγείας για τις Σπέτσες. Τον εφοδίασε με στρατιωτικές δυνάμεις και αναλυτικές οδηγίες. Στις 25 Απριλίου έφτασε στην Ύδρα ο Ολλανδός ναύαρχος του ρωσικού στόλου Λογγίνος Χέυδεν και συναντήθηκε με τον κυβερνήτη της φρεγάτας “Ελένης” στα ανοικτά της Ύδρας, όπου συζήτησαν για τον έλεγχο της θαλάσσιας υγειονομικής ζώνης.

Διαβάστε επίσης  Επιδημία πανώλης στην Μαδαγασκάρη
Advertising

Πηγή εικόνας: TheToc

Η εξάπλωση της επιδημίας

Ύδρα

Μετά τη διάδοση και στην Πελοπόννησο, ο Καποδίστριας απέστειλε τον αδερφό του Βιάρο στην Ύδρα, ως έκτακτο υγειονομικό επίτροπο με 60.000 γρόσια (τεράστιο ποσό για την εποχή) ως επιχορήγηση για την άσκηση της κρατικής πολιτικής. Ο Βιάρος διόρισε επιστάτες και τους ανέθεσε το έργο να επισκέπτονται κάθε μέρα όλα τα σπίτια του νησιού ψάχνοντας για νέα κρούσματα.
Αν συναντούσαν ασθενή, όφειλαν να τον περιορίσουν στο σπίτι του και οι επιστάτες των λιμανιών όφειλαν να εμποδίζουν τον απόπλου όλων των πλοίων εκτός των αλιευτικών. Οι Υδραίοι ζήτησαν να χαλαρώσουν τα μέτρα του Βιάρου, γιατί είχαν καταστρέψει το εμπόριο του νησιού. Εκείνος δεν έδωσε σημασία στις παρακλήσεις τους, αφού ήθελε πάση θυσία να εμποδίσει τη διάδοση της πανώλης.
Ο Καποδίστριας ενημερώθηκε για την δυσαρέσκεια των κατοίκων της Ύδρας και έστειλε επιστολή στον Βιάρο, ζητώντας του να είναι φιλικότερος με τους ντόπιους, να τους εξηγεί για τι έχουν παρθεί τόσο αυστηρά μέτρα και να τους υπενθυμίσει τις μεγάλες δαπάνες που κάνει το κράτος σε μια εποχή απόλυτης αχρηματίας. Στο τέλος της επιστολής, ο Καποδίστριας επιβεβαίωνε το γεγονός ότι δεν θα επέτρεπε καμία εμπορική δραστηριότητα στα δύο νησιά αν αυτά δεν έμεναν χωρίς κρούσματα επιδημίας για τουλάχιστον 40 ημέρες συνεχόμενες.
Στις 19 Μαΐου 1828, ο Καποδίστριας επέκτεινε την καραντίνα των νησιών στα παράλια της Αττικής, στην Εύβοια και στον κόλπο του Βόλου. Μια ναυτική μοίρα ανέλαβε την υποχρέωση να επιτηρήσει τις περιοχές αυτές και να μην επιτρέψει σε κανένα πλοίο να παραβιάσει τον αποκλεισμό. Όλα αυτά τα αυστηρά μέτρα σύντομα απέδωσαν, αφού η επιδημία εξαλείφθηκε πλήρως στο νησί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Πόρος

Διαβάστε επίσης  Ο τελευταίος των κορονοϊών

Κρούσματα εμφανίστηκαν επίσης και στον Πόρο, με το νησί να έχει τα περισσότερα σε σχέση με τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού. Ο Καποδίστριας, κάλεσε στο νησί τον Ελβετό γιατρό Andre-Louis Gosse και του έδωσε την πλήρη αρμοδιότητα να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα υγειονομικού χαρακτήρα, ώστε να περιοριστεί και να καταπολεμηθεί η επιδημία στο νησί.

Advertising

Ο Gosse, αφού μελέτησε τα κρούσματα και κατέληξε στην μορφή της επιδημίας, διέταξε την έξοδο των αρρώστων από τα σπίτια και την τοποθέτηση τους κάτω από την σκιά φυλλωμάτων σε απόσταση έξι μέτρων του ενός από τον άλλο. Παράλληλα χρησιμοποίησε την ιατρική τεχνική της “καυτηρίασης των οιδημάτων” που εμπόδισε την εξάπλωση της επιδημίας, όρισε λοιμοκαθαρτήρια, επέβαλλε την καύση των ρούχων των νεκρών, την ματαίωση των εκκλησιασμών, κλείσιμο των καφενείων κ.λπ.

Ο Καποδίστριας ενημερωνόταν λεπτομερώς για τις προσπάθειες του Ελβετού γιατρού και με επιστολή του στον προσωρινό διοικητή του Πόρου, του συνιστούσε να συμμορφώνεται με τις οδηγίες του Gosse, ώστε να καταπολεμηθεί η επιδημία. Επίσης η κυβέρνηση μερίμνησε, ώστε να αγοραστούν από τη Βενετία τα αναγκαία φάρμακα και να μεταφερθούν στον Πόρο.

