Η Dr. Jane Goodall, γνωστή παγκοσμίως για το σπουδαίο έργο της, δήλωσε πρόσφατα σε μία συνέντευξή της, ότι μπορούμε να μάθουμε πολλά από αυτή την πανδημία. «Το ελπιδοφόρο, μ’ αυτόν τον κορωνοϊό, είναι πως οι κοινότητες και οι άνθρωποι έχουν ενωθεί, βοηθώντας ο ένας τον άλλο».
«Το απίστευτο θάρρος των ανθρώπων που παλεύουν στις πρώτες γραμμές. Οι γιατροί, οι νοσοκόμες που διακινδυνεύουν και μερικές φορές χάνουν τη ζωή τους. Φυσικά και θα το ξεπεράσουμε. Η ελπίδα είναι ότι αυτή τη φορά θα δώσουμε προσοχή στην αιτία της πανδημίας, η οποία είναι ο σεβασμός της φύσης και των ζώων και η καταστροφή του περιβάλλοντος, αναγκάζοντας τα ζώα να έρχονται σε στενότερη επαφή μεταξύ τους και μερικές φορές σε επαφή με τους ανθρώπους. Η εμπορία, το κυνήγι, οι δολοφονίες, οι υγρές αγορές, οι εντατικές κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, τα κατοικίδια ζώα και όλα αυτά δημιουργούν συνθήκες για έναν ιό να μεταφερθεί από το ένα είδος στο άλλο», δήλωσε χαρακτηριστικά η Goodall.
Η Jane Goodall ελπίζει πως ο κόσμος θα αλλάξει προς το καλύτερο λόγω της πανδημίας. «Νομίζω ότι εκατομμύρια άνθρωποι, πιθανώς, ιδιαίτερα εκείνοι που ζουν σε πόλεις, έχουν βιώσει, για πρώτη φορά, το πως είναι να αναπνέουν καθαρό αέρα και να βλέπουν τα αστέρια τη νύχτα. Ακόμη και το να βλέπουν άγρια ζώα σε κοντινή απόσταση μέσα στη πόλη. Αυτοί οι άνθρωποι, καθώς και πολλοί άλλοι, το έχουν δει ως ένα κάλεσμα αφύπνισης ότι δεν σεβόμαστε τη φύση. Και πρέπει να αρχίσουμε να αλλάζουμε τον τρόπο με τον οποίο ενεργούμε και πρέπει να ξανασκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίο ζούμε».
«Πρέπει να ξεφύγουμε από αυτόν τον καταναλωτισμό, τον υλισμό που βάζει την οικονομική ανάπτυξη μπροστά από την προστασία του περιβάλλοντος, η οποία βλάπτει τις μελλοντικές γενιές τόσο των ανθρώπων όσο και ζώων», καταλήγει η Goodall. «Υπάρχει φόβος για τον εάν θα γίνει μια πραγματική αλλαγή. Και φοβάμαι ότι οι πολιτικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο θα θέλουν να επιστρέψουν όσο το συντομότερο δυνατόν στην οικονομική ανάπτυξη των χωρών του, προσπαθώντας να διπλασιάσουν το κέρδος, για να αντισταθμίσουν τον χαμένο χρόνο».
Το επιτρέψαμε να συμβεί
Η διάσημη πρωτευοντολόγος και ανθρωπολόγος Jane Goodall, θεωρεί ότι η πανδημία του κορωνοϊού προκλήθηκε από τους ανθρώπους λόγω της «απόλυτης ασέβειας μας» για τον κόσμο γύρω μας. Σημειώνει χαρακτηριστικά ότι η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι οι ιοί μπορούν να μεταδοθούν μεταξύ ζώων και ανθρώπων και κατά κάποιον τρόπο, το επιτρέψαμε να συμβεί. «Από τη δική μου άποψη, η πανδημία μας διδάσκει ότι το φέραμε στον εαυτό μας κατά κάποιο τρόπο και οφείλεται στην απόλυτη ασέβειά μας προς τη φύση και τα ζώα».
«Είναι γνωστό ότι ιοί και βακτήρια μπορούν να διαδοθούν από ζώα σε ανθρώπους στο ‘’σωστό’’ περιβάλλον και έχουμε δημιουργήσει το ‘’σωστό’’ περιβάλλον». Η Goodall συνεχίζει, λέγοντας ότι οι άνθρωποι έχουν καταστρέψει τους βιότοπους και ανάγκασαν τα ζώα να ζήσουν έξω από τα φυσικά τους περιβάλλοντα, σε στενότερη επαφή με τους ανθρώπους. «Τα κυνηγάμε, τα σκοτώνουμε, τα τρώμε, τα διακινούμε, τα πουλάμε για κρέας. Έχουμε όλες αυτές τις εντατικές εκμεταλλεύσεις ζώων. Ζώα που στην πλειοψηφία τους, ζουν σε ανθυγιεινές συνθήκες, τρομοκρατημένα και φοβισμένα. Έτσι, άλλωστε και ο κορωνοϊός διέρρευσε».
Όπως υποστηρίχθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο ιός προήλθε από νυχτερίδες και είναι πιθανό ότι έφτασε στον άνθρωπο μέσω επαφής με ζώα που εκτρέφονται για προμήθεια τροφίμων. Η Dr. Goodall λέει ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ένας ιός προήλθε από ένα ζώο και εξαπλώθηκε μεταξύ ανθρώπων. «Ο SARS, ο MERS, ο HIV. Ο HIV-AIDS προήλθε από την κατανάλωση χιμπατζήδων. Ο MERS προήλθε, πιθανώς, από άψητο κρέας καμήλας στη Μέση Ανατολή. Ο SARS προήλθε, επίσης, από αγορά κρέατος ζώου της άγριας φύσης, στην Κίνα».
