Πριν λίγες μέρες κλείσαμε 1 χρόνο (19 Μαρτίου 2016) από την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας, μια συμφωνία που επηρεάζει άμεσα και την Ελλάδα. Η συνθήκη αυτή υπερασπίσθηκε από πολλούς αλλά πολεμήθηκε από ακόμη περισσότερους.
Η συγκεκριμένη συμφωνία αφορά την παράνομη μετανάστευση στην Ελλάδα. Όλοι οι μετανάστες που ήρθαν παράνομα από την Τουρκία στον Ελλαδικό χώρο θα επιστρέφουν στην γειτονική χώρα, η οποία επιλέχθηκε λόγω της «ασφάλειας» που μπορεί να παρέχει στους πρόσφυγες αλλά και λόγω των ομοιοτήτων σε ήθη, έθιμα και θρησκεία. Για κάθε έναν Σύριο που θα επιστρέφει, ένας άλλος Σύριος που αιτείται ασύλου θα μεταφέρεται από την Τουρκία στις Ευρωπαϊκές χώρες. Βέβαια, η Τουρκία λαμβάνει έναν αδρό οικονομικό όφελος για την τήρηση της συμφωνίας. Πολλοί ήταν αυτοί που κατέκριναν αυτή τη συμφωνία για διάφορους λόγους. Αρχικά, θεωρούσαν πως η πολιτική αστάθεια αλλά και οι εντάσεις στις σχέσεις της με την Ευρώπη δεν καταστούν την Τουρκία μια «ασφαλή χώρα» για την μετακίνηση των προσφύγων. Άλλοι κάνουν λόγο για καταστρατήγηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων ενώ άλλοι αμφισβήτησαν έντονα την επιτυχής λειτουργία ενός τέτοιου πολύπλευρου και πολυδάπανου σχεδίου.
Με μια αρχική και ίσως επιφανειακή ματιά, φαίνεται πως η συμφωνία έχει λειτουργήσει. Όπως φαίνεται στο παραπάνω γράφημα, οι πρόσφυγες που επιλέγουν το επικίνδυνο δρόμο της Μεσογείου για να σωθούν από τη φρικαλεότητα του πολέμου είναι λιγότεροι σε σχέση με το 2015. Νησιά όπως η Λέσβος δέχονται πλέον το πολύ 100 άτομα ανά μέρα ενώ το 2015 στα ρεύματα της Μεσογείου ταλαιπωρούνταν σχεδόν 1 εκατομμύριο άνθρωποι και στα νησιά του Αιγαίου έφταναν 1000 άνθρωποι μέσα σε ένα σαββατοκύριακο. Παράλληλα, οι θάνατοι στη θάλασσα του Αιγαίου έχουν ελαχιστοποιηθεί καθώς μέσα στο 2016 πάνω από 5.000 έχασαν τη ζωή τους στην αναζήτηση για ένα καλύτερο αύριο.
Δυστυχώς όμως, το πλάνο δεν ήταν τόσο επιτυχημένο τελικά όσο νόμιζαν οι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ναι μεν οι θάνατοι στη θάλασσα έχουν μειωθεί δραματικά αλλά το επίπεδο ζωής των προσφύγων τόσο στον Ελλαδικό χώρο όσο και στην Τουρκία δεν έχει βελτιωθεί ή μάλλον, έχει χειροτερέψει. Χαρακτηριστικό είναι πως σε ένα νησί όπως η Λέσβος διαμένουν πάνω από 14.000 πρόσφυγες ενώ οι εγκαταστάσεις προϋπέθεταν τους μισούς. Συνολικά, σε όλη την επικράτεια της Ελλάδας ταλαιπωρούνται πάνω από 60.000 πρόσφυγες, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς τηρούν τα κριτήρια της συμφωνίας μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας. Επίσης, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόνο 1500 άτομα έχουν περάσει από την Ελλάδα στην Τουρκία, όπως υπέβαλε η συμφωνία. Ο μικρός αυτός αριθμός είναι αποτέλεσμα δύο παραμέτρων. Αρχικά, οι ίδιοι οι πρόσφυγες θεωρούν πισωγύρισμα την επιστροφή τους στη Τουρκία ενώ δεν εμπιστεύονται τον μηχανισμό της Ευρώπης και φοβούνται πως θα παγιδευτούν στη γειτονική χώρα. Δεύτερον, εμπόδιο στην λειτουργία της συμφωνίας έχει μπει και το Ελληνικό εφετείο το οποίο διαμήνυσε πως η Τουρκία δεν μπορεί, κάτω από τις παρούσες συνθήκες, να θεωρηθεί μια «ασφαλής χώρα».
Η συμφωνία στην πραγματικότητα δεν φαίνεται να λειτουργεί καθώς μπορεί μεν ο αριθμός των προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα να έχει μειωθεί δραματικά αλλά οι άνθρωποι αυτοί εγκλωβίζονται στη χώρα. Οι διαδικασίες που πρέπει να γίνουν για να περάσουν στην Τουρκία είναι πολύπλοκες. Το αποτέλεσμα είναι ο αριθμός που περνά στην Τουρκία να είναι ελάχιστος σε σχέση με τον προσφυγικό πληθυσμό της Ελλάδας. Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στην Τουρκία αφού και εκεί υπάρχουν μεγάλες διαδικασίες για να φύγει ένας πρόσφυγας προς την Ευρώπη. Χαρακτηριστικό είναι πως στον έναν αυτό χρόνο μόνο 3500 άνθρωποι πέρασαν στην Ευρώπη.
Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως ο Ελλαδικός χώρος έχει γίνει ένας χώρος για πειράματα με τους ανθρώπους να γίνονται πειραματόζωα στις ορέξεις των δήθεν υπεύθυνων. Μια συμφωνία που παρουσιάζει ανθρώπους ως κτητικά αντικείμενα των εκάστοτε πολιτικών προσώπων. Και πάνω από όλα, ήταν μια συμφωνία που είχε οφέλη μόνο στο παρόν και στο κοντινό μέλλον αλλά στην πραγματικότητα δεν έδωσε τη λύση στο προσφυγικό ζήτημα. Παρά μόνο του έδωσε παράταση με μια προσωρινή αντιμετώπιση. Μπορεί οι θάνατοι στο δρόμο για την Ελλάδα να μειώθηκαν δραματικά αλλά αυξήθηκαν στο κεντρικό τμήμα της Μεσογείου, όπως φαίνεται στο γράφημα.
Πηγές:
http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-16-963_el.htm
https://data2.unhcr.org/en/situations/mediterranean