Ο Gosse κατέγραψε τα συμπτώματα της επιδημίας και τις θεραπείες που ακολούθησε στην Ελλάδα για την καταπολέμηση της πανώλης, σε χωριστές ιατρικές μελέτες που εκδόθηκαν στην Ελβετία. Οι μελέτες αυτές αποτέλεσαν σημαντικές πηγές πληροφόρησης τον 19ο αιώνα για την ίαση της πανώλης παγκοσμίως.

Με ένα επιτελείο από βοηθούς, ο Gosse ταξίδευε σε όλες τις πανωλόπληκτες περιοχές, προσπαθώντας να καταπολεμήσει την αρρώστια και δυστυχώς προσβλήθηκε και ο ίδιος τον Αύγουστο του 1828. Και ενώ αρχικά πίστεψε πως δεν είναι κάτι σοβαρό, η κατάσταση του επιδεινώθηκε απότομα και ο Gosse κινδύνεψε να χάσει την ζωή του. Σώθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, καθώς η αρρώστια υποχώρησε με την χρήση κινίνου και την παραμονή του σε ένα απομονωμένο μοναστήρι στον Πόρο. Σε επιστολή του, ο Καποδίστριας του έγραψε:

Διαβάστε επίσης  Το Μικρό Παρίσι των Αθήνων: Ένα πολυφεστιβάλ στο κέντρο
Advertising

… Εκάνατε πολύ περισσότερα. Γλιτώσατε από τον θάνατο έναν μεγάλο αριθμό κατοίκων του Πόρου κατά την εποχή αυτή, εποχή κακοηθών πυρετών. Παρά λίγο μάλιστα να γίνετε θύμα και εσείς ο ίδιος…

Κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, υποχώρησε αισθητά η πανώλη με τον Σεπτέμβριο να μην εμφανίζονται καθόλου νέα κρούσματα. Αυτό οδήγησε τις Αρχές και τους πολίτες να ελαττώσουν τα μέτρα με αποτέλεσμα την επανεμφάνιση της επιδημίας στα Καλάβρυτα και στα γύρω χωριά τον Οκτώβριο του 1828.

Οι κάτοικοι των περιοχών δεν τηρούσαν τους αυστηρούς κανόνες υγιεινής που είχε επιβάλλει ο Καποδίστριας ούτε και την ειδική διαδικασία καθαρισμού των ρούχων τους. Η επιδημία μεταδόθηκε από το Διακοφτό και στο χωριό Βραχνί που είχε 700 κατοίκους πέθαναν 53 άτομα, ενώ στα Καλάβρυτα που είχαν 1000 κατοίκους πέθαναν 15. Ο έκτακτος απεσταλμένος της κυβέρνησης Γεώργιος Μαυρομάτης επισκέφθηκε το Βραχνί και έθεσε το χωριό σε καραντίνα.
Στη συνέχεια, πήγε στα Καλάβρυτα, όπου συγκρότησε τέσσερα ολιγομελή στρατιωτικά σώματα με αποστολή να περιφρουρήσουν όλες τις επαρχίες των Καλαβρύτων με σκοπό τον άμεσο περιορισμό όλων των πιθανών αρρώστων στα σπίτια τους. Ο Γάλλος συνταγματάρχης Schneider κατέβαλλε 1000 φράγκα, ώστε να προμηθεύσει με νέα ρούχα τους κατοίκους της περιοχής. Χάριν της συνεργασίας όλων των αξιωματούχων της κυβέρνησης στην περιοχή, η επιδημία δεν διαδόθηκε στην υπόλοιπη Πελοπόννησο αλλά καταπολεμήθηκε και στις περιοχές που είχε κάνει την επανεμφάνισή της.

Τα αποτελέσματα της επιδημίας

Η πολύμηνη καραντίνα της πανώλης στην οποία τέθηκαν τα περισσότερα νησιά του Αργοσαρωνικού επέφερε και σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Η Ύδρα υπέστη σοβαρά οικονομικά πλήγματα από την έξαρση της πανώλης και την αυστηρή καραντίνα στην οποία τέθηκε το νησί για πολλούς μήνες, καθώς εκμηδενίστηκαν οι πρόσοδοί της από το εμπόριο και δημιούργησε σοβαρές δυσαρέσκειες στους κατοίκους τους εναντίον της κυβέρνησης και του Καποδίστρια.

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

Advertising

Βακαλόπουλος Κωνσταντίνος, Ευρωπαίοι φιλέλληνες παρατηρητές και τεχνοκράτες στην επαναστατημένη Ελλάδα και στο Ελλαδικό βασίλειο (1821 – 1843), εκδόσεις Σταμούλη

Επιστολαί Ιωάννη Καποδίστρια κυβερνήτου της Ελλάδος, τόμος 2

Μνήμη Ιωάννη-Γαβριήλ Ευνάρδου. 1775-1863, Αθήνα 1977, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

μυστικά για πηχτές σούπες

Μυστικά για πηχτές σούπες

Τα μυστικά για πηχτές σούπες ξεκινούν με μια βασική αρχή,
Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα;

Τι κι αν δεν υπάρχει τίποτα κακό σε εσένα; Διαφορετικές