Εκδικείται η φύση με τον τρόπο της;
Η πανδημία του κορωνοϊού έθεσε, ίσως, για πρώτη φορά κρίσιμα ερωτήματα για τη σχέση της ανθρωπότητας με τη φύση. Μας εκδικείται, άραγε, η φύση με τον τρόπο της, όπως υποστηρίζει και η Jane Goodall; Γιατί, όμως, η φύση να έχει την ανάγκη να εκδικηθεί τον άνθρωπο; Είχαμε όντως ωθήσει τον πλανήτη μας στα όριά του; Ίσως η πανδημία του κορωνοϊού ήταν μια ευκαιρία για την επανεκκίνησή του πλανήτη μας. Η πανδημία αποκάλυψε πολλαπλά περιβαλλοντικά ρήγματα που οφείλουμε να δούμε με άλλο μάτι αυτή τη φορά.
Η βιομηχανική κτηνοτροφία, περιορίζει όλο και περισσότερο, τα τελευταία χρόνια, την άγρια φύση. Η μετανάστευση ζώων, λόγω κλιματικής αλλαγής, αυξάνει τις πιθανότητες να έρθουν σε επαφή οι άνθρωποι με ζώα φορείς και έτσι να μολυνθούν. Η καταστροφή των οικοτόπων και η αποψίλωση των δασών για βοσκοτόπια και καλλιέργεια σόγιας για ζωοτροφή ευνοούν την εμφάνιση ζωονόσων. Όλα τα παραπάνω επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό και σημαντικά την συνολική παραγωγική αλυσίδα.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί σημαντικό επιβαρυντικό παράγοντα για την ανθρώπινη υγεία. «Ευθύνεται η αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού από τη συνολική δηλητηρίαση από τεχνητές χημικές ουσίες, ενδοκρινικούς διαταράκτες και τοξίνες» λέει η Πολυξένη Νικολοπούλου-Σταμάτη, καθηγήτρια της Ιατρικής Αθηνών. «Λόγω των μέτρων για την πανδημία, η φύση πήρε μια ανάσα. Είδαμε ξανά ψάρια στα κανάλια της Βενετίας, δελφίνια στον Θερμαϊκό και πλήθος κόσμου να βγαίνει βόλτα με τα πόδια ή με ποδήλατα στις πόλεις. Είδαμε τη ζωή αλλιώς, αλλά δυστυχώς η ανθρωπότητα έχει κοντή μνήμη. Υπάρχει ο κίνδυνος να γυρίσουμε σε ό,τι κάναμε», τονίζει η Λία Πατσαβούδη, καθηγήτρια Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Αίσθηση προκάλεσαν πρόσφατες επιστημονικές ανακοινώσεις που συσχέτιζαν την αυξημένη θνητότητα από τον κορωνοϊό με τα υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μελέτη του πανεπιστημίου Χάρβαρντ σε 3.000 κομητείες των ΗΠΑ κατέγραψε πως άνοδος κατά μόλις 1 μg/m3 στις συγκεντρώσεις των αιωρούμενων μικροσωματιδίων PM2.5 συνδέεται με αύξηση 15% στη θνητότητα από COVID-19. «Αν και δεν είναι δυνατόν να διατυπωθεί με απόλυτη βεβαιότητα, εντούτοις υπάρχουν σοβαρές μελέτες που αξιολογούν συγκεκριμένα ευρήματα, τα οποία επιτρέπουν την επιστημονική διαπίστωση ότι η χρόνια ατμοσφαιρική ρύπανση ενεργεί ως ενισχυτικός παράγοντας σε περιπτώσεις επιδημιών. Και είναι απολύτως εύλογο ότι αυτό συμβαίνει γιατί ίσως τα αιωρούμενα σωματίδια συμπεριφέρονται τόσο ως ένα πιθανό όχημα που ενισχύει τη μεταφορά και εξάπλωση του ιού αλλά και ως ένας χρόνιος παράγοντας ερεθισμού του αναπνευστικού συστήματος, που φθείρει το ανοσοποιητικό σύστημα και θα μπορούσε να κάνει τον πληθυσμό πιο ευάλωτο στις επιπτώσεις της επιδημίας» σημειώνει η Νικολοπούλου-Σταμάτη.
Ίσως ο κορωνοϊός αποτελέσει τελικά την ευκαιρία μας να μη μας εκδικηθεί τελικώς η φύση. Αυτός ο ιός άλλαξε όλη μας την καθημερινότητα. Αυτό άλλωστε έγινε άμεσα αντιληπτό. Η πανδημία μας υπενθύμισε να κάνουμε πράγματα που θα συντελέσουν στην ομαλή λειτουργία του οικοσυστήματος και γενικότερα της φύσης.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:
Jane Goodall: We Can Learn from This Pandemic. Ανακτήθηκε από https://www.scientificamerican.com/podcast/episode/jane-goodall-we-can-learn-from-this-pandemic/ (Τελευταία προβολή 13/05/2020)
Coronavirus: Dr Jane Goodall believes pandemic brought on humans due to ‘absolute disrespect’ for nature. Ανακτήθηκε από https://www.newshub.co.nz/home/world/2020/05/coronavirus-dr-jane-goodall-believes-pandemic-brought-on-humans-due-to-absolute-disrespect-for-nature.html (Τελευταία προβολή 13/05/2020)
SOS για τη σχέση μας με τη φύση. Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/1075519/gallery/epikairothta/perivallon/sos-gia-th-sxesh-mas-me-th-fysh (17/05/2020)